تدوین راهبردهای استقرار صلح پایدار در ایران با رویکرد آمایش سرزمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز اسناد فرهنگی آسیا پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه ارومیه

چکیده

نظر به اینکه عمده­ ترین اثرگذاری دولت­ ها در فضای داخلی به واسطه آمایش سرزمین صورت می­گیرد، این پدیده به عنوان یکی از ابزارهای دولت­ ها برای استقرار صلح دیده می­شود. پژوهش حاضر با استفاده از روش آینده ­پژوهی و تحلیلی در پی پاسخ به این سوالات­ است: عوامل مؤثر در استقرار صلح پایدار در ایران با رویکرد آمایش سرزمین کدامند؟ سناریوهای محتمل و راهبرد‌های بهینه استقرار صلح پایدار در ایران با رویکرد آمایش سرزمین کدامند؟ یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که آمایش سرزمین می­ تواند با تاکید بر مولفه­ های 12 گانه، نقشی کلیدی در استقرار صلح پایدار در ایران داشته باشد. اگر از میان سناریوهای 12 گانه، سناریوهای سوم و پنجم که با توجه به شرایط موجود کشور محتمل ­ترین سناریوها هستند، رخ دهد، ایران با کمرنگ شدن عدالت اجتماعی، درگیر شدن در چالش ­های زیست محیطی و بحران اقتصادی به عنوان عوامل تهدیدکننده صلح پایدار مواجه خواهد بود. در ادامه، با در نظر گرفتن محتمل­ ترین سناریوها با تاکید بر پیشران­ های کلیدی به ارایه راهبردها اقدام شد.  

