مسئله‌شناسی سیاستگذاریِ محیط‌زیست در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری- زمین دانشگاه هرمزگان

2 دانشیار دانشگاه هرمزگان

3 دانشیار سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

4 استادیار دانشگاه هرمزگان

5 استادیار تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

این پژوهش به‌صورت اکتشافی، با هدف تحلیل سیاستگذاری و احصاء مهم‌ترین مسائل محیط‌زیست ایران انجام شده است. قوانین وضع‌شده‌ در حوزه‌ محیط‌زیست بر اساس اطلاعات مصاحبه‌ها، نشریات، اسناد کتابخانه‌ای و وبگاه‌ سازمان‌ها، در چهار دوره‌‌ تاریخی و شش گزاره، دسته‌بندی شدند. سپس بر اساس نظر خبرگان مسائل صحت‌سنجی و اولویت‌بندی شدند. نتایج نشان می‌دهد که «مدیریت و بهره‌برداری از جنگل‌ها»، «حفاظت از محیط‌زیست و ملی کردن آن»، «اصلاحات ارضی»، «جهاد سازندگی»، «تأمین منابع» و «مخاطرات»؛ مهم‌ترین مسائل سیاستگذاری محیط‌زیست بوده‌اند. بیشترین توافق از منظر خبرگان بر مسئله‌ سوم و کمترین توافق بر مسئله‌ اول حاصل ‌شده است. اولویت‌بندی مسائل نشان‌دهنده غلبه‌ نگاه سرمایه‌‌ای در مسائل محیط‌زیست است. نخستین اقدام برای حل مسائل، حذف تناقض‌ها و تدوین یک بستر جامع‌نگر و پیوند‌دهنده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. ارسنجانی، حسن، 1341، مسئله اصلاحات ارضی، مسائل ایران،
    2. الوانی، سیدمهدی، شریف زاده، فتاح، 1385، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، انتشارات علامه طباطبایی،9.
    3. امیری، آرش، مدیر شانه چی، محسن، گلشنی، علیرضا، 1399، تاثیر فرآیند سیاستگذاری عمومی بر بحران آب در جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی،
    4. امینی، آرمین، 1387، تبیین بحران هسته ای ایران از منظر رویکردهای رئالیستی و نئورئالیستی، ابعاد و رویکردها، مطالعات سیاسی، 1.
    5. آبادیان، حسین، 1389، تاریخ سیاسی ایران معاصر: بسترهای تاسیس سلطنت پهلوی (1304-1299)، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی،1.
    6. آبادیان، حسین، 1395، تاریخ سیاسی ایران معاصر: جنگ جهانی اول تا کودتا (1299-1293)، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی،2.
    7. آبراهامیان، یرواند، 1391، تاریخ ایران مدرن، فتاحی، محمد ابراهیم، نشر نی،7.
    8. آبراهامیان، یرواند، 1393، ایران بین دو انقلاب، ،گل محمدی، احمد ، فتاحی، ابراهیم، نشر نی، 20.
    9. برزگر، صادق، 1343، آیا تولید کشاورزی را باید بر تولید صنعتی مقدم شمرد، مسائل ایران، 24.
    10. بهار، محمد تقی، 1357، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران: موسسه‌ی انتشاراتی امیر کبیر، 3.
    11. پاپلی‌یزدی، محمدحسین، 1374، اهمیت مسئله محیط زیست، تحقیقات جغرافیایی، 36.
    12. پوپر، کارل، 1399، زندگی سراسر حل مسئله است، خواجیان، شهریار، نشر مرکز، 16.
    13. جعفری، نیلوفر، منتظر، غلامعلی، 1387، استفاده از روش دلفی فازی برای تعیین سیاست‌های مالیاتی کشور، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهشهای اقتصادی)، 8.
    14. جلالی، رستم، 1391، نمونه گیری در پژوهش های کیفی، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 4.
    15. حبیبی، یداله، عیوضی، یاور، معظمی گودرزی، ابراهیم، 1396، مسئله فرهنگی و مسئله‌شناسی فرهنگی ایران (در دیدگاه نخبگان دانشگاهی و حوزوی داخلی)، فرهنگ در دانشگاه اسلامی،
    16. حلی‌ساز، ارشک، صفی‌خوانی، ساجده، 1399، رابطه‌ی دانش و سیاستگذاری‌های محیط‌زیست و ضرورت ساخت اَبَرمُدل در مقیاس حکومت؛ بخش اول: مقیاس مکانی. مجله جنگل ایران، 3.
    17. خواجه‌نوری، ابراهیم، 1342، عقلای قوم ما باید به انقلاب سفید و طرح شش ماده ی شاهنشاه کمک کنند، مسائل ایران، 12.
