طراحی الگوی خط‌مشی‌گذاری درآموزش و پرورش ایران با رویکرد قابلیت

نویسندگان

1 استاد مدیریت دولتی دانشگاه تهران

2 دانشیار مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس

3 دکتری مدیریت دولتی دانشگاه تهران

4 دانشیار مدیریت دولتی دانشگاه تهران

5 استاد برنامه ریزی درسی و آموزشی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

طرفداران رویکرد تفسیری، خط مشی گذاری را فراتر از کاررسمی دولت و در بردارنده گفتمان ها و رویکردها می دانند. در رویکرد قابلیت «آمارتیا سن»(گفتمان جدید توسعه انسانی) انسان موجودی مختار و دارای نقش عاملیت است. عاملیت انسانی توسط نظام های آموزش و پرورش فعلیت می یاید وموجب شکوفایی قابلیت های چند گانه و بالقوه انسانی می شود که در نظام آموزشی کشور مشاهده نمی شود. لذا مسئله این تحقیق عدم شکوفایی قابلیت های چند گانه انسانی در آموزش و پرورش ایران و هدف اصلی دستیابی به الگویی برای خط مشی گذاری با رویکرد قابلیت  است. روش پژوهش، کیفی و با استفاده از استراتژی داده بنیاد (رویکرد گلیزری) است. یافته ها نشان می دهد که خط مشی گذاری با رویکرد قابلیت، مستلزم به کار گیری الگوی خط مشی گذاری با عناصر رویکرد قابلیت به عنوان محتوی خط مشی ها است . در این الگو، تجلی نظام خط مشی گذاری شورای عالی آموزش و پرورش است که با نهادهای فراقوه ای و قوای سه گانه، خانواده ها، نهادهای مدنی و بخش خصوصی تعامل دارد و با توجه به  آزادی های مورد نیاز، برای تحقق بخشیدن به توسعه قابلیت ها و تبدیل آن ها به کارکرد ها درچارچوب فرهنگ و نظام ارزشی فعالیت می کند.

