ساخت حکومت و سیاستگذاری شبکه‌های اجتماعی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

انقلاب تکنولوژی اطلاعات در 1990، تغییرات گسترده در ساختار جوامع و دولت‌ها فراهم ساخت و ایران نیز از این تغییرات در امان نبود. در این مقاله پس از اشاره به فلسفه سیاسی تکنولوژی اطلاعات (امکان‌های تکنولوژی اطلاعات در عرصه سیاست)، برمبنا رهیافت سیاستگذاری عمومی جی.ام.شافریتز و کریستوفر پی. بریک، سه مرحله فلسفه، دکترین و سیاست، در درون هر ساخت(متغییر مستقل) با روش تبارشناسی و شیوه تجزیه و تحلیل کیفی؛ بررسی و در نهایت تاثیر و نقش ساخت حکومت بر روند سیاستگذاری فضای مجازی(متغییر وابسته) تحلیل شده است. ایران از چهار لایه ساخت حکومت (تئوکراتیک، دموکراتیک، بوروکراتیک و میلیتاری) تشکیل شده است. وجود لایه‌های مختلف ساخت حکومت و تفاوت در فلسفه، دکترین و سیاست در هر ساخت، سیاستگذاری‌های چندگانه در ایران را در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها


1- اسلامی،روح الله.(1393).رهایی یا انقیاد:فلسفه سیاسی تکنولوژی اطلاعات در قرن بیستم.تهران: تیسا
2- اشمیت،اریک؛کوهن،جارد.(1396).تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر دیجیتال بر جوامع، دولت ها و بنگاه­ها.ترجمه علی عبداللهی،طاهره منزوی،مریم محسنی. تهران: آتی نگر
3- اونیل،پاتریک.(1391). مبانی سیاست تطبیقی.ترجمه سعید میر ترابی. تهران: قومس
4- بشیریه،حسین.(1394). دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران: دوره جمهوری اسلامی. چاپ هفتم. تهران: نگاه معاصر
5- بشیریه،حسین.(1392). جامعه شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. چاپ بیست و یکم. تهران: نشرنی
6- تافلر،آلوین؛تافلر،هایدی.(1380).به سوی تمدن جدید: سیاست در موج سوم؛ ترجمه محمد رضا جعفری،چاپ چهارم. تهران:نشرعلم
7- حافظ نیا،محمدرضا.(1394). جغرافیای سیاسی فضای مجازی.چاپ سوم.تهران: سمت
8- شافریتز،جی ام؛بریک،کریستوفرپی.(1390)سیاست‎گذاری عمومی در ایالات متحده آمریکا. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی.تهران: دانشگاه امام صادق
9- صبوری،منوچهر.(1380) بوروکراسی مدرن ایران:جامعه شناسی سازمان­ها. تهران: سخن
10- صدوقی،مرادعلی.(1384) تکنولوژی اطلاعاتی و حاکمیت ملی.چاپ سوم.تهران:وزارت امورخارجه
11- دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1398). میشل فوکو : فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک (ترجمه حسین بشیریه). چاپ دوازدهم. تهران: نشر نی.
12- فرنه، ژرژ.(1390).چیستی و چند و چون فناوری اطلاعات، مقاله بر گرفته از کتاب انقلاب اطلاعات،امنیت و فناوری های جدید، جیمز روزنا، ترجمه علیرضاطیب،چاپ دوم، تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی
13- فضلی،حسن؛دهشیری،محمدرضا؛کاویانی،رضا.(1395).شبکه‌های اجتماعی و فرهنگ ایرانی در عصر جهانی شدن.تهران: انتشارات ناقوس
14- فقیهی،ابوالحسن.دانایی فرد،حسن.(1385).بوروکراسی و توسعه در ایران(نگاهی تاریخی_تطبیقی). تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
15- فوکو، میشل(1388). نیچه، تبارشناسی و تاریخ. نیکو سرخوش و افشین جهاندیده
16- مصلی نژاد،عباس.(1392).سیاست‎گذاری ساختار قدرت در ایران. تهران: دانشگاه تهران
17- موسی زاده،رضا.(1393)..حقوق اداری 1و2. چاپ شانزدهم. تهران:میزان
18- نای، جوزف اس.(1387).قدرت در عصر اطلاعات از واقع گرایی تا جهانی شدن.ترجمه سعیدمیرترابی.تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی
19- هانتینگتون،ساموئل.(1381). موج سوم دموکراسی در پایان سده بیستم. ترجمه احمد شهسا.چاپ سوم.تهران: روزنه.
