سیاستگذاری اقتصادی نهادگرا در ایران؛ رهیافت‌ها، فرآیندها و چالش‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

دربارة چالش‌های اقتصادی ایران و پیامدهای اجتماعی آن رهیافت‌های مختلفی ارائه شده است. پرسش اصلی مقاله آن است که «چگونه و براساس چه سازوکار سیاستگذاری اقتصادی می‌توان چالش‌های ساختاری ایران را مدیریت و کنترل نمود؟» واقعیت‌های ساختاری بیانگر آن است که بخش قابل توجهی از چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ایران ناشی از عدم نهادینه‌شدن قواعد اقتصادی و تنظیم الگوی مشخصی از معادلة تولید، توزیع و رقابت در سیاستگذاری اقتصادی ایران بوده است. فرضیة مقاله به این موضوع اشاره دارد که «سیاستگذاری اقتصادی نهادگرا می‌تواند نقش مؤثری در کنترل چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ایران ایفا نماید.» در انجام این پژوهش از رهیافت توسعة نهادگرا و نظریة اوانز در تبیین نقش دولت توسعه‌گرا استفاده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1. ابراهیم‌بای‌ اسلامی، غلام حیدر (1388)، «بررسی الگوهای نظری سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه ایران در آستانه تدوین برنامه‌پنجم توسعه»، مجله سیاسی و اقتصادی، شماره 262-261، صص 185-168.
  2. استیگلیتز، ژوزف (1391)، اقتصاد بخش عمومی»، ترجمه محمدمهدی عسکری، تهران: نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  3. اوانز، پیتر (1382)، «توسعه یا چپاول، نقش دولت در تحول صنعتی»، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.
  4. باقری دولت‌آبادی، علی و محسن شفیعی سیف‌آبادی، (1395)، «از هاشمی تا روحانی»، چاپ سوم،تهران: انتشارات تیسا.
  5. بشیریه، حسین (1380)، «آموزش دانش سیاسی»، تهران: نشر نگاه معاصر.
  6. تفضلی، فریدون (1375)، «تاریخ عقاید اقتصادی»، تهران: نشر شرفی.
  7. تورن، آلن، (1396)، «پاردایم جدید»، ترجمه سلمان صادقی‌زاده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  8. توسلی، محمود (1373)، «خصوصی‌سازی با ترکیب مطلوب دولت و بازار»، نشر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
  9. دادگر، یدالله (1383)، «تاریخی تحولات اندیشه اقتصادی»، انتشارات دانشگاه مفید.
  10. دلفروز، محمدتقی (1393)، «دولت و توسعه اقتصادی، اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت‌های توسعه‌گرا»، تهران: نشر آگاه.
  11. دینی‌ترکمانی، علی (1390)، «رویکرد نیازهای اساسی و توسعه انسانی»، بخش 15، روزنامه دنیای اقتصاد.
  12. رز، ریچارد، (1390)، «سیاستگذاری عمومی مقایسه‌ای»، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  13. شافریتز، جی و کریستوفر بریک، (1390)، «سیاستگذاری عمومی در ایالات متحده آمریکا»، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  14. صدیق سروستانی، رحمت‌الله، ابراهیمبای سلامی، غلام‌حیدر (1384)، «بازگشت به دولت به عنوان یک نهاد اجتماعی»، فصلنامه نامه علوم اجتماعی، شماره 25، صص 165-141.
  15. غرایاق زندی، داود، (1390)، «درآمدی بر سیاستگذاری امنیت ملی»، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  16. غلامی‌نتاج، سعید، عظیمی، میکائیل (1388)،‌ «آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی»، نشر دانشگاه آزاد اسلامی.
  17. فوکویاما، فرانسیس، (1395)، «نظم و زوال سیاسی»، ترجمه رحمان قهرمانپور، تهران: انتشارات روزنه.
  18. قاضی شریعت، سید ابوالفضل (1395)، «حقوق اساسی و نهادهای سیاسی»، تهران: نشر میزان.
  19. کاستلز، مانوئل (1385)، «عصر اطلاعات»، جلد سوم. تهران: نشر طرح‌نو.
  20. کاستلز، مانوئل، (1394)، «شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت»، ترجمه مجتبی قلی‌پور، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
  21. کروزیه، میشل، (1392)، «دولت فروتن، دولت مدرن؛ راهبردهایی برای تغییری دیگر»، ترجمه مجید وحید، تهران: انتشارات رخ‌داد نو.
  22. مصلی‌نژاد، عباس، (1395)، «دولت و توسعه اقتصادی در ایران»، تهران: نشر نی.
  23. مصلی‌نژاد، عباس، (1399)، «سیاستگذاری اقتصادی؛ مدل، روش و فرآیند»، چاپ ششم، تهران: انتشارات رخ‌داد نو.
  24. مومنی، فرشاد (1385)، «ارزیابی نهادگرا از جایگاه دولت و بازار در فرآیند توسعه ملی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال 6، شماره 2.
  25. میردال، گونار، آندره گوندر فرانک، ایمانوئل والرشتاین، داگلاس نورث و آرتور اسکوبار (1395)، «تصور عصر پساتوسعه»، چاپ دوم،ترجمه محمد ملاعباسی، تهران: انتشارات ترجمان.
  26. نورث، داگلاس، جوزف والین، استیون وب و باری وینگاست (1396)، «سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایه خشونت»، ترجمه محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور، چاپ سوم، تهران: انتشارات ترجمان.
  27. هانت، دایانا (1376)، «بررسی کلی مباحث نظری در اقتصاد توسعه از سال‌های 1940»، ترجمه غلامرضا آزاد، مجله سیاسی- اقتصادی، شماره 122-119.
  28. هانتینگتون، ساموئل، (1370)، «سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی»، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
  29. ویلیامسون، الیور (1381)، «اقتصاد نهادگرایی جدید: دستاوردهای گذشته و نگاهی به فرارو»، ترجمه محمود متوسلی، مجله برنامه و بودجه، دوره 7 شماره 73، صص 41-3.
  30. وینسنت، اندرو (1369)، «نظریه‌های دولت»، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
  31. یوسفی، محمدقلی (1392)، «بنیان‌های نهادی اقتصاد آزاد»، تهران: نشر نهادگرا.
  32. Agensky, Jonathan, (2020), “Who governs? Religion and order”, Third world quarterly, Vol. 41, No. 4, pp. 583-602.
  33. Kutlay, Mustafa, (2020), “The politics of state in a Post Liberal International Order”, Third world quarterly, Vol. 41, No. 5, pp. 683-706.
  34. Lipset, Seymour Martin (1992), “Social Mobility in industrial Society”, London: Transction Publishers.
  35. Nye, Joseph, (2020), “Power and Interdependency”, the Washington Quarterly, Vol. 43, No. 1, pp. 7-21.