بررسی نقش تغییرات جمعیت‌شناختی و نگرش به محیط‌زیست بر دستورکار سیاستگذاری‌ در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار مدیریت دانشگاه تهران

4 دانشجوی دکتری اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در دهه اخیر تغییرات جمعیت‌شناختی به سمت پیر شدن ترکیب سنی کشورها، یکی از عمده مسائلی است که گریبان‌گیر جوامع و سیاستگذاران شده است. مطالعه حاضر به بررسی کنش پیری جمعیت بر ترجیحات زیست‌محیطی جامعه و همچنین واکنش تغییر ترجیحات زیست‌محیطی جامعه، بر اولویت‌های انتخاباتی رأی‌دهندگان، می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که با افزایش سن، مردم نسبت به مسائل زیست‌محیطی اهمیت بیشتری قائل شده و دغدغه‌های محیط‌زیستی بیشتری خواهند داشت. در حال حاضر سیاسیون کشور به این باور نرسیده‌اند که نگرانی‌های محیط‌زیستی، در چرخش آراء مردم مؤثر است؛ اما درصورتی‌که فعالین حوزه سیاست در داخل کشور متوجه تأثیر نوع نگرش افراد به محیط‌زیست شوند، شعارهای انتخاباتی و سیاست‌های خود را به‌تناسب خواست جامعه تعدیل خواهند کرد.

کلیدواژه‌ها


1- احتشامی، مجید، اکرامی، عطیه، (1391)، به‌کارگیری ابزار مدیریتی «ارزیابی راهبردی محیط‌زیست» در مسیر توسعه پایدار، فصلنامه راهبرد، سال 21، شماره 62، صص 218-195.
2- اسمیت، کوین، لاریمر، کریستوفر، (1392)، درآمدی بر نظریه خط‌مشی گذاری عمومی (تقابل نظری عقلانیت‌گراها و فرا اثبات‌گراها)، مترجم: دانایی‌فرد حسن، تهران، صفار، چاپ اول.
3- پورسلیمان محمد سعید، کاظمى مقدم وحید، درخشان جزرى میلاد، (1394)، بررسی تأثیر استقرار سیستم مدیریت بهداشت، ایمنى و محیط‌زیست (HSE-MS) بر بهبود شاخص‌های عملکردى ایمنی شرکت پتروشیمی اوره و آمونیاک کرمانشاه، فصلنامه بهداشت و ایمنی کار، جلد 5، شماره 3، 86-75
4- پورهاشمی، سید عباس، دبیری، فرهاد، خلعت‌بری، یلدا، زارعی، سحر، (1395)، شکل‌گیری و توسعه مفهوم «حقوق نسل‌های آینده» در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره هجدهم، شماره 3، صص 181-165
5- جهانی شکیب، فاطمه، دانه‌کار، افشین، عالی پور، مهدی، یوسفی، الهام، (1394)، برنامه‌ریزی استراتژیک آموزشی گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، محیط‌زیست طبیعی، منابع طبیعی ایران، دوره 68، شماره 2، صص 212-201
6- حجازی، رضوان، اسلامی، کیمیا، (1395)، حسابداری محیط‌زیست با تأکید بر مدیریت پسماندهای خشک شهری، فصلنامه حسابداری مدیریت، سال نهم، شماره سی‌ام، صص 39-21.
7- خسروی، حسن، (1395)، حق بر محیط‌زیست سالم در پرتو حکمرانی مطلوب، فصلنامه اخلاق زیستی، سال ششم، شماره 20، صص 146-128.
8- زرگر، علی‌اصغر، نوروزی کلرمی، زینب، (1395)، مسئولیت و نقش دولت‌های حوزه خلیج‌فارس در حفاظت از محیط‌زیست، مطالعات روابط بین‌الملل، سال 9، شماره 33، صص 281-251.
