پیشایندهای ظرفیت هماهنگی خط‌مشی‌های ملی در ایران: واکاوی سه گانه سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و ذهن‌افزاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مدیریت دولتی دانشگاه تهران پردیس فارابی

2 استاد مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی دکتری مدیریت تطبیقی و توسعه دانشگاه تهران پردیس فارابی

چکیده

در دهه‌های گذشته با نوسازی دستگاه‌های دولتی منطبق با ایده‌های برآمده از مدیریت دولتی جدید، بحران کنترل، پراکندگی و ازهم‌گسیختگی بخش عمومی ودولت‌ها تشدید شد. در ایران نیز پراکندگی بخش عمومی که ریشه‌های دیگری نیز داشت، افزایش یافت. این شرایط منجر به طرح مجدد مسئله و مفهوم هماهنگی خط‌مشی‌ها شد. هدف این پژوهش، یافتن پیش‌آیندهای ظرفیت هماهنگی خط‌مشی در ایران است. برای فهم این پدیده با 17 نفر از مدیران ارشد که درگیر هماهنگی خط‌مشی‌ها بوده‌اند، مصاحبه شد و اسناد سیاستی شامل ابرخط‌مشی‌های هماهنگی، اسناد هماهنگی هیئت دولت و قوانین مرتبط با هماهنگی نیز بررسی شدند. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد در حالی‌که به‌طور معمول برای ایجاد هماهنگی بر سازوکارها، فرآیندها و سخت‌افزارهای هماهنگی تأکید می‌شود، توجه به جنبه‌ها‌ی نرم‌افزاری و مغز‌افزاری برای ارتقای ظرفیت هماهنگی ضروری است. در پایان نیز مجموعه‌ای از خط‌مشی‌های پیشنهادی جهت بهبود ظرفیت هماهنگی خط‌مشی‌ها ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


آقاجانی، حسنعلی؛ امین، فرشته؛ و عباسقلی‌پور، محسن. (1393). مطالعه تجربی هماهنگی بین سازمانی (مورد مشاهده: سازمان‌های مرتبط با کار و اشتغال در ایران)، مجله ایرانی مطالعات مدیریت، شماره 2، صص 304-285.
احمدی، هانیه. (1390). فهم دلایل عدم انسجام (ناهمسویی) خط‌‌مشی‌های عمومی در ایران: روش دلفی، (کارشناسی ارشد)، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
الوانی، سید مهدی؛ و داریوش مبصر. (1392). بررسی آثار راهبردهای مدیریت دولتی جدید بر سازمان­های دولتی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی، شماره 12، صص 48-23.
پیترز، گای؛ و پی‌یر، یان. (1393). حکمرانی، سیاست و دولت. ترجمه حسین قلجی. تهران: رهیافت اول.
دانایی‌فرد حسن؛ خیرگو، منصور؛ آذر، عادل؛ و فانی، علی اصغر. (1391). فهم انتقال خط­مشی اصلاحات اداری در ایران: پژوهشی بر مبنای راهبرد داده‌بنیاد. مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره2، صص 27-5.
دانایی‌فرد، حسن، امامی، سید مجتبی و حسینی، سید کاظم. (1395). درآمدی تحلیلی بر فهم موضوع ظرفیت ‌خط‌مشی عمومی: بررسی ماهیت، موضوع و کارکرد. فصلنامهعلمی - پژوهشیسیاستگذاریعمومی، شماره 3، صص 99-79.
دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ و آذر، عادل. (1388). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: نشر صفار ، چاپ سوم.
دانایی‌فرد، حسن؛ حسینی، سیدیعقوب؛ و فانی، علی‌اصغر. (1392). ظرفیت خط­مشی­گذاری عمومی، کلید توسعه­یافتگی ملی. تهران: نشر صفار.
ربیعی، علی، اردلان، علی، پورحسینی، سمیراسادات. (1392). ارزیابی کارکرد هماهنگی سازمان‌های مسوول در مدیریت بلایای طبیعی، مجله حکیم، شماره 2، صص 117-107.
شیخ الاسلام، نجمه؛ دانایی‌فرد، حسن؛ کردنائیج، اسداله؛ و مرتضوی، مهدی. (1396). واکاوی موانع هماهنگی بین سازمان‌های بخش عمومی ایران. مدیریت سازمان‌های دولتی، شماره 4، صص 30-14.
قریشی، فردین. (1389). بحران ناهماهنگی پایدار قوای سه‌گانه‌ حاکمیت: مطالعه موردی ایران. فصلنامه سیاست، شماره 3، صص316-297.
قلی‌پور، رحمت‌اله؛ دانایی‌فرد، حسن؛ امیری، علینقی؛ و عطاردی، محمدرضا. (1394). مفهوم‌پردازی پدیده شکاف خطمشی در فرایند خطمشی‌گذاری فرهنگی، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 81، صص 126-91.
کرسول، جان. (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش. ترجمه‌ی حسن دانایی فرد و حسین کاظمی. تهران: نشر صفار.
محمدی فاتح، اصغر؛ دانایی‌فرد، حسن؛ رهنورد، فرج‌الله؛ فروزنده، لطف‌الله. (1395). طراحی مدلی برای ارتقای ظرفیت خط‌مشی‌گذاری در قوه مجریه کشور، فرایند مدیریت توسعه، شماره 97، صص 38-3.
منوچهری، عباس. (1395). فراسوی رنج و رؤیا: روایتی دلالتی- پارادایمی از تفکر سیاسی. تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
 
