ارزیابی مؤلفه‌های اجرای سیاست جنایی ایران در سازماندهی کنشگران عرصۀ پیشگیری و مقابله با مفاسد اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

چالش‌های اجرای سیاستهای عمومی، همواره از دغدغه‌های مدیران اجرایی و سیاستگذاران بخش حاکمیتی به شمار می‌رود. در ایران، کنشگران اجرایی متعددی در حوزه پیشگیری و مقابله با مفاسد اقتصادی فعالیت دارند که بنا به نتایج این پژوهش و واقعیت‌های موجود، از کارآمدی لازم برخوردار نیستند. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و در سطح ملی بوده و با روش توصیفی- پیمایشی و با جامعه آماری 394 نفر از نخبگان (نمایندگان مجلس، قضات ارشد، اعضای هیأت علمی، مدیران نهادهای اقتصادی) و مدیران و کارشناسان 8 کنشگر اجرایی اصلی دخیل در موضوع انجام گردیده است. هدف از این تحقیق، شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر اجرای ناکارآمد سیاستگذاری جنایی ایران در سازماندهی کنشگران مذکور می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که 5 مؤلفه تعدد و تنوع کنشگران، ماهیت وظایف، عدم تعامل و هم‌افزایی لازم، وابستگی ساختاری و جناحی و ضعف نهادهای عالی، بیشترین تأثیر در اجرای ناکارآمد سیاستگذاری جنایی ایران در سازماندهی کنشگران اجرایی دخیل در پیشگیری و مقابله با مفاسد اقتصادی دارند. در پایان با توجه به نتایج تحقیق، توصیه‌های سیاستی لازم از جمله حذف کنشگران اجرایی غیرتخصصی و ناکارآمد، تشکیل کمیته تبادل اطلاعات فساد اقتصادی، قانونی شدن جایگاه نهادهای عالی سیاستگذار و ... ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


1- ابراهیمی، شهرام و صفائی آتشگاه، حامد (1394)، رویکرد قانون‌گذار به پیشگیری از جرم در قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره دوم.
2- ارجمندی، سعیده (1392)، ضابطین قضایی در امور اقتصادی با تأکید بر نقش وزارت اطلاعات (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر، کرمان.
3- اشتریان و همکاران (1396)، اجراپژوهی؛ چالش‌های اجرای سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران: انتشارات سیاست‌گذار
4- اشتریان، کیومرث (1391)، مقدمه‌ای بر روش سیاستگذاری فرهنگی، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
5- پورعزت، علی اصغر و طاهری عطار، غزاله (1393)، سازماندهی و طراحی ساختار، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
6- تامس دای، مدل‌های تحلیل سیاستگذاری عمومی (1387)، ترجمه سویل ماکویی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره اول.
7- توسلی‌زاده، توران (1392)، پیشگیری از جرایم اقتصادی، تهران: انتشارات جنگل: جاودانه، چاپ اول.
8- خدائیان چگنی، ذبیح҅الله (1391)،  بررسی تطبیقی نهادهای نظام عدالت کیفری فرانسه و ایران در مقابله با جرایم اقتصادی، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره چهارم، شماره دوم.
9- خورشیدی، عباس؛ قریشی، حمیدرضا (1386)، راهنمای تدوین رساله و پایان‌نامه تحصیلی، تهران: انتشارات یسطرون، چاپ دوم.
10- دادخدایی، لیلا (1390)، فساد مالی-اداری و سیاست جنایی مقابله با آن (با تکیه بر کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد)، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
11- دلماس – مارتی، می‌رِی (1393)، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه دکتر علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
12- رفیع پور، فرامرز(1386)، سرطان اجتماعی فساد ، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.
13- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1386)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، انتشارات نیل، چاپ چهاردهم، پاییز.
14- شریفی، اصغر (۱۳۸۳)، آسیب‌شناسی ساختارهای نظارتی در ایران و ارائه چهارچوبی برای نظارت کارآمد، تهران: انتشارات سازمان بازرسی کل کشور.
15- عطار، سعید و خواجه نائینی، علی (1394)،  بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر ناکارآمدی نظام سیاستگذاری در ایران، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 1، شماره 1.
16- 16-کلاین پل(1380)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه صدرالسادات، سیدجلال و مینایی، اصغر، تهران: سمت، چاپ اول.
17- ملک‌محمّدی، حمیدرضا (1396)، مبانی و اصول سیاستگذاری عمومی، تهران: سمت، چاپ سوم.
18- نجفی ابرندآبادی (زیرنظر)، علی‌حسین (1398)، دایره‌المعارف علوم جنایی، کتاب چهارم، مقاله درآمدی بر ارزیابی سیاست جنایی، نویسندگان: نوبهار، رحیم و تقی‌زاده، مریم‌السادت، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
19- نجفی ابرندآبادی (زیرنظر)، علی‌حسین (1397)، دایره‌المعارف علوم جنایی، کتاب سوم، نشست هفتاد و هشتم با موضوع: سیاست جنایی و افکار عمومی، پاک‌نهاد، امیر، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
20- نجفی ابرندآبادی (1372)، علی‌حسین، سیاست جنایی، مجله تحقیقات حقوقی، انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 12-11.
21- نظری‌نژاد، محمدرضا و اسفندیاری‌فر، خشایار (1395)، بررسی تطبیقی کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با فساد مالی و قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال هفتم، شماره اول.
22- نیازپور (به کوشش)، امیرحسن (1398)، دانشنامه علوم جنایی، مقاله ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، نویسندگان: افتخار جهرمی، گودرز و کبریتی، کیمیا، تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
23- نیازپور (به کوشش)، امیرحسن (1397)، سیاست جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی، مقاله رویکرد سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران به «پیشگیری از بزهکاری اقتصادی»، نویسنده: نیازپور، امیرحسن، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
24- وحید، مجید (1395)، سیاستگذاری عمومی، تهران: نشر میزان، چاپ سوم.
25- وحید، مجید (1384)، نگاهی به مشکل سیاستگذاری عمومی در ایران در قالب جامعه‌شناسی سازمان‌ها و با بهره‌گیری از مفهوم مرجعیت، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 69.
26- هاولت، مایکل و رامش، ام (1380)، مطالعۀ خط‌ مشی عمومی، ترجمۀ عباس منوریان و ابراهیم گلشن، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
 