    18. دوئیت، اندریاس، 1396، درک کارآیی محیط‌زیستی دولت‌ها: رویکرد نهادمحور و مشکلات پیش روی آن، حلی‌ساز، ارشک، شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی، 1100409
    19. رحمانیان، داریوش، 1399، ایران بین دو کودتا(تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از انقراض قاجاریه تا کودتای 28 مرداد)، سمت، 6.
    20. رنجبر، هادی، حق دوست، علی اکبر، صلصالی، مهوش، خوشدل، علیرضا، سلیمانی، محمدعلی، بهرامی، نسیم،1391، نمونه گیری در پژوهش های کیفی: راهنمایی برای شروع، مجله دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 39.
    21. روحانی، حسن، 1391، امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای، انتشارات مجمع تشخیص مصلحت نظام، 2.
    22. ساعی، علی، 1386، منطق حل مساله علمی، مدرس علوم انسانی(ویژه نامه جغرافیا)، 53.
    23. سروش، عبدالکریم، 1388، علم چیست؟ فلسفه چیست؟، صراط، 17.
    24. طیبه، عباسی، حسن دانایی، فرد، عادل، آذر، سید مهدی، الوانی، 1389، تبیین تغییر خط مشی با استفاده از نظریه جریانات چندگانه کینگدون؛ مطالعه موردی تغییر قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سیاست علم و فن آوری،
    25. عبداللهی، ‌محسن، رضوانی‌فر، ‌محمدمهدی ،1391، نظام حقوقی ایران و مسئله سیاست گذاری زیست محیطی، راهبرد, 64.
    26. علایی، حسین، 1399، بررسی نقش دولت جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، مطالعات بین المللی، 64.
    27. فاضلی، نعمت‌اله، 1394، «مسئله» چیست؟! مسئله شناسی فرهنگی با رویکرد مطالعات فرهنگی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مسلسل : 14323.
    28. فرقانی، محمدمهدی، 1397، راه دراز گذار(بررسی تحول گفتمان توسعه‌ی سیاسی در ایران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، 1.
    29. کاتوزیان، همایون، 1394، ایرانیان (دوران باستان تا دوره‌ی معاصر)، حسین، شهیدی، ، نشر مرکز، 7.
    30. سازمان آب منطقه ای تهران، 1345، کارنامه سال 1344، مسائل ایران، 36.
    31. کریم، گودرزی، 1345، موانع پیشرفت کشاورزی در ایران، مسائل ایران، 38.
    32. کسروی، احمد،1392، تاریخ مشروطه ایران، موسسه‌ی انتشارات نگاه، 7.
    33. سازمان آب منطقه ای تهران، 1344، گزارش کار سازمان آب تهران در سال 1343، مسائل ایران، 26 و 27.
    34. کریم، گودرزی، 1345، مشکل نوسان و تغییر دائم نرخ محصولات کشاورزی، مسائل ایران، 42.
    35. کریم، گودرزی، 1345، مشکلات کار شرکت‌های تعاونی کشاورزی، مسائل ایران،40.
    36. کریم، گودرزی، 1345، موانع پیشرفت کشاورزی در ایران 2، مسائل ایران، 39.
    37. مجابی، سیدمحمد، اسماعیلی فرد، مریم، 1395، جستاری بر سیاست گذاری محیط زیست در جمهوری اسلامی ایران، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 21.
    38. مرادحاصل، نیلوفر، مزینی، امیرحسین، 1387، ارزیابی نقش دولت در چالش های زیست محیطی ایران (رویکرد اقتصاد محیط زیست)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 39.
    39. معین، محمد، 1362، فرهنگ معین، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر، 5.
    40. نورزادمقدم، محسن، شامخی، تقی، فلاح، اصغر، عواطفی همت، محمد، 1397، استخراج مقوله های پایه برای سیاستگذاری جنگل های شمال ایران، مجله جنگل ایران، 3.
    41. هومن، احمد، 1342، مسئله کشاورزی در ایران و تعدیل مالکیت ارضی، مسائل ایران، 7.
    42. Avery, Peter,1965, Modern Iran, FA Praeger.
    43. Brand, Ulrich, Görg, Christoph, Hirsch, Joachim, Wissen, Markus, 2008, Conflicts in environmental regulation and the internationalisation of the state: contested terrains, Routledg.
    44. Burns, William CG, 2005, Introduction to special issue on the precautionary principle and its operationalisation in international environmental regimes and domestic policymaking, International Journal of Global Environmental Issues, 5(1).
