برنامه‌های ۵ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران به‌صورت ارزیابی‌پذیر تدوین نشده‌اند. عدم اجرای برنامه‌ها دلایل متنوعی دارد، اما نحوه تدوین برنامه‌ها نیز نقشی جدی در اجرایی نبودن و یا اجرانشدن برنامه‌ها داشته است. ساختاردهی منظم سطوح سیاست، اهداف روشن، شاخص‌های ارزیابی اهداف، تکالیف قابل‌سنجش، تقسیم مسئولیت شفاف و درنهایت اختصاص یک‌فصل به احکام ارزیابی از ویژگی‌های مهم ارزیابی‌پذیری در تدوین سیاست است که اگر در برنامه هفتم دیده شود، تحلیل عملی‌بودن برنامه‌ها قبل از تصویب، رصد پیشرفت بندبه‌بند برنامه در زمان اجرا و ارزیابی نهایی و کامل اجرای برنامه امکان‌پذیر خواهد بود و علاوه بر تولید داده‌های شفاف از اجرای برنامه، ارزیابی دستگاه‌های مسئول نیز به‌عنوان یک مطالبه عمومی قابل‌انجام خواهد بود و بالاتر از آن مجموعه‌ای از داده‌های کمّی و کیفی ایجاد خواهد شد که چراغ راه خوبی برای برنامه‌های ۵ساله بعدی خواهد بود. در این مقاله پیشنهادهای مشخصی برای تدوین ارزیابی‌پذیر برنامه هفتم و دیگر برنامه‌ها بر اساس ادبیات ارزیابی سیاست و تجربه برنامه‌های قبلی ارائه خواهد شد.
Bickman, L. (1987). The functions of program theory. In New directions for program evaluation (Vol. 1987, pp. 5-18).
Bundi, P., & Trein, P. (2022). Evaluation use and learning in public policy. Policy Sciences, 55(2), 283-309.
Casula, M., Rangarajan, N., & Shields, P. (2021). The potential of working hypotheses for deductive exploratory research. Quality & Quantity, 55(5), 1703-1725.
Colebatch, H. (2009). Policy: McGraw-Hill Education (UK).
Colebatch, H., Hoppe, R., & Noordegraaf, M. (2010). Understanding policy work. Working for policy, 1, 11-25.
DanaeeFard, H., & Torabzadeh Jahromi, M. S. (2019). Program Theory Evaluation Method in Evaluation of Social Programs {in Persian}. Journal of Iranian Public Administration Studies, 2(1), 97-121. doi:10.22034/2019.90566
Davies, R., & Payne, L. (2015). Evaluability Assessments: Reflections on a review of the literature. Evaluation, 21(2), 216-231.
(2010). Impact assessment tookit. Retrieved from
Frechtling, J. A. (2007). Logic modeling methods in program evaluation (Vol. 5): John Wiley & Sons.
Kheradmandnia, S. (2016). A review on the 1396 (2017) Budget Lawm Research Section {in Persian}. Iranian Parliament Research Center
Lam, S., & Skinner, K. (2021). The Use of Evaluability Assessments in Improving Future Evaluations: A Scoping Review of 10 Years of Literature (2008–2018). American Journal of Evaluation, 42(4), 523-540.
Leong, C., & Howlett, M. (2022). Policy learning, policy failure, and the mitigation of policy risks: Re-thinking the lessons of policy success and failure. Administration & Society, 54(7), 1379-1401.
McLaughlin, J. A., & Jordan, G. B. (2015). Using logic models. In K. E. Newcomer, H. P. Hatry, & J. S. Wholey (Eds.), Handbook of practical program evaluation (pp. 62).
Nedaee, A. (2022). Learning methods in Public Policy Making {in Persian}. Journal of Political Strategy, 5(19), 135-160.
Neuman, W. L. (2003). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches {in Persian} (H. DanaeeFard & S. H. Kazemimm, Trans. 15): Pearson Education, Inc.
Sanderson, I. (2002). Evaluation, policy learning and evidence‐based policy making. Public administration, 80(1), 1-22.
Schmidt, R. E., Scanlon, J. W., & Bell, J. B. (1979). Evaluability assessment: Making public programs work better: Department of Health, Education, and Welfare, Office of the Secretary….
Smith, M. F. (1989). Evaluability assessment: A practical approach (Vol. 26): Springer Science & Business Media.
Soltani, A. M. (2020). National Evaluation System; a Missing Link in the Legislation and Planning System of the Islamic Republic of Iran {in Persian}. Iranian Journal of Public Policy, 6(4), 137-154. doi:10.22059/jppolicy.2020.75197
Taylor, J., Forsell, G., Perweiler, E., & Sienkiewicz, M. (2018). Longitudinal evaluation practices of health workforce development programs: An incremental approach to evaluability assessment.
Vahid, M. (2020). Short time of public policy in Iran {in Persian}. Iranian Journal of Public Policy, 6(4), 75-88. doi:10.22059/jppolicy.2020.74956
Varmazyar, H., & Tehrani, I. (2010). A General Evaluation of National Plans after Islamic Revolution {in Persian}. Iranian Parliament Research Center ExpertRreports, 2010(3), -.
Wholey, J. S. (2015). Evaluability assessment. Handbook of practical program evaluation, 2, 33-62.
Wollmann, H. (2017). Policy evaluation and evaluation research. In Handbook of public policy analysis (pp. 419-428): Routledge
سلطانی, علی محمد. (1402). ارزیابی پذیری برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران؛ پیشرانی برای اجرا. سیاستگذاری عمومی, 9(2), 128-143. doi: 10.22059/jppolicy.2023.93612
MLA
علی محمد سلطانی. "ارزیابی پذیری برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران؛ پیشرانی برای اجرا", سیاستگذاری عمومی, 9, 2, 1402, 128-143. doi: 10.22059/jppolicy.2023.93612
HARVARD
سلطانی, علی محمد. (1402). 'ارزیابی پذیری برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران؛ پیشرانی برای اجرا', سیاستگذاری عمومی, 9(2), pp. 128-143. doi: 10.22059/jppolicy.2023.93612
VANCOUVER
سلطانی, علی محمد. ارزیابی پذیری برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران؛ پیشرانی برای اجرا. سیاستگذاری عمومی, 1402; 9(2): 128-143. doi: 10.22059/jppolicy.2023.93612
)