بررسی تطبیقی مکاتب سناریونگاری آینده پژوهی شل و پراسپکتیو

نویسندگان

1 استادیار آینده پژوهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان

2 دانشیار مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار مدیریت صنعتی دانشگاه تهران

4 استاد علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین

چکیده

آینده پژوهی دانش/ هنر معماری آینده است و سناریو خروجی آرمانی آن و به تعبیری از لحاظ متدولوژیک، وحدت بخش روش های متعدد مورد استفاده در فرآیند آن بوده و تنها حوزه آینده پژوهی است که در آن تعبیر «مکتب» بکار رفته است. مع الوصف تاکنون مطالعات تطبیقی کافی درباره مکاتب سناریونگاری صورت نگرفته است و اغلب تحقیقات در سطح متدولوژی متوقف مانده اند. هدف مقاله حاضر، بررسی تطبیقی دو مکتب بزرگ سناریونگاری آینده پژوهی: لاپراسپکتیو (مکتب فرانسوی) و شل (مکتب انگلیسی) می‌باشد و در پی درک بهتر شاخص ها؛ ویژگی های مقوم؛ مبانی و مفروضات؛ رویکردها؛ روش شناسی و دستاوردهای سناریونگاری، شباهت ها و تفاوت های این مکاتب هستیم. روش منتخب مقاله، مطالعه تطبیقی مبتنی بر تحلیل تاریخی گفتمانی - چارچوبی براساس منابع کتابخانه ای (مکتوب و برخط) موجود بوده است. مهمترین نتایج این پژوهش، دست یافتن به مولفه های کلیدی تمایز و تشابه دو مکتب در سطوح ترمینولوژی؛ معرفت شناسی؛ روش شناسی و ... و همچنین استخراج مدل کلان مکاتب بوده است.

کلیدواژه‌ها


1- Amer, Muhammad & Daim, T. (2013). “A review of scenario planning”. Futures. No. 46.
2- Bell, Wendell. (2005).  Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era. Transaction Publishers, New Brunswichk, NJ.
3- Bishop, P., Hines, A., & Collins, T. (2007). “The current state of scenario development: an overview of techniques”. Foresight, 9(1), 5-25.
4- Bishop, P., Hines, A., & Collins, T. (2007). “The current state of scenario development: an overview of techniques”. Foresight, 9(1), 5-25.
5- Börjeson, L., Höjer, M., Dreborg, K. H., Ekvall, T., & Finnveden, G. (2006). “Scenario types and techniques: towards a user's guide”. Futures, 38(7), 723-739.
6- Bradfield, R., Wright, G., Burt, G., Cairns, G., & Van Der Heijden, K. (2005). “The origins and evolution of scenario techniques in long range business planning”. Futures, 37(8), 795-812.
7- Campbell, D. T (1988) Qualitative knowing in action research. In: Methodology and Epistemology for Social Science: Selected Papers, E. S. Overman, ed. Chicago: University of Chicago Press, pp. 360-376.
8- Chermack, T. J. (2011). Scenario planning in organizations: how to create, use, and assess scenarios. Berrett-Koehler Publishers.
9-  De Geus, A. P. (1988). Planning as learning. Shell publication series.
10-  Godet, M. (1976). “Scenarios of air transport development to 1990 by SMIC 74—A new cross-impact method”. Technological forecasting and social change, 9(3), 279-288.
11-  Godet, M. (1986). “Introduction to la prospective: seven key ideas and one scenario method”. Futures, 18(2), 134-157.
12-  Godet, M. (1991). From anticipation to action (handbook of strategic prospective) UNESCO Pub.
13-  Godet, M., Ruyssen, O., Holst, O., & Hiiber, R. (1981). “The Old World and the new technologies”. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
14-  Gordon TJ, Glenn JC. (2003). Futures research methodology. Millennium Project of the American Council for the United Nations University. Version. 3.
15- Hosseini Golkar M, Ghazinoory S S, Saghafi F, Eivazi M, Poursheikhali A, Dehnavieh R. (2017). “Appropriate types of futures studies scenarios in health”. Med J Islam Repub Iran. 2017; 31 (1)
16-  Inayatullah, S. (2007). Questioning the futures. Tamkang University.
17-  Jørgensen, M. W., & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage.
18-  Kahn, H., & Ghamari-Tabrizi, S. (2005). The Worlds of Herman Kahn: The Intuitive Science of Thermo-Nuclear War. Harvard University Press
19-  Laclau, E., & Mouffe, C. (2001). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. Verso.
20-  Masini, E. B. (2001). “New Challenges for futures Studies”. Futures 33 (2001) 637-647
21-  Ramirez, R., & Wilkinson, A. (2014). “Rethinking the 2× 2 scenario method: Grid or frames?”. Technological forecasting and social change, 86, 254-264.
22-  Ringland, G. (1998). Scenario planning: managing for the future. John Wiley & Sons.
23-  Ringland, Gill (2002). Scenarios in business. Wiley.
24-  Schoemaker, P. J. (1995). “Scenario planning: a tool for strategic thinking”. Sloan management review, 36(2), 25-44.
25-  Schwartz, P. (1996). The Art of the Long View: Planning in an uncertain world. Currency Doubleday. New York.
26-  Schwartz, P. (2000). The art of the long view: paths to strategic insight for yourself and your company. Crown Pub.
27-  Shell Scenarios Team (2012). 40 Years of Shell Scenarios.
28-  Slater, R. (2010). Knowledge Base of Futures Studies. Multimedia.
29- Turturean, C. (2011). “Classifications of foresight methods”. The Yearbook of the “GH. ZANE” institute of economic researches, 20(2), 113-123.
30-  Van der Heijden, K. (2011). Scenarios: the art of strategic conversation. John Wiley & Sons.
31-  Van der Heijden, K. (1996). The Art of Strategic Conversation. New York: John Wiley & Sons in GBN Book Club series.
32-  Van Notten, P. (2003). “Scenario development: a typology of approaches”. In Schooling for Tomorrow: Think Scenarios, Rethink Education (Vol. 6, pp. 66-92). OECD Education & Skills.
33-  Wack, P. (1985.a). “Scenarios: Shooting the Rapids: How Medium-Term Analysis Illuminated the Power of Scenarios for Shell Management”. Harvard business review, 63(6), 139-150.
34-  Wack, P. (1985.b). “The gentle art of reperceiving”. Harvard Business Review, 63(5), 72-89.
35-  Wack, P. (1985.c). “Scenarios: uncharted waters ahead”. Harvard business review. Sep-Oct 85.
36-  Wilkinson, A., & Eidinow, E. (2008). “Evolving practices in environmental scenarios: a new scenario typology”. Environmental Research Letters, 3(4), 045017.