    45. Chang, Pao-Long, Hsu, Chiung-Wen, Chang, Po-Chien, 2011, Fuzzy Delphi method for evaluating hydrogen production technologies. International Journal of Hydrogen Energy, 36(21).
    46. Chen, Chao-Shi, Liu, Ya-Ching, 2007, A methodology for evaluation and classification of rock mass quality on tunnel engineering. Tunnelling and Underground Space Technology, 22(4).
    47. Cobb, Roger, Ross, Jennie-Keith, Ross, Marc Howard, 1976, Agenda building as a comparative political process. The American political science review, 70(1).
    48. Dolan, Dana A, 2021, Multiple partial couplings in the multiple streams framework: The case of extreme weather and climate change adaptation. Policy Studies Journal, 49(1).
    49. Duit, Andreas, 2014, State and Environment (The Comparative Study of Environmental Governance), Mit Press, 3.
    50. Eskandari Farouji, Abolfazl, Montazer Alghaem, Ali Asgar, Kajbaf, Aliakbar, 2019, The Causes of Islamic Revolution in Iran From the perspective pahlavi reign agents: A Research Subject-oriented in the Iranian Oral History Project of Harvard University. Pazuheshname-ye Enghelabe Eslami, 9(30)
    51. Grinnell Jr, Richard M, Unrau, Yvonne, 2005, Social work research and evaluation: Quantitative and qualitative approaches, Cengage Learning.
    52. Hurlbert, Margot, Gupta, Joyeeta, 2015, The split ladder of participation: a diagnostic, strategic, and evaluation tool to assess when participation is necessary. Environmental Science & Policy, 50.
    53. Kingdon, John W, Stano, Eric, 1984, Agendas, alternatives, and public policies , Little, Brown Boston,45.
    54. Lai, Kun, Li, Jun, Scott, Noel, 2015, Tourism problemology: Reflexivity of knowledge making, Annals of Tourism Research, 51.
    55. Manou, Dimitra B, 2011, Environmental decision making by multilateral development banks: a theoretical framework for assessing their environmental performance, International Journal of Sustainable Society, 3(1).
    56. Marshall, Catherine, Rossman, Gretchen B, 2014, Designing qualitative research: Sage publications,6 .
    57. McKenna, Hugh P,1994, The Delphi technique: a worthwhile research approach for nursing?, Journal of advanced nursing, 19(6).
    58. Montazrolghaaem, Asghar, Eskandari farouji, Abolfazl, kajbaf, aliakbar, vakili, Hadi, 2019, Self-Esteem in the Oral History of the Iranian Studies Foundation; A critical look at the Pahlavi government and the Causes for its fall, Islamic Revolution Research, 8(30).
    59. Sommerer, Thomas, 2014, Early bird or copycat, leader or laggard? A comparison of cross-national patterns of environmental policy change. State and Environment, The Comparative Study of Environmental Governance, MIT Press, 3.
    60. Wan, Zheng, Chen, Jihong, Sperling, Dan, 2018, Institutional barriers to the development of a comprehensive ballast-water management scheme in China: Perspective from a multi-stream policy model, Marine Policy, 91.
    61. Williams, Patricia L, Webb, Christine, 1994, The Delphi technique: a methodological discussion. Journal of advanced nursing, 19(1).
سیاستگذاری عمومی
دوره 7، شماره 2
1400
صفحه 109-125

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار