تبیین اهداف راهبردی و سیاست‌های مدیریت تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

2 استادیار مدیریت و حسابداری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

امروزه بیشتر کشورهای جهان از لحاظ ترکیب گروه‌های زبانی، مذهبی و قومی در وضعیت ناهمگن و متنوعی به سر می‌برند. عدم تجانس حاصل از تنوع قومی در کشورها سؤالات اساسی را درباره نحوه پاسخگویی به مسائل ناشی از این تنوع و سیاستگذاری قومی مناسب مطرح ساخته است. کشور ایران نیز از جمله کشورهایی به شمار می‌رود که همواره تنوع قومی داشته و سیاست قومی گوناگونی را در دوره‌های مختلف تجربه کرده است. بررسی تاریخچه تنوع قومی در ایران به‌ویژه در دوره معاصر نشان می‌دهد این مسئله یکی از بسترهای بهره‌گیری نخبگان قومی و کشورهای معارض برای فشار به حکومت‌های ایران در دوره معاصر بوده و هست. این مقاله تلاش دارد با بهره‌گیری از مدل سیاستگذاری عمومی بروس اسمیت و به کارگیری رویکرد کیفی پژوهش مبتنی بر روش تحقیق تحلیل مضمون، مسئله تنوع قومی و سیاست‌های جاری مرتبط با آن در نظام جمهوری اسلامی ایران را بررسی نماید. نتایج کدگذاری‌های کیفی انجام شده بیانگر آن است که سیاست‌های عمومی نظیر تمرکززدایی در سیاستگذاری، کادرسازی از میان اقوام، تقویت نظارت بر دستگاه‌های متولّی و اعمال تبعیض مثبت به نفع اقوام در بهبود آسیب‌های وضع موجود و تحقّق اهداف راهبردی مدیریت تنوع قومی به ویژه محتوای اسناد بالادستی و قانون اساسی کشور تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها


1- اشتریان، کیومرث. 1386. سیاستگذاری عمومی در ایران. تهران: میزان.
2- اصلی‌پور، حسین و شریف‌زاده فتاح. 1394. «راهبرد سیاستگذاری زیست محیطی کشور در بستر نظریات متعارف تصمیم‌گیری عمومی». فصلنامه مجلس و راهبرد: شماره 83 (پاییز). صص 271-245.
3- الوانی، سیدمهدی و شریف‌زاده فتاح. 1387. فرآیند خط‌مشی‌گذاری عمومی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
4- ترابی، یوسف. 1388. «سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در مدیریت تنوعات قومی». دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانش سیاسی: شماره 9 (بهار و تابستان). صص 157-115.
5- حاجیانی، ابراهیم. 1380. «الگوی سیاست قومی در ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی: شماره 11 و 12 (بهار). صص 138-119.
6- دای، تامس. 1387. «مدل‌های تحلیل سیاستگذاری عمومی». ترجمه سویل ماکویی. فصلنامه مطالعات راهبردی: شماره 39 (بهار). صص 74-43.
7- زندی، ابراهیم. 1380. «بحران قومی و وحدت ملی؛ الگوی سیاست قومی در جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه فرهنگ اندیشه: شماره 4 و 3. صص 83-45.
8- سیدامامی، کاووس. 1386. پژوهش در علوم سیاسی رویکردهای اثبات‌گرا، تفسیری و انتقادی. تهران:‌ پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دانشگاه امام صادق.
9- سید امامی، کاووس و هوشنگی، حمید. 1395. «سیاستگذاری تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران: چشم اندا، اهداف و سیاست های پیشنهادی». فصلنامه مطالعات ملی: شماره 17 (2). صص 21-3.
10- شورای عالی انقلاب فرهنگی. 1371. اصول سیاست فرهنگی کشور. مصوب جلسه 288 مورخ 20/5/1371.
11- صالحی امیری، سیدرضا. 1385. مدیریت منازعات قومی در ایران. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
12- عابدی جعفری، حسن و تسلیمی محمدسعید و فقیهی ابوالحسن و شیخ زاده محمد. 1390. «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی». دو فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی: شماره 10 (پاییز و زمستان)، صص 198-151.
13- فلیک، اووه. 1378. درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی. تهران: ‌نشر نی.
14- قلی‌پور، رحمت‌الله و آهنگر، ابراهیم. 1389. فرآیند سیاستگذاری عمومی در ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
15- کریمی‌مله،‌ علی. 1387. مدیریت سیاسی در جوامع چندفرهنگی. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
16- کهنه‌پوشی، مصلح. 1383. تبعیض قومی در کردستان ایران (بعد از انقلاب اسلامی سال 1357). پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
17- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1382. سند چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترس در http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=9034.
18- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1392. سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش. قابل دسترس در http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=22421.
19- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1393. سیاست‌های کلی جمعیت. قابل دسترس در http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=26440.
20- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1390. سیاست‌های کلی اشتغال. قابل دسترس در http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16716.
21- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1393. سیاست‌های کلی علم و فناوری. قابل دسترس در http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27599.
22- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1384. سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه. قابل دسترس در farsi.khamenei.ir/news-content?id=37764.
23- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1387. سیاست‌های کلی برنامه‌ پنجم توسعه. قابل دسترس در farsi.khamenei.ir/news-content?id=5389.
24- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظّم رهبری. 1394. سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه. قابل دسترس در farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128.
25- Birkland, T. 2005. An Introduction to Policy Process. New York: ME Sharp.
26- Boyatzis. M. 1998. transforming Qualitative Information. Cleveland: Sage.
27- Braun, M. 2006. “using Thematic Analysis in Psychology”. qualitative Research in Psychology. vol. 47. P. 79-97.
28- Brown, M. 1993. ethnic and Conflict and International Securit. New Jersey: Princeton university press.
29- Cochran, C. and Malone, E. 1995. Public Policy: Prespectives and Choices, New York: MacGraw Hill.
30- Dunn, N. 2012. Public Policy Analysis. Fifth Edition,.New Jersey: Pearson Prentice Hall.
31- Packer, M. J. 1989. “Entering the circle”. Hermeneutic investigations in psychology. Vol. 12. P 32-46.
32- Patton, M. 2002. Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks: California.
33- Peters, B. G. 2004. American Public Policy: promise and performance. New York: CQ Press.
34- Price. D. & Cameron S. 2010. Business Research Methods, a Practical Approach. London: Institute of Personnel and Development.