استخراج الگویی جامع برای ارزیابی عملکرد پاسخگویی دولت با روش فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

2 استادیار مدیریت دولتی پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

با تبلور دوره خردورزی و افزایش آگاهی­های عمومی شهروندی، انتظار از دولت­ها نیز دستخوش تحولات زیادی شده است. در این راستا، دانشمندان برای اصلاح نظام اداری و کارآمد ساختن آن روش­های مختلفی را پیشنهاد کرده­اند، که از جمله آن، طراحی و اجرای یک نظام پاسخگویی کارآمد است. اگرچه در سالیان اخیر نظریات مختلفی در رابطه با مدل­ها و ابعاد مختلف پاسخگویی دولت­ها ارائه شده است، اما در این پژوهش­ها از یک جنبه خاص به ارائه مدل پاسخ­گویی دولت پرداخته شده است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است با بررسی عمیق مدل­ها و ابعاد مختلف پاسخگویی در تحقیقات گذشته، الگویی برای بررسی عملکرد پاسخگویی دولت­ها مبتنی بر روش فراترکیب و برمبنای مطالعه‌ای توصیفی-اکتشافی و با رویکردی توسعه‌ای-کاربردی ارائه شود. جامعه آماری پژوهش برای سنجش اعتبار محتوایی مدل، شامل مدیران دولتی و خبرگان فعال در حوزه علوم اداری و مدیریت دولتی در کشور می‌باشند. نمونه آماری به روش هدفمند قضاوتی با رویکرد گلوله­برفی به تعداد 15 نفر انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مطالعات عمیق کتابخانه‌ای و پرسشنامه خبره­مبنا بوده است. در پایان مبتنی بر روش هفت‌مرحله‌ای فراترکیب، الگوی بررسی عملکرد پاسخگویی دولت­­ها ارائه گردیده است که شامل اهداف پاسخگویی، مخاطبان پاسخگویی، مراجع پاسخگویی، ابزار پاسخگویی، مؤلفه­ها و ابعاد پاسخگویی می­شود.

