کاربست نوآوری اجتماعی جهت افزایش مشارکت اجتماعی در اسناد بالادستی علم و فناوری: مطالعه موردی نقشه جامع علمی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش آموخته دکتری سیاستگذاری علم و فناوری دانشگاه مازندران

چکیده

مشارکت عمومی در علم بعنوان یکی از ابعاد دموکراسی علم در جامعه می­تواند  زمینه‌ای سازنده برای دیدگاه­‌های عموم فراهم کند و این مهم زمانی تحقق خواهد یافت که علم و فناوری مقوله‌ای عمومی قلمداد شده و در متن زندگی روزمره شهروندان وارد شود. علی­رغم آنکه در دو دهه اخیر، تأکید بر تدوین سیاست و برنامه‌ریزی جهت توسعه علم و فناوری در ایران را می‌توان در اسناد بالادستی کشور به خوبی مشاهده نمود، اما به نظر می‌رسد تحقیق جامعی که اسناد بالادستی علم و فناوری را از منظر مشارکت اجتماعی در علم و فناوری مورد نقادی قرار دهد، کمتر انجام شده است. در این راستا تولید ایده‌های بدیع و مبتنی بر نوآوری اجتماعی برای تحقق مشارکت اجتماعی در نقشه جامع علمی کشور رسالت منحصربه‌فرد این پژوهش است که در سه گام (توصیف، آسیب­‌شناسی و ارائه راهکار) پیگیری خواهد شد. این پژوهش ابتدا با استخراج گزاره­‌های ناظر بر مشارکت اجتماعی در علم و فناوری در اسناد سیاستی در قالب 5 بعد و 30 مولفه، سعی می­‌کند چالش‌های موجود در نقشه جامع علمی را مشخص کند. نتایج نشان داد سند مذکور با آسیب‌های متعددی از این منظر روبروست. در نهایت نیز 25 راهکار مبتنی بر نوآوری اجتماعی به منظور پوشش این چالش‌ها ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


  1. پایا، علی. (1387). ترویج علم در جامعه؛‌یک ارزیابی فلسفی، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال اوّل، شماره اوّل، 38-25.
  2. حیدری،آزاده. (1390). راهکارهای ارتقاء وضعیت ترویج علم در ایران؛ با بررسی دیدگاه صاحب‌نظران و متولیان. دانش شناسی،4(15)،23-41.
  3. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی . (1389). نقشه جامع علمی کشور.
  4. فراستخواه، مقصود، قانعی راد، محمد امین.( 1386). بررسی نقش انجمن‌های علمی و دانشگاهیان در سیاست‌گذاری و ارزیابی نظام علمی کشور.رهیافت، ،41 12-4.
  5. قانعی راد، محمدامین و مرشدی، ابوالفضل. (1390). پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی فصلنامه سیاست علم و فناوری. سال سوم. شماره 3، 93-110.
  6. قانعی راد، محمد امین، مرشدی، ابوالفضل.(1391).دموکراتیزه‌شدن روابط علم و جامعه: از باسوادی علمی تا تولید مشترک دانش . حامعه شناسی آموزش و پرورش، ۲ (۲)، ۱۰-۱۵.
  7. گلداسمیت، استفان. (1395). قدرت نوآوریهای اجتماعی. ترجمه: علی اصغر سعدآبادی و حسین افتخاری. انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام
  8. وحیدی،محمد.( ۱۳۸۸). علم در جامعه از تک گویی تا گفت و گو. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1 (4).
  9. وصالی، منصور.(1386).  مبانی نظری فهم عامه از علم در ایران(گزارش طرح پژوهشی). مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. گروه ترویج علم.
  10. Braha, J. (2015). AAAS Communicating Science Program: Reflections on Evaluation. In AGU Fall Meeting Abstracts.
  11. Chilvers, J., &Kearnes, M. (Eds.). (2015). Remaking participation: Science, environment and emergent publics. Routledge.
  12. Chopyak, J., & Levesque, P. (2002). Public participation in science and technology decision making: trends for the future. Technology in Society24(1-2), 155-166.
  13. Felin, T., & Zenger, T. R. (2014). Closed or open innovation? Problem solving and the governance choice. Research Policy, 43(5), 914-925.
  14. Fiorino, D. J. (1990). Citizen participation and environmental risk: A survey of institutional
  15. Holmes, B. (2011). Citizens' engagement in policymaking and the design of public services. Parliamentary Library.
  16. Howaldt, J., & Kopp, R. (2012). Shaping social innovation by social research. In Challenge Social Innovation (pp. 43-55). Springer, Berlin, Heidelberg.
  17. Martin, B., & Groth, E. (1991). Scientific knowledge in controversy: The social dynamics of the fluoridation debate. SUNY Press.
  18. Mejlgaard, N., & Stares, S. (2013). Performed and preferred participation in science and technology across Europe: Exploring an alternative idea of “democratic deficit”. Public Understanding of Science22(6), 660-673.
  19. Ostrom, E., & Walker, J. (Eds.). (2003). Trust and reciprocity: Interdisciplinary lessons for experimental research. Russell Sage Foundation.
  20. Rasanathan, K., Posayanonda, T., Birmingham, M., &Tangcharoensathien, V. (2012). Innovation and participation for healthy public policy: the first National Health Assembly in Thailand. Health Expectations15(1), 87-96.
  21. Rask, M., Mačiukaitė-Žvinienė, S., Tauginienė, L., Dikčius, V., Matschoss, K., Aarrevaara, T., & D’Andrea, L. (2016). Innovative public engagement: A conceptual model of public engagement in dynamic and responsible governance of research and innovation. Publication of the PE2020 project (www. pe2020. eu), European Commission.
  22. Raza, G. (2009). Introduction: mapping public understanding of science. Science, Technology and Society14(2), 211-219.
  23. Richards, E. (1991). Vitamin C and cancer: Medicine or politics?. Springer.
  24. Wynne, B. (2007). Public participation in science and technology: performing and obscuring a political–conceptual category mistake. East Asian Science, Technology and Society: An International Journal1(1), 99-110.