کلیدواژه‌ها


1- اشتریان،کیومرث  (1386). سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ اول.
2- علیخانی محمد ، سلیمه، آصفزاده، سعید، محبی فر، رفعت و علی منتظری (1391)  بررسی شاخص توسعه انسانی(HDI)در ایران و کشورهای منتخب"، فصلنامه پایش، سال  ،11شماره.
3- فانی علی اصغر(1388).  مطالعات بنیادی و تحلیلی کلان برای تدوین سیاست های کلی در بخش نظام آموزش و پرورش کشور،مجمع تشخیص مصلحت نظام.
4- قلی پور، رحمت اله(1396). تصمیم‌ گیری سازمانی و خط مشی گذاری عمومی. چاپ هفتم،  تهران، انتشارات سمت.
5- کاشانی ،مجید و رستم پور، منیره (1392). آموزش و پرورش، حیاتی ترین ابزار در مسیر توسعه پایدار؛ کتاب ماه علوم اجتماعی؛ دوره جدید شماره 67.
6- مبانی نظری تحول بنیادین در نظام رسمی تعلیم وتربیت عمومی جمهوری اسلامی ایران(1390)؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
7- محمودی وحید؛ یگانلی، ندا؛ (1395) نگاه آمارتیا سن به مقوله‌ی آموزش و سنجش آن با رویکردهای متعارف ، مجله اطلاعات سیاسی ، شماره 306 ‏(14 صفحه - از 196 تا 209).
8- مرزوقی, رحمت اله؛ رضا عقیلی و محبوبه مهرورز( ۱۳۹۵) تحلیل و نقد نظری و روششناختی اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران ، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت دوره: 6، شماره: 2.
9- مرکز پژوهش­های مجلس گزارش شماره 14572بررسی جایگاه و علکرد آموزش و پرورش در برنامه های توسعه (1394) معاونت پژوهشهای اجتماعی ـ فرهنگی دفتر مطالعات اجتماعی مجلس شورای اسلامی.
10- مرکز پژوهشهای مجلس گزارش شماره 3203473، بحثی در مورد مسائل آموزش و پرورش( 1377) کار گروه خدمات پژوهشی.
11- Alkire, S. (2002) Valuing Freedoms: Sen’s Capability Approach and Poverty Reduction. New York: Oxford University Press
12- Drèze, J. and Sen, A. (2002) India: Development and Participation. Oxford: Oxford University Press.
13- Dye, T. (2012), “Understanding Public Policy.”,
14- ElKhayat, Ranya S. (2018) The Capabilities Approach: A Future Alternative to Neoliberal Higher Education in the MENA Region. Vol. 7, No. 3; 2018,
15- Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory (Vol. 2): Sociology Press Mill Valley, CA,
16- Glaser, B. G. (1998) Doing Grounded Theory: Issues and Discussions, Sociology Press, Mill Valley, California
17- Glaser, B.G. (1992). Basics of grounded theory analysis. Mill Valley, CA: Sociology Press,
18- Glassman  ,M.)2011(: Is education ripe for a paradigm shift? The case for the Capability Approach.
19- Ibrahim ,Solava, (2014(:Capability Approach: From Theory to Practice – Rationale, Review and Reflections
20- Ministry ofHealth ( 2016.)  Guidelines for Evidence Use in Decision-Making in the. Health Sector in Malawi. . P.O. Box 30377. Lilongwe. Malawi.
21- Nussbaum, M. C. (2003). Capabilities as fundamental entitlements: Sen and social justice. Feminist Economics, 9 (2-3), 33-59.
22- Nussbaum,M.(2003) ‘Women’s education:A global challenge’, Signs 29(2):325–55.
23- Ozga, J. (2000). Policy Research in Educational Settings: Contested Terrain. Buckingham: Open University Press, paper for the EFA Global Monitoring Report 2003/4, Paris: UNESCO.
24- Radja K., Hoffman A, Bakhshi P. (2003) “Education and the Capability Approach: Life Skills Education as a Bridge to Human Capabilities”, Mimeo Rivkin S.G. (2001) “Tiebout sorting, aggregation and the estimation of peer grouprelevant capabilities, Feminist Economics 9(2/3): 61–92.
25- Robeyns, I. (2003) Sen’s capability approach and gender inequality: selecting.
26- Robeyns, I. )2005) “The Capability Approach: A theoretical survey”; Journal of human development; Vol 6; No 1; pp 93-115,
27- Sen, A. (1999) Development as Freedom. New York: Knopf.
28- Terzi, Lorell (2014) "Reframing Inclusive Education: Educational Equality as Capability Equality"Cambridge Journal of Education, v44 n4 p479-493,
29- Unterhalte,r Elaine, Vaughan, Rosie and Walker,(2007) Melanie: The Capability Approach and Education. Prospero,
30- Unterhalter, E. (2003b) ‘Education, capabilities and social justice’. Background paper for the EFA Global Monitoring Report 2003/4, Paris: UNES
31- Vaughan, Rosie; Walker, Melanie; (2012) Capabilities, values and education policy. Journal of Human Development and Capabilities , 13 (3) pp.
32- Viennet, R. and B. Pont (2017), “Education policy implementation: A literature review and proposed framework,OECD Education Working Paper No. 162.
33- Yaro ,Ibrahim, Arshad ,Rozita & Salleh, Dani (2016) Education Stakeholder’s Constraints in Policy Decisions for Effective Policy Implementation in Nigeria British Journal of Education, Society &Behavioural Science 14(1): 1-12, 2016, Article no.BJESBS.22606 ISSN: 2278-0998,.
 