Alexander, E. R. (1995). How organizations act together: Interorganizational coordination in theory and practice. Amsterdam: Psychology Press.
Beuselinck, E., & Verhoest, K. (2005). Patterns of coordination in OECD public organisations: towards an understanding of underlying causes. 21st EGO’s conference: Unlocking organizations, Berlin, Germany. Availabile at https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/82868.
Bouckaert, G., Peters, B. G., & Verhoest, K. (2010). The coordination of public sector organizations: shifting patterns of public management. London: PALGRAVE MACMILLAN.
Conceição, P., & Heitor, M. V. (1999). On the role of the university in the knowledge economy. Science and Public Policy, 26(1), 37-51.
Dardot, P., & Laval, C. (2014). The new way of the world: On neoliberal society. London: Verso Books.
Gamble, A., & Wright, T. (2004). Restating the state?. London: Wiley Blackwell.
Halligan, J. (2010). Post-NPM responses to disaggregation through coordinating horizontally and integrating governance. In p. lægreid & k. verhoest (eds.), governance of public sector organizations: proliferation, autonomy and performance (pp.233-254). London: Palgrave Macmillan.
Hood, C. (2005). The idea of joined up government: A historical perspective. In V. Bogdanor (ed.), Joined up government (pp.19-42). Oxford: Oxford university press.
Jordan, A., & Schout, A. (2006). The coordination of the European Union: exploring the capacities of networked governance. Oxford: Oxford university press.
Lægreid, P., Randma-Liiv, T., Rykkja, L. H., & Sarapuu, K. (2015). Emerging coordination practices of European central governments. International Review of Administrative Sciences, 81(2): 346–351.
Lægreid, P., Roness, P. G., & Verhoest, K. (2011). Explaining the innovative culture and activities of state agencies. Organization Studies, 32(10), 1321-1347.
Lægreid, P., Verhoest, K. (2010). Introduction: Reforming public sector organizations. In Lægreid, P., Verhoest, K. (Eds.), Governance of Public Sector Organization: Proliferation, Autonomy and Performance (pp. 1-18). New York: Palgrave Macmillan.
Matei, A. I., & Dogaru, T. C. (2012). Coordination of public policies through strategic planning instruments romania case study. presented at National School of Political studies and Public Administration. Available at: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/53674Painter, M., & Pierre, J. (2005). Challenges to state policy capacity. New York: Palgrave Macmillan.
Peters, B. G. (1998). Managing horizontal government: The politics of coordination. Canadian Centre for Management Development.
Peters, B. G. (2004). Back to the centre? Rebuilding the state. The Political Quarterly, 75(1): 130-140.
Peters, B. G. (2013). Toward policy coordination: alternatives to hierarchy. Policy & Politics, 41(4), 569-584.
Peters, B. G. (2015). Pursuing horizontal management: The politics of public sector coordination. Kansas: University press of Kansas.
Peters, B.G. (2006). Concepts and theories of horizontal policy management. In B.G. Peters & J. Pierre (Eds), Handbook of Public Policy (pp.115-138) London: Sage.
Rhodes, R. A. (1994). The hollowing out of the state: The changing nature of the public service in Britain. The Political Quarterly, 65(2), 138-151.
Van Bork, Gerbrand. (2014). Developing administrative Capacities. Presented at EIPA-Ecorys-PwC Ecorys, Brussels.
Verhoest Koen, Bouckaert, Geert. (2005). Machinery of Government and Policy Capacity: The Effects of Specialization and Coordination. In Painter Martin, Pierre Jon (Eds.) Challenges to State Policy Capacity, Global Trends and Comparative Perspectives (pp. 92-111). New York: Palgrave Macmillan.
Verhoest, K., & Lægreid, P. (2010). Organizing public sector agencies: Challenges and reflections. In Governance of Public Sector Organizations (pp.276-297). New York: Palgrave Macmillan.
Verhoest, K., Bouckaert, G., & Peters, B. G. (2007). Janus-faced reorganization: specialization and coordination in four OECD countries in the period 1980–2005. International Review of Administrative Sciences, 73(3), 325-348.
Wegrich, K., & Štimac, V. (2014). Coordination capacity. In: Lodge, M., & Wegrich, K. (Eds.). The problem-solving capacity of the modern state: Governance challenges and administrative capacities (pp. 41-62). Oxford: oxford university press.