9- ستوده، هاجر، رشیدی، کیانوش، (1392)، پیامدهای فن‌آوری اطلاعات و ارتباطاتی برای سلامت انسان و محیط‌زیست، مدیریت اطلاعات سلامت، دوره دهم، شماره اول، صص 14-1
10- سلاطین، پروانه، اسلامبولچی، سحر، (1395)، تأثیر کیفیت محیط‌زیست بر اقتصاد سلامت در گروه کشورهای منتخب، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 18، شماره 1، صص 121-107.
11- سلیمانی، ایران، راعی، مسعود، واعظی، سیدحسین، (1395)، مبانی حق بر محیط‌زیست در فقه امامیه، فصلنامه اخلاق زیستی، سال ششم، شماره 19، صص 102-76.
12- شایگان، اسحاق، فاضلی، فائزه، (1394)، بررسی میزان تأثیر آموزش درس بهداشت و محیط‌زیست بر کسب نگرش‌های بهداشتی و زیست‌محیطی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، نشریه فناوری آموزش، جلد 9، شماره 3، صص 228-215.
13- صارمی، مهناز، رضاپور، تارا، (1392)، اثرات غیر شنیداری ناشی از آلودگی صوتی محیط‌زیست، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دوره 20، شماره 3، صص 325-312.
14- صیادی، فاطمه، محمدی‌نژاد، امیر، گیلانپور امید، (1391)، ارزش‌گذاری اقتصادی مطبوعیت محیط ‌زیست منطقه گردشگری سد طالقان، تحقیقات منابع طبیعی تجدیدشونده، سال 3، شماره 2، 31-19.
15- فرخنده‌نژاد، سماء، آرش‌پور، علیرضا، رئیسی، لیلا، (1397)، تحلیلی بر مبانی فلسفی حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، دو فصلنامه فلسفی شناخت، شماره 1/79، صص 262-247.
16- لاهیجانیان، اکرم الملوک، شیعه بیکی، شادی، (1394)، بررسی موانع مشارکت اجتماعی شهروندان در محیط‌زیست شهری با استفاده از روش SWOT و ارائه راهکارهای مناسب جهت ارتقا پایدار محیط‌زیست، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 17، شماره 4، صص 165-145.
17- مشفق، محمود، میرزایی، محمد، (1389)، انتقال سنی در ایران: تحولات سنی جمعیت و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی، جمعیتی، فصلنامه جمعیت، شماره 71 و 72، صص 22-1.
18- ملک‌محمدی، حمیدرضا، (1394)، مبانی‌و اصول سیاستگذاری عمومی، تهران، سمت، چاپ اول.
19- ملکی، سعید، سروستان، رسول، (1395)، ارزیابی مشارکت شهروندان در خدمات و محیط‌زیست نواحی شهری باغملک، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 8، شماره 25، صص 39-25.
20- نیرو، محمد، حاجی حسین نژاد، غلام‌رضا، عسگری، مجیدعلی، (1391)، مقایسه اثربخشی آموزش محیط‌زیست بر اساس نظریه هوش‌های چندگانه گاردنر و شیوه سنتی، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال پنجم، شماره 1، پیاپی 17، صص 55-43
21- Baumgartner, Frank R., and Bryan D. Jones. 1993. Agendas and Instability in American Politics. Chicago: University of Chicago Press.
22- Boonen, J. Meeusen, C. Quintelier, E, 2014, The link between social attitudes and voting propensities: Attitude-vote consistency among adolescents in Belgium, Electoral Studies 36, 81–93
23- Casaló, L. V., & Escario, J. J. (2017). Heterogeneity in the association between environmental attitudes and pro-environmental behavior: A multilevel regression approach. Journal of Cleaner Production, 175, 155-163.
24- Cohen, J. M., & Uphoff, N. T. (1977). Rural development participation: concepts and measures for project design, implementation and evaluation. Rural development participation: concepts & measures for project design, implementation&evaluation. (2).