1- اشتریان،کیومرث  (1386). سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ اول.
2- علیخانی محمد ، سلیمه، آصفزاده، سعید، محبی فر، رفعت و علی منتظری (1391)  بررسی شاخص توسعه انسانی(HDI)در ایران و کشورهای منتخب"، فصلنامه پایش، سال  ،11شماره.
3- فانی علی اصغر(1388).  مطالعات بنیادی و تحلیلی کلان برای تدوین سیاست های کلی در بخش نظام آموزش و پرورش کشور،مجمع تشخیص مصلحت نظام.
4- قلی پور، رحمت اله(1396). تصمیم‌ گیری سازمانی و خط مشی گذاری عمومی. چاپ هفتم،  تهران، انتشارات سمت.
5- کاشانی ،مجید و رستم پور، منیره (1392). آموزش و پرورش، حیاتی ترین ابزار در مسیر توسعه پایدار؛ کتاب ماه علوم اجتماعی؛ دوره جدید شماره 67.
6- مبانی نظری تحول بنیادین در نظام رسمی تعلیم وتربیت عمومی جمهوری اسلامی ایران(1390)؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
7- محمودی وحید؛ یگانلی، ندا؛ (1395) نگاه آمارتیا سن به مقوله‌ی آموزش و سنجش آن با رویکردهای متعارف ، مجله اطلاعات سیاسی ، شماره 306 ‏(14 صفحه - از 196 تا 209).
8- مرزوقی, رحمت اله؛ رضا عقیلی و محبوبه مهرورز( ۱۳۹۵) تحلیل و نقد نظری و روششناختی اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران ، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت دوره: 6، شماره: 2.
9- مرکز پژوهش­های مجلس گزارش شماره 14572بررسی جایگاه و علکرد آموزش و پرورش در برنامه های توسعه (1394) معاونت پژوهشهای اجتماعی ـ فرهنگی دفتر مطالعات اجتماعی مجلس شورای اسلامی.
10- مرکز پژوهشهای مجلس گزارش شماره 3203473، بحثی در مورد مسائل آموزش و پرورش( 1377) کار گروه خدمات پژوهشی.
11- Alkire, S. (2002) Valuing Freedoms: Sen’s Capability Approach and Poverty Reduction. New York: Oxford University Press
12- Drèze, J. and Sen, A. (2002) India: Development and Participation. Oxford: Oxford University Press.
13- Dye, T. (2012), “Understanding Public Policy.”,
14- ElKhayat, Ranya S. (2018) The Capabilities Approach: A Future Alternative to Neoliberal Higher Education in the MENA Region. Vol. 7, No. 3; 2018,
15- Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory (Vol. 2): Sociology Press Mill Valley, CA,
16- Glaser, B. G. (1998) Doing Grounded Theory: Issues and Discussions, Sociology Press, Mill Valley, California
17- Glaser, B.G. (1992). Basics of grounded theory analysis. Mill Valley, CA: Sociology Press,
18- Glassman  ,M.)2011(: Is education ripe for a paradigm shift? The case for the Capability Approach.
19- Ibrahim ,Solava, (2014(:Capability Approach: From Theory to Practice – Rationale, Review and Reflections
20- Ministry ofHealth ( 2016.)  Guidelines for Evidence Use in Decision-Making in the. Health Sector in Malawi. . P.O. Box 30377. Lilongwe. Malawi.
21- Nussbaum, M. C. (2003). Capabilities as fundamental entitlements: Sen and social justice. Feminist Economics, 9 (2-3), 33-59.
22- Nussbaum,M.(2003) ‘Women’s education:A global challenge’, Signs 29(2):325–55.
23- Ozga, J. (2000). Policy Research in Educational Settings: Contested Terrain. Buckingham: Open University Press, paper for the EFA Global Monitoring Report 2003/4, Paris: UNESCO.
24- Radja K., Hoffman A, Bakhshi P. (2003) “Education and the Capability Approach: Life Skills Education as a Bridge to Human Capabilities”, Mimeo Rivkin S.G. (2001) “Tiebout sorting, aggregation and the estimation of peer grouprelevant capabilities, Feminist Economics 9(2/3): 61–92.
25- Robeyns, I. (2003) Sen’s capability approach and gender inequality: selecting.
26- Robeyns, I. )2005) “The Capability Approach: A theoretical survey”; Journal of human development; Vol 6; No 1; pp 93-115,
27- Sen, A. (1999) Development as Freedom. New York: Knopf.
28- Terzi, Lorell (2014) "Reframing Inclusive Education: Educational Equality as Capability Equality"Cambridge Journal of Education, v44 n4 p479-493,
29- Unterhalte,r Elaine, Vaughan, Rosie and Walker,(2007) Melanie: The Capability Approach and Education. Prospero,
30- Unterhalter, E. (2003b) ‘Education, capabilities and social justice’. Background paper for the EFA Global Monitoring Report 2003/4, Paris: UNES
31- Vaughan, Rosie; Walker, Melanie; (2012) Capabilities, values and education policy. Journal of Human Development and Capabilities , 13 (3) pp.
32- Viennet, R. and B. Pont (2017), “Education policy implementation: A literature review and proposed framework,OECD Education Working Paper No. 162.
33- Yaro ,Ibrahim, Arshad ,Rozita & Salleh, Dani (2016) Education Stakeholder’s Constraints in Policy Decisions for Effective Policy Implementation in Nigeria British Journal of Education, Society &Behavioural Science 14(1): 1-12, 2016, Article no.BJESBS.22606 ISSN: 2278-0998,.