رهیافت‌های توسعه خدمات تولید و صادرات سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار مبتنی بر تفکر نرم سیستمی و تحلیل شبکه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت دانشگاه تهران

2 استادیار مدیریت دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری مدیریت پردیس کیش دانشگاه تهران

چکیده

مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران به منظور رشد و توسعه اقتصادی تأسیس شده­‌اند ولی عمدتاً به اشتغال منطقه­‌ای از طریق دروازه بازرگانی کالا تبدیل شده­ و عملکرد مطلوبی در جذب سرمایه‌، تولید و صادرات نداشتند. با وجود ظرفیت­‌های بندر چابهار، این بندر عملکرد ضعیفی دارد. با این­ که خدمات تولید و صادرات به عنوان اصلی­‌ترین خدمات سازمان منطقه آزاد چابهار است، در عمل درآمدش از فروش زمین و واردات کالا است. در پژوهش حاضر خدمات تولید و صادرات منطبق با روش‌­شناسی تفکر نرم سیستمی تحلیل و سپس شبکه همکاری میان ذی­نفعان درگیر با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی بررسی می شود. در انتها مدل مفهومی راهکارهای بهبود بر اساس نظر ذی­نفعان به منظور توسعه سیستم خدمات تولید و صادرات سازمان منطقه آزاد شامل تشکیل کمیته تسهیل تولید و صادرات، ایجاد کلینیک صنعتی و شناسایی فرصت­‌های سودآور، شفافیت فرآیندهای سازمان، بهبود فرآیند ارزیابی طرح­‌ها در کمیسیون اقتصادی، بهبود فرآیند جانمایی و ارزش­گذاری زمین­ه‌ای اعطایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. برنامه توسعه پنج ساله مناطق آزاد تجاری به‌عنوان نمونه و الگوی توسعه اقتصادی ایران،1394 قابل دریافت از https://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196
  2. عسکری.علی ؛ جعفری . تینا ، (1395) ، ارزیابی آثار اعطای معافیت های مالیاتی در مناطق آزاد تجاری ایران (مطالعه موردی منطقه آزاد  قشم، کیش و چابهار)  ؛ فصلنامـه اقتصاد مالی  سال دهم شماره 37 . قابل دریافت از لینک http://ecj.iauctb.ac.ir/article_531644.html
  3. قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران ، ( 1372) . قابل دریافت از لینک https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92283
  4. گزارش بررسی وضعیت مناطق آزاد کشور،( 1396)،قابل دسترس در لینک http://www.iribnews.ir/fa/news/2018492
  5. گزارش عملکرد متاطق آزاد در دولت یازدهم و دوازدهم،(1398). دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد
  6. موسوی لولتی. سیدرضا ،(1389) ، نقش منطقه آزاد تجاری چابهار در کریدور شمال-جنوب ، پایان نامه کارشناسی ارشد  دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی .
  7. مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1395، عمده­ترین مسائل و مشکلات کشور و راهبردهای مجلس شورای اسلامی در دوره دهم. قابل دریافت از لینک https://rc.majlis.ir/fa/book_pub/show/985435
  8.  
  9. مهرگان، محمدرضا و حسین زاده، مهناز . مبانی نظری تحقیق در عملیات . نشردانشگاهی .1395
  10. Aloise, P. G., Macke, J., 2017, Eco-innovations in developing countries: The case of Manaus Free Trade Zone (Brazil), Journal of Cleaner Production, Vol. 168, Pages 30-38, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.08.212
  11. Bao, Te and Dai, Yun and Liu, S., 2020, Trade Liberalization and Trade and Capital Flows: Evidence from China Pilot Free Trade Zones. Available at http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3534587
  12. Chen, J., Zheng Wan, Zhang, F.,  Park, N., Zheng, A., Jun Zhao, 2018, Evaluation and comparison of the development performances of typical free trade port zones in China,Transportation Research Part A: Policy and Practice, Pages 506-526, https://doi.org/10.1016/j.tra.2018.09.009
  13. Cheng, M.C.B., Wang, D., James J. Wang, 2018, A port-based evaluation framework of trade facilitation policies: Case of Shenzhen and Hong Kong, Case Studies on Transport Policy, Volume 6, Issue 2, Pages 297-307, https://doi.org/10.1016/j.cstp.2018.04.007.
  14. Chiu, R., Taih Lirn, Chia-Yi Li, Bing-Yan Lu, Shang, 2011, An Evaluation of Free Trade Port Zone in Taiwan, The Asian Journal of Shipping and Logistics, Vol. 27, Issue 3, Pages 423-445, https://doi.org/10.1016/S2092-5212(11)80020-9.
  15. Farole, T., & Akinci, G. (2011). Special economic zones: progress, emerging challenges, and future directions. The World Bank.
  16. Gong, Y. F., & Shi, F. F. (2020) Research on the Interactive Effect of the Free Trade Zone Framework and the Logistics Development of Chongqing Port. American Journal of Industrial and Business Management, 10, 935-943. doi: 10.4236/ajibm.2020.105063.
  17. Ji, M, Li, Mimi, King, B., 2015, The Impacts of China's new free-trade zones on Hong Kong tourism, Journal of Destination Marketing & Management, Volume 4, Issue 4, Pages 203-205, https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2015.08.001.
  18. Peng, D., Xiuyan Fei, 2017, China’s Free Trade Zones: Regulatory Innovation, Legal Assessment and Economic Implication, The Chinese Economy, 50, 4, (238-248). https://doi.org/10.1080/10971475.2017.1321886
  19. Lee, S., Park, S., Namgung, D., 2019, Internationalization and Performance of SMEs in Masan Free Trade Zone (Korea): The Direct and Moderating Effects of Firm Size,  Journal of Korea Trade Vol. 23, No. 4, 30-57, https://doi.org/10.35611/jkt.2019.23.4.30
  20. Zhou, L.; Shi, Y.; Cao, X. 2019. Evaluation of Land Intensive Use in Shanghai Pilot Free Trade Zone. Land 2019, 8, 87. https://doi.org/10.3390/land8060087.