آسیب‌شناسی نظام پاسخگویی درایران از منظر رئالیسم‌ انتقادی با استناد به الگوی مطلوب در متون دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی علوم سیاسی دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی

چکیده

وجود یک نظام پاسخگویی پویا و کارآمد، ضرورتی انکارناپذیر در تحقق توسعة پایدار است. نظامی به رشد و توسعه دست می‌یابد که یک رابطة نظام‌مند پاسخ‌خواهی و پاسخگویی را بین شهروندان و دولت، ایجاد و نهادینه سازد. هدف از پاسخگویی؛ سالم‌سازی عملکرد انسان و وادارساختن وی به رفتار مبتنی بر محاسبه و تعقل است. پاسخگویی، تضمینی برای حصول اطمینان مردم از استفادة بهینة دولت از منابع عمومی و در واقع به مفهوم تعهد به جوابگویی در مقابل مسئولیت پذیرفته‌شده می‌باشد. این پندار که دولت تصمیم گرفته و شهروندان، صرفاً اطاعت کنند، ارمغانی جز افول دولت ندارد. این مقاله درصدد است از منظر نظریة رئالیسم‌انتقادی، نظام پاسخگویی در ج.ا. ایران را با توجه به الگوی مطلوب در متون دینی مورد آسیب‌شناسی قرار داده و توصیه‌های لازم را در جهت تحقق نظام پاسخگویی کارآمد و مطلوب ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها


1 - قرآن کریم.
2 - نهج‌البلاغه، 1386، ترجمة محمد دشتی، مؤسسة تحقیقاتی-فرهنگی امیرالمؤمنین، قم، چاپ دوم.
3 - امیرخانی، طیبه، 1390، دولت افقی و پاسخگویی افقی: چیستی، چرایی و موانع تحقق آن در ایران، نهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت.
4 - دانایی‌فرد، حسن و سیدمهدی الوانی، 1388، مقدمه بر فلسفة نظریة مدیریت دولتی، صفار، شمارة 1.
5 - سریع‌القلم، محمود، 1373، جایگاه برداشت‌های مشترک نخبگان در توسعه‌یافتگی، اطلاعات سیاسی، اقتصادی، شمارة 79 و80.
6 - ضمیری، عبدالحسین، 1387، حکمرانی مطلوب در اندیشة سیاسی امام خمینی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد مشاور: منصور انصاری، پژوهشکدة‌ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
7 - طباطبایی، سیداحمد، 1389، نظام پاسخگویی در حکمرانی خوب، همایش ملی حاکمیت و دولت شایسته در ایران.
8 - طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1387، تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی‌همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ یازدهم.
9 - مارش، دیوید و جری استوکر، 1392، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمة امیرمحمد حاجی‌یوسفی، تهران، پژوهشکدة مطالعات راهبردی، چاپ ششم.
10 - محمودی‌نیا، امین، 1390، بررسی سیاست ها وعملکرد دولت در جمهوری اسلامی ایران براساس الگوی حکمرانی خوب (بررسی موردی دوران هاشمی رفسنجانی76-1368)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، اساتید راهنما: یحی فوزی و حاکم قاسمی، قزوین، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
11 - مکارم‌شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، 1393، پیام امیرالمؤمنین، شرحی تازه و جامع بر نهج‌البلاغه، قم، مدرسة امام علی‌ابن‌ابی‌طالب، چاپ اول.
12 - مصلی‌نژاد، عباس، 1389، فرهنگ سیاسی ایران، تهران، فرهنگ صبا، چاپ چهارم.
13 - واعظی، رضا و محمدصادق آزمندیان، 1390، فصلنامة پژوهش‌های مدیریت انتظامی، دورة ششم، شمارة 1.
14 - یوسفی، محمدرضا و فهیمه بابایی، 1394، حکمرانی خوب بر اساس عهدنامة مالک‌اشتر و مقایسة آن با اصول بانک جهانی، فصلنامة اقتصاد اسلامی، دورة 15، شمارة 57.
15- Archer, Margaret et al., 2013, Critical realism: Essential readings, Routledge.
16- Bourdieu, pierre, 1972, Outline of a theory of practice, Cambridge university press.
17- Bovens, Mark, 2006, Analizing and Assessing Public Accountability. A Conceptual Frame Work, Utrecht University European Governance Papers, No.c-06-d10.
18- Bhaskar, Roy, 1986, Scientific Reals and Emancipation, London, verso.
19- Gastil, John, 2008, Political Communication and Deliberation, Sage.
20- 20. Pye, Lucian W. & Sidney Verba, 1969, Political Culture and Political Development, Princeton University Press.
21- 21. Mulgan, Richard, 2000, Accountability: an ever-expanding concept?, Public Administration, Vol. 78: No. 3.