25- Collado, S., Evans, G. W., & Sorrel, M. A. (2017). The role of parents and best friends in children's pro-environmentalism: Differences according to age and gender. Journal of Environmental Psychology, 54, 27-37.
26- da Silva Sousa, N. F., & de Azevedo Barros, M. B. (2020). Level of active aging: Influence of environmental, social and health-related factors. Archives of Gerontology and Geriatrics, 104094.
27- Dardanoni, V., & Guerriero, C. Young people's willingness to pay for environmental protection. Ecological Economics, 179, 106853.
28- Duman-Yuksel, U., & Ozkazanc, S. (2015). Investigation of the Environmental Attitudes and Approaches of University Students’. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 2191-2200.
29- Gray, S. G., Raimi, K. T., Wilson, R., & Árvai, J. (2019). Will Millennials save the world? The effect of age and generational differences on environmental concern. Journal of environmental management, 242, 394-402.
30- Hoepner Andreas G.F., Kant Benjamin, Scholtens Bert, Yu Pei-Shan, (2012), Environmental and ecological economics in the 21st century: An age adjusted citation analysis of the influential articles, journals, authors and institutions, Ecological Economics 77, 193–206
31- Jones, C. O. 1970. Introduction to the study of public policy, Belmond, Wadsworth.
32- Kingdon, John W.1995. Agendas, Alternatives&Public Policies,2.Boston:Little, Brow
33- Li, Z. Folmer, H. Xue, J. (2014), To what extent does air pollution affect happiness? The case of the Jinchuan mining area, China, Ecological Economics 99, 88–99
34- Lindblom, C.E. (1959). The science of muddling through.Pub administration rev,79-88.
35- Luis, I, J. Ruosi, M. (2015), Efficiency in the provision of social care for older people. A three-stage Data Envelopment Analysis using self-reported quality of life, Socio-Economic Planning Sciences 49, 33–46
36- McCool, D. (1995). Public policy theories, models, and concepts: An anthology. Pearson College Div.
37- Menz, T. Welsch, H. (2012), Population aging and carbon emissions in OECD countries: Accounting for life-cycle & cohort effects, Energy Economics 34, 842–849
38- Phillips J. Walford N. Hockey A. Foreman N. Lewis M. (2013), Older people and outdoor environments: Pedestrian anxieties and barriers in the use of familiar and unfamiliar spaces, Geoforum 47, 113–124
39- Powdthavee, Nattavudh, (2020), Education and pro-environmental attitudes and behaviours: A nonparametric regression discontinuity analysis of a major schooling reform in England and Wales, Ecological Economics, Volume 181.
40- Proelss, A. (2016). Principles of EU Environmental Law: An Appraisal. In Contemporary Issues in Environmental Law (pp. 29-45). Springer, Tokyo.
41- Rajamani, L. (2000). The principle of common but differentiated responsibility & the balance of commitments under the climate regime.Rev.Eur.Comp.& Int'l Envtl., 9, 120.
42- Sabatier, Paul A. & Hank C. Jenkins-Smith. 1999. “The Advocacy Coalition Framework: An Assessment.” In Theories of the Policy Process, ed. Paul A. Sabatier, 117–166. Boulder, CO: Westview Press.
43- Schumacher Ingmar, (2014), An Empirical Study of the Determinants of Green Party Voting, Ecological Economics 105, 306–318
44- Smith, K. B., & Larimer, C. W. 2016. public policy theory primer. Westview press.
45- Truman, D. B. (1951). The governmental process: Political interests & public opinion.
46- United Nations Environment Programme, (1972), Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment, The United Nations Conference on the Human Environment, having met at Stockholm from 5 to 16 June.
47- United Nations, 2007a. World Population Prospects, The 2006 Revision. UN Population Division, New York.
48- Zhang, Z., Hao, Y., Lu, Z. N., & Deng, Y. (2018). How does demographic structure affect environmental quality? Empirical evidence from China. Resources, Conservation and Recycling, 133, 242-249.