مقاله
20- بوستانی، داریوش و محمدپور، احمد (1388). مقدمه ای بر ابعاد و گستره دستگاه نظری میشل فوکو. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 6 (13)، 53-99.
21- بیلسکی، آندریوس (1395). قدرت، تاریخ و تبارشناسی: فردریش نیچه و میشل فوکو. ترجمه منتشلو، پرستو و نریمانی، عارف. فصلنامه علمی-تخصصی تاریخنامه خوارزمی، (13)، 25-48.
22- پازوکی،علی اکبر(1384). نظام­های سیاسی تطبیقی. فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی. شماره3. صص 153_190
23- شیرازی، محمد و آقااحمدی، قربانعلی(1388). دیرینه شناسی و تبارشناسی فوکو به عنوان روشی در مقابل روش های تاریخی متداول در علوم اجتماعی، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره چهارم، ص 103-128
24- حسینی،پرویز؛ظریف منش، حسین(1392).مطالعه تطبیقی ساختار دفاع سایبری کشورها. فصلنامه پژوهش های حفاظتی_ امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(ع).سال دوم. شماره 5. صص 19_46  
25- حسین‎زاده یزدی، مهدی و زین‏العابدینی رنانی، منیره و ملاباشی، محسن (1394). تبیین و بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی میشل فوکو. غرب‏شناسی بنیادی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6 (1)، 51-73.
26- صمیمی،محمد؛حاجی پور کندرود،علی(1397).تاملی بر مفهوم شخصیت حقوقی وزارتخانه­ها در نظام حقوقی ایران(از تئوری تا عمل). ماهنامه آفاق علوم انسانی. شماره 16. صص 35_51
27- فقیهی،ابوالحسن(1396). بوروکراسی و نهادهای سیاسی در جمهوری اسلامی. ماهنامه اقتصادی کارایی. شماره31. صص 9_13
28- کچوئیان، حسین و زائری، قاسم(1388). ده گام اصلی روش شناختی در تحلیل تبارشناسانه فرهنگ. مجله راهبرد فرهنگ، شماره هفتم، ص 7-31
آیین نامه، اساسنامه، قوانین و سیاست­های کلی نظام
29- اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور، (1393)
30- حکم تشکیل و انتخاب اعضای عالی فضای مجازی، (1390)
31- سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله توسعه دوره دوم، (1372)
32- سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله توسعه  دوره سوم، (1378)
33- سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله توسعه  دوره چهارم، (1382)
34- سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله توسعه  دوره پنجم، (1387)
35- سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله توسعه  دوره ششم، (1394)
36- سیاست‌های کلی نظام در بخش اطلاع رسانی، (1377)
37- سیاست‌های کلی نظام در بخش پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، (1389)
38- سیاست‌های کلی نظام در بخش خانواده، (1395)
39- سیاست‌های کلی نظام در بخش مشارکت اجتماعی، (1379)
40- سیاست‌های کلی نظام در بخش نظام اداری، (1386)
41- قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران، (1366)
42-  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، (1368)
43- قانون برنامه توسعه پنج ساله دوره دوم، (1373)
44- قانون برنامه توسعه پنج ساله دوره ششم، (1395)
45- قانون جرایم رایانه­ای، (1388)
46- قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات، ( 1382)
پایگاه­های اطلاع رسانی
47- پایداری ملی: پایگاه اطلاع رسانی پدافند غیرعامل (www.paydarymelli.ir )
48- پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ( www.cyberpolice.ir )
49- سازمان فضای مجازی بسیج: سراج (www.seraj.ir )
50- دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (www.khamenei.ir)
51- مجلس شورای اسلامی (www.parliran.ir )
52- مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی(www.majlis.ir)
53- مرکز مطالعاتی فقه حکومتی (www.feqheokoomati.ir )
54- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (www.ict.gov.ir )
