بهره‌گیری از سیاستگذاری جنسیتی در عرصه اختراعات در راستای توسعه پایدار در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

عموماً ثبت اختراعات، انتشار دانش و افزایش نوآوری را به دنبال دارد. شکاف جنسیتی در طول فرایند ثبت اختراعات از دیرباز در تمامی کشورها ملموس بوده است و حتی افزایش دسترسی زنان به فرصت‌های شغلی و تحصیلی در دهه‌های اخیر اگر چه موجب کاهش این شکاف گردیده، لیکن آن را به طور کامل از بین نبرده است. با عنایت به این که هیچ قانونی خنثی از جهت گیری‌های اجتماعی و یا جنسیتی نمی‌باشد، لذا قوانین مالکیت فکری نیز مستثنی از این قاعده نخواهند بود. هدف غایی کشورها جهت توسعه پایدار، صرفا اعطای غیرتبعیض‌آمیز گواهینامه اختراع به دو جنسیت نیست، بلکه تسهیل روند اخذ تسهیلات و جذب سرمایه‌گذار بدون تبعیض جنسیتی در مرحله پس از ثبت اختراعات نیز ملاک عمل است. جهت بررسی عوامل قانونی مستقیم و غیرمستقیم بر روند موجود، در این پژوهش ضمن استفاده از روش کتابخانه‌ای، به روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و گردآوری آمار از اداره مالکیت معنوی ایران در سال‌های  ۱۳۹۲-۱۳۹۹ نیز پرداخته شده است. در پایان با عنایت به قوانین مربوطه از جمله قانون گذرنامه، قانون مدنی و قانون کار راهکارهایی همچون اعطای مجوز خروج از کشور به مخترعین زن، شفافیت آماری مخترعین به تفکیک جنسیت و بودجه‌بندی جنسیتی، جهت کاهش شکاف جنسیتی در عرصه اختراعات راهکارهایی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


1- Burk, Dan L. "Do patents have gender." Am. UJ Gender Sociology, Policy and Law, Vol.19, 2011.
2- de Melo-Martín I. Patenting and the gender gap: should women be encouraged to patent more? Sci Eng Ethics. 2013, pp. 491-504.
3- Iranpour, Farhad, Tabatabaei Nejad, S. Mohammad, A New Approach to Intellectual Property Rights, Rokhdad-e-No, 2015 [In Persian].
4- Frietsch, Rainer, Inna Haller, Melanie Funken-Vrohlings, and Hariolf Grupp. "Gender-specific Patterns in Patenting and Publishing." Research policy 38, no. 4, 2009, pp. 590-599.
5- Gearhart-Serna, Terra L. "Women's Work, Women's Knowing: Intellectual Property and the Recognition of Women's Traditional Knowledge." Yale JL & Feminism, vol.21, 2009, pp.372-404.
6- Hunt, Jennifer et al., Why Don't Women Patent?, No. w17888, National Bureau of Economic Research, 2012.
7- Intellectual Property and Women Entrepreneurs: Qualitative Analysis. United States: National Women's Business Council, 2012.
8- International World Bank, About Women, Business and the Law, Women, Business and the Law, 2018.
9- Javaheri, Fatemeh, Report on the Social Status of Iranian Women between the years 2001 and 2011, Ney Publication, Third edition, 2016 [In Persian].
10- Lai, Jessica C. "Patents and Gender: A Contextual Analysis." Queen Mary Journal of Intellectual Property, Vol.10, No. 3,2020,pp. 283–305.
11- Momeni Rad, Ahmad, Behboudi Kalhori, Sanaz, Investigating the impact of Affirmative Action on women's employment in Iranian law, The Journal of Public Law Research, First year edition, Vol. 3, 2017 [In Persian].
12- Nyberg, Ann-Christin. "Making Ideas matter: gender, technology and women's invention." PhD diss., Luleå tekniska universitet, 2009.
13- Samandar Ali Eshtehardi, et al., Gender Gap in Patenting Activities: Evidence from Iran. Laboratory of Economics and Management (LEM), Sant'Anna School of Advanced Studies, Pisa, Italy, 2015.
14- Shlomit, Yanisky-Ravid, Eligible Patent Matter-Gender Analysis of Patent Law: International and Comparative Perspectives, The American University Journal of Gender, Social Policy & the Law, 2011, Vol.19, pp.810-851.