پیشنهاد‌هایی برای تعبیه ارزیابی سیاست‌ها، قوانین و مقررات در فرایند تصمیم‌گیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله با تأکید بر اهمیت ارزیابی توأمان سیاست­‌های پیشنهادی و اجرا شده برای تصمیم‌­گیری بهتر، چگونگی تعبیه آن در فرایند تصویب قوانین و مقررات در ایران را نشان می‌­دهد. مقاله از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول،‌ ضمن توضیح مفهوم ارزیابی تأثیرات بالقوه تنظیم‌­گری، آن را به مثابه ابزاری برای تعبیه ارزیابی پیشینی و پسینی سیاست‌­ها در فرایند تنظیم­‌گری و سیاستگذاری معرفی می­‌کند. در بخش دوم، با مرور فرایندهای جاری تصویب قوانین و مقررات در هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی،‌ اصلاحات لازم در آیین­‌نامه داخلی هیئت دولت و قانون آیین‌­نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به تفصیل بیان می­شوند. محور اصلاحات مذکور، الزامی کردن پیوست ارزیابی تأثیرات به طرح‌­ها،‌ لوایح و پیش­نویس لوایح و تصویب­‌نامه­‌ها، در نظر گرفتن نهادی برای بررسی شکلی رعایت تهیه آن و فصل­‌الخطاب دانستن گزارش بررسی شکلی برای آغاز رسیدگی به پیشنهاد یا عودت آن به پیشنهاد دهنده است. فرایند پیشنهادی برای سایر مراجع تصمیم‌­گیری نیز کاربرد دارد. این امر،‌ نه تنها به افزایش کیفیت قوانین و مقررات می­‌افزاید بلکه از طریق ایجاد شفافیت،‌ از میزان سوء استفاده از قوانین و مقررات نیز می­‌کاهد. 

کلیدواژه‌ها


1 - آزادانی، محمد (1395)، چارچوب ارزیابی تأثیرات در تدوین و تنظیم سیاست­ها، لوایح و مقررات، معاونت مطالعات کاربردی دفتر هیئت دولت، بازیابی شده از: http://cabinetoffice.ir/fa/news/1630/
2 - آیین­نامه داخلی دفتر هیئت دولت مصوب 1368 با اصلاحات بعدی.
3 - امامی میبدی، راضیه (1394)، ارزیابی سیاست: نابسامانی مفهومی، فصلنامۀ سیاستگذاری عمومی، دوره 1،‌ شماره 3.
4 - امامی میبدی، راضیه (1394)، راهنمای پایش و ارزیابی سیاست­ها، قوانین و مقررات، معاونت مطالعات کاربردی دفتر هیئت دولت. بازیابی شده از: http://cabinetoffice.ir/fa/news/6271/
5 - امامی میبدی، راضیه و محمد آزادانی (1394)، راهنمای عملیاتی چارچوبی برای ارزیابی پیشنهادها، گزارش داخلی معاونت مطالعات کاربردی دفتر هیئت دولت.
6 - امامی میبدی، راضیه و الهه افروز کلاردهی (1398)، گزارش پایش تصویب­نامه هیئت وزیران در خصوص اصلاح مصوبات مربوط به کالاهای قابل ورود مرزنشینان،‌ گزارش داخلی معاونت مطالعات کاربردی دفتر هیئت دولت.
7 - رودگرمی، پژمان و محمد تقی عموزاده مهدیرجی (1398)، چالش­ها و مشکلات قوانین و مقررات کشور در حفظ جنگل­ها و مراتع، مجلۀ جنگل ایران، سال یازدهم،‌ شمارۀ 1.
8 - روح­الامینی، محمود (1397)، آسیب شناسی قوانین ایران در قبال صیانت و حفظ منابع آب­های سطحی و زیرزمینی، نشریۀ مطالعات حقوق انرژی، سال چهارم، شمارۀ ۱.
9 - زرشکن عابد، لیلا (1387)، ارزیابی تأثیرات قانون (ابزاری برای قانونگذاری بهتر)، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس.
10 - فریادی، مسعود (1389)، سازوکارهای حقوقی ارزیابی آثار مقررات­گذاری در نظـام حقـوقی ایـران، زیر نظر فاطمه بداغی و باقر انصاری. تهران: ریاست جمهوری، معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی.
11 - فضلی، مهدی و ابوالفتح خالقی (1397)، کاستی های تقنینی در کاهش فساد در معاملات دولتی در پرتو رهنمودهای OECD ، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، شماره 23.
12 - قانون آیین­نامۀ داخلی مجلس شورای اسلامی مصوب 1379 با اصلاحات بعدی.
13- مرکز مالمیری، احمد (1398)، ملاحظاتی در تدوین و تنقیح قوانین کسب و کار (با تأکید بر ضرورت تصویب قانون جامع مالیاتی)، مرکز پژوهش­های مجلس، شماره مسلسل: 16648.
14- بی­نا، ارزیابی آثار مقررات­گذاری؛ به سوی مقررات­گذاری بهتر، مجموعه مقالات (1392)، ترجمۀ باقر انصاری، مسعود فریادی، فائزه عامری، مسلم آقایی طوق، جعفر شفیعی سردشت، مرتضی لطفی، حسن لطفی، زیر نظر باقر انصاری، معاونت حقوقی ریاست­جمهوری، تهران: انتشارات خرسندی.
15- Ministry of Business, Innovation and Employment (2019) , Protecting business and consumers from unfair commercial practices, https://treasury.govt.nz/sites/default/files/2019-12/ria-mbie-pbc-dec19.pdf.