کلیدواژه‌ها


1 - الوانی، سیدمهدی.(1393). تصمیم­گیری و تعیین خط­مشی دولتی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
2 - باوفا، امیرحسین؛ مهربان­پور، محمدرضا؛ فراهانی­فرد، سعید.(1397). طراحی مدل مفهومی مولفه­های کارکرد حسابداری به عنوان ابزار پاسخگویی در بخش مالیاتی اقتصاد مقاومتی. همایش تولید ملی و اشتغال پایدار، چالش­ها و راهکارها.
3 - جلالی، محمد؛ اژئر، زهرا.(1395). پاسخگویی دولت: جایگاه، ارکان و پیش شرط­ها. پژوهش­های حقوق تطبیقی. سال 20. شماره 1.
5 - دقتی، عادله؛ یعقوبی، نورمحمد؛ کمالیان، امین­رضا؛ دهقانی، مسعود.(1398). ارائه الگوی توسعه مرحله­ای حکمرانی شبکه­ای با استفاده از فراترکیب. فصلنامه مدیریت دولتی. دوره 11. شماره 2.
6 - رهبری، مهدی.(1384). رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﺣﮑﻮﻣت. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺳﻨﺠﺶ، ﺳﺎل 12. شماره 41.
7 - شهبازی سلطانی، محمد؛ صلواتیان، سیاوش.(1396). شناسایی ویژگی­های معرف مدیر جهادی به روش فراترکیب. فصلنامه مدیریت اسلامی. سال 25. شماره 1.  
8 - صبحی، الهه؛ مسعود، غلامحسین؛ عمادزاده، محمدکاظم؛ شکرچی­­زاده، احمدرضا.(1396). الزامات نظام اداری در جهت بهبود پاسخگویی سازمانهای دولتی ایران با تاکید بر مبانی و اصول فقهی. فقه و مبانی حقوق اسلامی. دوره 10. شماره 3.
9 - غلامی، مهرداد.(1396). ارایه مدل پاسخگویی در سازمانهای دولتی جمهوری اسلامی ایران. پایان­نامه دکتری تخصصی. پردیس البرز دانشگاه تهران.
10 - قلی­پور، رحمت­ا..(1396). تصمیم­گیری سازمانی و خط مشی­گذاری عمومی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
11 - گرامیان، سعیده سادات.(1396). نظام پاسخ‌گوئی در جمهوری اسلامی ایران (با تأکید بر سیاست‌های اقتصادی دولت‌های نهم و دهم). پایان نامه دکتری تخصصی. دانشگاه تهران. دانشکده حقوق وعلوم سیاسی. گروه علوم سیاسی. مطالعات ایران وسیاستگذاری عمومی.
12 - متانی، مهرداد؛ حسن­پور، مهشید.(1393). بررسی نقش رسانه­ها جمعی در ارتقائ سطح پاسخگویی سازمانهای دولتی. ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ( ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ مدیریت). سال یازدهم. شماره 34. 
13 - واعظی، رضا؛ آزمندیان، محمدصادق.(1390). مدل پاسخگویی سه بعدی: نگاهی متفاوت به پاسخگویی. مطالعات مدیریت انتظامی. سال 6. شماره 1.
14- Aucoin, P., & Heintzman, R. (2000). The dialectic of accountability for performance in public management reform. International Review of Administrative Sciences. 66 )1(.
15- Bertot, John C., Jaeger, Paul T. Grimes, Justin M. (2010). Using ICTs to create a culture of transparency: E-government and social media as openness and anti-corruption tools for societies. Government Information Quarterly. 27 )3(.
16- Bovens, M. (2005). Public Accountability. In E. Ferlie, L. Lynne, & C. Pollitt (Eds.). The Oxford Handbook of Public Management. Oxford: Oxford University Press.
17- Bovens, M. (2010). Two concepts of accountability: Accountability as a virtue & as a mechanism. West European Politics. 33 (5).
18- Dowdle, M. (2006). Public accountability: Conceptual, historical & epistemic mappings. In M. Dowdle (Ed.). Public Accountability: Designs, Dilemmas & Experience (1-20). London: Cambridge University Press.
19- Dubnick, M. (2005). Accountability & the promise of performance in search of mechanisms. Public Performance & Management Review. 28 (3).
20- Haque, M. S. (2000). Significance of accountability under the new approach to public governance. International Review of Administrative Sciences. 66 (4).
21- Hong, H. T. (2002). Media and civil society in support of good governance in Vietnam, Media Asia Journal. 29.
22- Huberman, M. A. (1989). The professional life cycle of teachers. Teachers College Record. 91.
23- Jenkins, Rob. Goetz, A. Marie. (2010). Accounts and Accountability: Theoretical Implications of the Right-to-Information Movement in India. Third World Quarterly. 20 (3).
24- Kopell, J. (2003). The policies of quasi – government: Hybrid organizations & the dynamics of bureaucratic control. Cambridge: Cambridge University Press.
25- Meijer, Albert. Schillemans, Thomas. (2009). Fictional Citizens and Real Effects: Accountability to Citizens in Competitive and Monopolistic Markets. Public Administration & Management. 14 (2).
26- Mulgan, R. (2000). Accountability: An ever expending concept? Public Administration. 78.
27- Munro, Rolland. Mouritsen, Jan. (1996).  Accountability: Power, Ethos and the Technologies of Managing. International Thomson Business Press.
28- O’Connell, L. (2005). Program accountability as an emergent property: The role of stakeholders in a program’s field. Public Administration Review. 65 (1).
29- Romzek, B. S. (2000). Dynamics of Public Sector Accountability in an Era of Reform. International Review of Administrative Sciences. 66 (1).
30- Smith, Kevin B., Larimer, Christopher W. (2017). The Public Policy Theory Primer 3rd Edition.  Westview Press.
31- Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company.
32- Stone, Deborah. (1997). Policy Paradox: The Art of Political Decision Making. W. W. Norton & Company; Revised edition (July 20, 2001).
Wang, Kerina. (2015). How to make sense of government accountability. https://blogs.worldbank.org/governance/how-make-sense-government-accountability.