بازخوانی سیاست‌ها و قواعد نظام حق اختراع در پرتو مسئله تغییر اقلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق مالکیت فکری دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری مهندسی محیط زیست-مهندسی آب و فاضلاب دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

اختراعات براساس مؤلفه‌های سه‌گانه تازگی، ابتکاری بودن و کاربرد صنعتی، ثبت و حمایت می‌شوند. این مؤلفه‌ها دارای تعاریف و مفاهیم خاصی بوده که بعضاً از تنوع در نظام‌های ملی برخوردار است. از سویی، به موجب مقررات مربوطه، می‌توان در برخی موارد خاص و ضروری به صدور مجوز اجباری بهره‌برداری از اختراعات اقدام نمود و در بعضی موارد تحت مقوله استثنائات وارد برحق اختراع، نیز بدون اجازه مخترع از اختراع وی استفاده کرد. با وجود این، مسئله تغییر اقلیم که اکنون از موضوعات مهم بین‌المللی است بسیاری از زیرساخت‌ها و اصول و ضوابط پذیرفته شده جهانی از جمله نظام حق اختراع را دستخوش تغییر کرده است. از این رو، با عنایت به اهمیت ثبت اختراعات در توسعه کشورها این پرسش مطرح است که آیا پدیده تغییر اقلیم می‌تواند در نظام حق اختراع نیز تغییراتی را ایجاد کند و منجر به افزایش یا کاهش صدور گواهینامه شود و از سویی موارد بهره‌برداری آزاد از اختراعات را گسترش دهد؟ مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد کتابخانه‌ای و بعضاً میدانی سرانجام به این نتیجه می‌رسد که تغییر در مؤلفه‌های نظام حق اختراع و ارائه تفاسیر جدید از مقررات آن با ملاحظه مسئله تغییر اقلیم و مخاطرات زیست محیطی بعید نیست و می‌توان نشانه‌های این تغییر را دریافت.

کلیدواژه‌ها


! - بهادری جهرمی، زهرا، 1395، شیوه مطلوب احراز نقض حق اختراع در حقوق ایران با نگاهی به دکترین معادل‌ها، رساله دکتری حقوق خصوصی، استاد راهنما دکتر سعید حبیبا، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
2 - حبیبا، سعید و بهادری جهرمی، زهرا، 1393، گام ابتکاری در اختراعات نانوفناوری، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 73.
3 - الف) عزیزی مرادپور، حمید، 1391، تأملی بر محدودیت‌های حقوق دارندگان حق اختراع، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 16، شماره 1.
4 - ب) ---------------، 1391، تأملی بر ماده 30 موافقت‌نامه تریپس و درس‌هایی از رویه قضائی سازمان جهانی تجارت، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال اول، شماره 1. ب
5- David A. Kelly, 2005, What Constitutes a New Use of a Known Composition and Should a Patentee's Purported Objective Make Any Difference, Santa Clara High Technology Law Journal, Vol. 21, Issue 2, Art. 2.
6- Edson Beas Rodrigues, Jr, 2012, The General Exception Clauses of the TRIPS Agreement: Promoting Sustainable Development, Cambridge University Press.
7- Hayhoe, K., Edmonds, J., Kopp, R. E., LeGrande, A. N., Sanderson, B. M., Wehner, M. F., Wuebbles, D. J. ,2017, "Climate models, scenarios, and projections". In: WUEBBLES, D. J., FAHEY, D. W., HIBBARD, K. A., DOKKEN, D. J., STEWART, B. C. & MAYCOCK, T. K. (eds.) Climate Science Special Report: Fourth National Climate Assessment, Volume I. Washington, DC, USA: U.S. Global Change Research Program. 133-160.
8- IPCC, 2014, "Climate Change 2014 – Impacts, Adaptation and Vulnerability: Part A: Global and Sectoral Aspects: Working Group II Contribution to the IPCC Fifth Assessment Report: Volume 1: Global and Sectoral Aspects", Cambridge, UK, Cambridge University Press.
9- Mark A Lemley, Point of Novelty, 2011, Printed in U.S.A. Northwestern University Law Review Vol.  105, No.  3.
10- merriam-websterLaw Dictionary, Available at:http://www.merriamwebster.com/dictionary/equivalent
11- Peng, J., Zheng, B., Chu, Z., Wang, X., 2020, "Attaining Sustainable Water Resource Utilization in Lake Basins Using Progressive Operational Scenario Analysis”, Water Resources Management, 34(3).
12- Rosenzweig, C., Solecki, W. D., Hammer, S. A., Mehrotra, S., 2011, "Climate change and cities: First assessment report of the urban climate change research network", Cambridge University Press.
13- Sivaramjani Thambisetty, 2008, Legal Transplants in Patent Law:  Why Utility is the New Industrial Applicability, LSE Law, Society and Economy Working Papers 6/2008 London School of Economics and Political Science Law Department.
14- Tonmoy, F. N., Rissik, D., Palutikof, J. P., 2019, “A three-tier risk assessment process for climate change adaptation at a local scale". Climatic Change, 153(4), 539-557.
15- White, R., 2019, “Risk Analysis for Critical Infrastructure Protection". In: GRITZALIS, D., THEOCHARIDOU, M. & STERGIOPOULOS, G. (eds.) Critical Infrastructure Security and Resilience: Theories, Methods, Tools and Technologies. Cham, Switzerland: Springer International Publishing.
16- World Intellectual Property Organization (WIPO), 2003, Guide To The Copyright And Related Right Treaties Administered By WIPO And Glossary Of Copyright And Related Right Terms, Genève.
17- Zouboulis, A., Tolkou, A., 2015, "Effect of Climate Change in Wastewater Treatment Plants: Reviewing the Problems and Solutions". In: SHRESTHA, S., ANAL, A. K., SALAM, P. A. & VAN DER VALK, M. (eds.) Managing Water Resources under Climate Uncertainty: Examples from Asia, Europe, Latin America, and Australia. Cham, Switzerland: Springer International Publishing, 197-220