کلیدواژه‌ها


  1. آفتاب، احمد و همکاران، (1398)، برنامه‌ریزی نظام سکونتگاهی شهری با رویکرد سناریو مبنا (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره ۲۳، شماره 1.
  2. احمدی پور، زهرا و همکاران، (1393)، سازماندهی سیاسی فضا در ساختارهای بسیط، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دهم، شماره 10.
  3. اسلامی هرندی، فاطمه و همکاران، (1397)، طراحی مدل عدالت آموزشی جهت نظام آموزش و پرورش رسمی و عمومی و اعتباریابی آن، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال سوم، شماره 3.
  4. اکبری، یونس و همکاران، (1395)، تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران، فصلنامه علمی- ترویجی سیاست نامه علم و فناوری، دوره 6، شماره 3.
  5. پارسا، علیرضا، (1377)، محیط زیست و حقوق بشر: بررسی حق برخورداری از محیط زیست سالم و شایسته به عنوان حقی بشری، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 135 و 136.
  6. تقیلو، علی‌اکبر و همکاران، (1395). پیشران‌های توسعه روستاهای ایران، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره ۲۰، شماره 4.
  7. جادید، احسان و نیاورانی، صابر، (1392)، قلمرو حق سلامتی در نظام بین­المللی حقوق بشر، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شماره 41.
  8. چوخاچی زاده مقدم، محمدباقر، (1381)، مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).
  9. حافظ­نیا، محمد­رضا، (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات پاپلی.
  10. حافظ­نیا، محمدرضا و همکاران، (1394)، سیاست و فضا، تهران، انتشارات پاپلی.
  11. حقیقی، ایمان و مرتضوی کاخکی، مرتضی، (1391)، آثار بازتوزیع فرصت­ها بر نابرابری درآمدی؛ تحلیل تعادل عمومی محاسبه­پذیر، فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، شماره 7.
  12. حیدری صوفیانی، حجت، (1391)، سازماندهی سیاسی فضا در ایران بر اساس شاخص­های استاندارد جهانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران.
  13. خنیفر، حسین، (1389)، درآمدی بر مفهوم آمایش سرزمین و کاربردهای آن، فصلنامه آمایش سرزمین، سال دوم، شماره دوم.
  14. راحمی، محمد و همکاران، (1397)، بررسی سازماندهی سیاسی فضا در نواحی سکونتگاهی کشور؛ مورد مطالعه: شهرستان کاشان، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 8، شماره پیاپی 30.
  15. رحمت اللهی، حسین و دانش یاری، زهرا، (1393)، حق و آزادی آموزش و پرورش، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال سوم، شماره هفتم.
  16. زالی، نادر، منصوری بیرجندی، سارا، (1394)، تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه حمل‌ونقل پایدار در افق 1404 کلانشهر تهران (روش تحلیل ساختاری)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 19، شماره 2.
  17. سرتیپی پور، محسن، (1390)، نقش و جایگاه انرژی­های تجدیدپذیر در توسعه و عمران روستایی، جغرافیا، دوره جدید، سال نهم، شماره 31.
  18. سلامتی، یعقوب و همکاران، (1392)، تکلیف بر رعایت حق بر آموزش در حقوق اسلامی و مقررات حقوق بشر، فصلنامه علمی-پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال هشتم، شماره 4.
  19. سلیمی ترکمانی، حجت، (1392)، مفهوم توسعه پایدار در گستره حقوق بین­الملل انرژی، مجله حقوقی بین­المللی، شماره 49.
  20. طحانی، غلام رضا، (1393)، بررسی نقش آمایش سرزمینی در امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال دهم، شماره 27.
  21. کریمی، مهدی و حافظ­نیا، محمدرضا، (1397)، تبیین نقش دولت محلی در صلح سازی، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره 3.
  22. کریمی، مهدی، (1395)، تبیین الگوی استقرار صلح در مناطق جغرافیایی؛ مطالعه موردی: حوزه اتحادیه اروپا، رساله دکترا، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.
  23. محمودی، سیدمحمد، (1388)، تحلیلی بر سیر تحولات کلان آمایش سرزمین فرانسه در نیم قرن گذشته و ارایه پیشنهاداتی اجرایی جهت بهبود وضعیت آمایس سرزمین ایران، آمایش سرزمین، سال اول، شماره 1.
  24. میرمحمدی، سیدمحمد، (1386) ، آمایش سرزمین و ملاحظات امنیت اقتصادی، تهران، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
  25. نمک دوست تهرانی، حسن، (1382) ، آزادی اطلاعات و حق دسترسی؛ بنیان دموکراسی، مجلس و پژوهش، سال دهم، شماره 42.
  26. وصالی آذر شربیانی، محمد و فرجی ملایی، امین، (1396)، بررسی چالش­های مرتبط با مسکن مناسب با رویکرد ارائه راهکارهای عملی، کنفرانس سالانه پژوهش­های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. دانشگاه تهران.
  27. Carius, A., Dabelko, D. G., & Wolf T. , A., (2004), Water, conflict, and cooperation, Environmental Change and Security Project Report, 10, 60-66.
  28. Cortright, D., (2008), Peace: A history of movements and ideas, Cambridge University Press.
  29. IEP, (2020), Global Peace Index, Institute for peace and economics.
  30. (2019). Positive peace report. Institute for peace and economics.
  31. EPI, (2014), Environmental Performance Index. Avaiable online at:  http://www.epi.yale.edu/downloads
  32. Godet, M., (2006), Creating futures: Scenario planning as a strategic management tool, Washington, DC: Economica.
  33. Godfray, H. C. J., Beddington, J. R., Crute, I. R., Haddad, L., Lawrence, D., Muir, J. F., . . . Toulmin, C., (2010), Food security: the challenge of feeding 9 billion people, Science, 327(5967), 812-818.
  34. Hmidhuber, J., & Tubiello, F. N., (2007), Global food security under climate change, Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(50), 19703-19708.
  35. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, (2009), The right to the adequate housing, Fact sheet No. 21/rev.1.
  36. Pinstrup-Andersen, P., (2009), Food security: definition and measurement, Food security, 1(1), 5-7.
  37. Rijsberman, F. R., (2006), Water scarcity: Fact or fiction?, Agricultural Water Management, 80(1), 5-22.
  38. Smith, R., (2008), The utility of force: the art of war in the modern world, Vintage Books USA.
  39. Smyth, S. J., Phillips, P. W & Kerr, W. A., (2014), Food security and the evaluation of risk, Global Food Security.
  40. SPI, (2016), The EU Regional Social Progress Index. Social Progress Index. Available online at: https://www.socialprogress.org/index/global/definitions#1/1/3
  41. Soja, E., (1971), The political organization of space, Washington: Association of American Geographers.
  42. UNDP, (2006), Human Development Report, Beyond scarcity: power, poverty and the global water crisis.
  43. WHO, (2005), WHO Air Quality Guidelines Global Update 2005: Report on a Working Group Meeting, Bonn, Germany, 18-20 October 2005: WHO Regional Office for Europe.
  44. WHO, (2014), Ambient (outdoor) air quality and health, Avaiable online at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs313/en/