27- Daft, Richard, L. (2008). Organization Theory and Design, 10th edition, South-western Cengage Learning.
28- Drucker, Peter (2012). Management. Taylor & Francis.
29- Glaser, B. G. (1998) Doing Grounded Theory: Issues and Discussions, Sociology Press, Mill Valley, California
30- Hill, M.; Hupe, P. (2002). Implementing Public Policy: Governance in Theory and in Practice. London, Thousand Oaks, and New Delhi.
31- Jens Chr. Andvig and Odd-Helge Fjeldstad (2001), Corruption (A Review of Cotemporary Research), Chr. Michelsen Institute.
32- Jon S.T. Quah (2007), Combating Corruption Singapore-Style: Lessons for Other Asian Countries, Maryland Series in contemporary Asian Studies, Inc., School of Law University of Maryland, Baltimor, Maryland, U.S.A.
33- Kuhlmann, T.M. & Rabl, T. (2008), "Understanding Corruption in Organizations– Development and Empirical Assessment of an Action Model", Journal of Business Ethics, Vol. 82, PP. 477–495 Springer.
34- Lambsdorff, G.J. (1999), "Corruption in Empirical Research – A Review", working paper, Transparency International, Gottingen.
35- Lester, J. and Stewart, J. (2000). Public policy: An evolutionary approach, Wadsworth Thomson Learning (Australia and United States).
36- Robinson, M. (2004), "Corruption and Development", an Introduction, Routledge, London.
37- Salifu, A. (2006), "Can Corruption and Economic Crime be Controlled in Developing Economies – and If So, Is The Cost Worth It?", Department of Development Studies, University of Cambridge, Cambridge, UK, Development Bamk, 12 March 2006, www.emeraldinsight.com/13685201
38- Schermerhorn, John R. (2012). Management, Wiley.
39- Schumacker, R. E. and R. G. Lomax (2012). A beginner's guide to structural equation modeling, Routledge.
40- Seldadyo, H. Haan, J. (2006), The Determinants of Corruption: A Literature Survey And New Evidence, Paper Prepared For The 2006 EPCS Conference, Turku, Finland, P: 20-23, April.
41- Tamesis, P. (2004): National Anti-Corruption Reforms: Overcoming the Challenge to Delivery, Lessons from Countries Around the Globe.
42- Transparency International (2019), Corruption Perceptions Index 2018, retrieved from:
44- UNDP (2005), Institutional Arrangements to Combat Corruption; a Comparative Study United Nations Development Program (UNDP), Democratic Governance Practice Team, Thailand, Bangkok, Design and Layout: Keen Publishing Co., Ltd.
45- Yahong, Zhang & Lavena, Cecilia (2015), Government anti-corruption strategies: a cross-cultural perspective, New York, 1 edition, published by Taylor & Francis Group (CRC Press).