سایت­های خبری و خبرگزاری­ها
55- افکار نیوز (11/5/1397). هادیان فر: رئیس پلیس فتا کشور
56- انتخاب (16/6/1398). سلیمانی: رئیس سازمان بسیج مستضعفین
57- انتخاب(25/5/1397). منتظری:دادستان کل کشور
58- ایرنا(19/5/1398).جزایری: رئیس حوزه علمیه قم
59- ایسنا (10/8/1397). قاضی زاده هاشمی: نماینده فریمان و سرخس در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی
60- ایسنا (18/2/1397). هادیان فر: رئیس پلیس فتا کشور
61- برنامه ده و ده دقیقه (3/10/1397). خاتمی: عضو خبرگان رهبری
62- پایگاه اطلاع رسانی دولت (1395). فتاحی: رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیر ساخت
63- پست اینستگرامی (1397). روحانی: رئیس جمهور
64- پست توئیتر (15/2/1397). رحیمی: نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی دوره دهم
65- تابناک (13/2/1397).  دهقانی: نماینده مردم مشهد در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی
66- تسنیم (19/2/1397)
67- تماس تلفنی با شبکه خبر (9/8/1398). کریمی: معاون قرارگاه سایبری سازمان پدافند غیرعامل
68- دانا (14/2/1397). احمدی: جانشین معاونت آموزش سازمان فضای مجازی بسیج
69- فارس (25/8/1397)
70- مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی(1397). ابراهیمی: نماینده شازند و رئیس فراکسیون فضای مجازی
71- موج رسا (10/7/1396)
72- مهر (11/10/1397). جلالی: رئیس سازمان پدافند غیرعامل
73- میزان (10/9/1397). جاویدنیا: دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه
74- میزان(12/4/1398).رئیسی: رئیس قوه قضاییه
75- کانال شخصی اطلاع رسانی تلگرامی (1397). رحیمی جهان آبادی: نماینده مردم تربت جام، تایباد، باخرز و صالح آباد در مجلس شورای اسلامی دوره دهم
سخنرانی
76- خامنه­ای (13/2/1395). بیانات در جمعی از معلمان و فرهیختگان
77- خامنه­ای (16/6/1395). بیانات در اولین جلسه درس خارج فقه در سال تحصیلی جدید
78- خامنه­ای (1/9/1395)
79- خامنه­ای (22/3/1396). بیانات در دیدار با مسئولان نظام
80- خامنه­ای (6/6/1396). بیانات در دیدار با طلاب حوزه علمیه تهران
81- خامنه­ای(20/1/1397). بیانات در دیدار با جمعی از مسئولان نظام
82- خامنه­ای (19/10/1397). بیانات در دیدار با جمعی از مردم قم
83- خامنه­ای (8/2/1398).  بیانات در دیدار با جمعی فرماندهان نیروی انتظامی
84- خامنه­ای (11/2/1398). بیانات در دیدار با جمعی از معلمان و فرهیختگان
85- روحانی (16/2/1397). سخنرانی در سفرهای استانی خراسان رضوی: شهرستان نیشابور
86- روحانی (26/10/1397). سخنرانی در نشست مشترک هیات وزیران با استانداران سراسر کشور
87- روحانی (26/4/1398). سخنرانی در نمایشگاه الکامپ
88- علم الهدا (18/2/1397).  سخنرانی در گردهمایی امامان جمعه خراسان رضوی
89- Inda, Jonathan Xavier (2005),Anthropologies of Modernity Foucault, Governmentality, and Life Politics, London: Blackwell Publishing
90- Lagenddik,arnood(2009),shift in governmentality,territoriality and governance, an introduction , university of nijmegan, www.sprigner science.com
91- Kuhn, Tomas (1970), The Structure of Scientific Revolution Chicago, University of Chicago Press
92- Lemke, tomas (2000), Foucault, governmentality and critique, paper present at the rethinking Marxism confrance, university of amherest (MA).
93- Althusser, Louis (1971), Lenin and Philosophy and Other Essays, Translated from the French by Ben Brewster, York and London: Monthly Review Press new
94- Castells, Manuel,(1996) the Rise of the Network Society, Oxford, Blackwell.
95- Mazarr, J. Michael,( 2002) In Formation Technology and World Politics, Palgrave Macmillan.