نقش ساختاردهی به مسائل اجتماعی در طراحی برنامه‌های عمومی؛ مطالعه موردی: شبکه بازرسی و نظارت مردمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت نوآوری دانشگاه تهران

2 استاد مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار مدیریت دولتی دانشگاه امام صادق

4 دانشجوی دکتری مدیریت فناوری دانشگاه علم و صنعت

چکیده

ساخت‌های ذهنی و برداشت‌های افراد از موضوعات و مسائل اجتماعی به حدی متفاوت و چندلایه است که گاه هیچ قرابتی میان توصیفات افراد از یک مسئله واحد وجود ندارد. این پژوهش با شناسایی نحوه ساختاردهی طراحان، مجریان، شرکا و منتقدان طرح «شبکه بازرسی و نظارت مردمی» ماهیت نظری آن را به شکل مدل‌های منطقی مجزایی ترسیم کرده است. برای ساختاردهی این موضوع، از «ارزشیابی نظریه برنامه» بهره گرفته شده است؛ «نظریه برنامه» در علم ارزشیابی بیان می‌کند چگونه یک مداخله به زنجیره‌ای از ره‌آوردهای خاص منجر می‌شود. بر این اساس تصورات افراد گوناگون در مورد چگونگی تحقق اهداف طرح شبنم تجزیه و تحلیل شده و ضمن مطالعه اسناد مربوطه، با 16 نفر از افراد مؤثر در طرح مصاحبه گردید و با بهره‌گیری از تحلیل داده بنیاد، نظریه برنامه هر یک استخراج شده و در قالب مدل منطقی[1] به نمایش درآمده و در پایان توصیه‌های سیاستی بیان شده است.



[1]  Logic Model

کلیدواژه‌ها


1- الوانی، سید مهدی؛ شریف زاده، فتاح (1383). فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
2- دانایی‌فرد، حسن (1389). استراتژی‌های نظریه‌پردازی. تهران: انتشارات سمت.
3- غنی‌زاده، سمیه (1389). بررسی نقش جهت‌گیری مساله، سبک‌های حل مساله و هیجانات تجربه شده در پیش‌بینی تغییرات مهارت حل مساله اجتماعی. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز.
4- محبوبی‌منش، حسین (1386). تحلیل اجتماعی مساله حجاب. مطالعات راهبردی زنان سال دهم، صص88، شماره 38.
5- مدنی، سید مرتضی (1388). ساخت اجتماعی واقعیت تهیدستی: مطالعه‌ی تطبیقی متن و حاشیه‌ی تهران. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم اجتماعی.
6- هرورانی، حسین (1391). بررسی ابعاد طرح شبنم. مرکز پژوهش‌های مجلس‌شورای ‌اسلامی.
7- یوسفی، علی؛ اکبری، حسین (1390). «تاملی جامعه‌شناختی در تشخیص و تعیین اولویت مسائل اجتماعی ایران»، مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شماره اول.
8- Ackoff, Russell Lincoln (1974): Redesigning the future.
9- ALBERTOFRANCO, L. (2009): Problem structuring methods as intervention tools. Reflections from their use with multi-organisational teams☆. In Omega 37 (1), pp. 193–203.
10- Anderson, James E. (2003): Public policymaking. An introduction. 5th ed. Boston: Houghton Mifflin.
11- Corner, James; Buchanan, John; Henig, Mordecai (2001): Dynamic decision problem structuring. In J. Multi-Crit. Decis. Anal. 10 (3), pp. 129–141.
12- Covas, Miguel Trigueiros; Silva, Carlos A.; Dias, Luis C. (2013): On locating sustainable Data Centers in Portugal: Problem structuring and GIS-based analysis. In Sustainable Computing: Informatics and Systems 3 (1), pp. 27–35.
13- Creswell, J. (2007) "Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches" Thousand Oaks: Sage Publications.
14- Cronin, Karen; Midgley, Gerald; Jackson, Laurie Skuba (2014): Issues Mapping: A problem structuring method for addressing science and technology conflicts. In European Journal of Operational Research 233 (1), pp. 145–158.
15- Daellenbach, Hans G. (Ed.) (2001): Hard OR, soft OR, problem structuring methods, critical systems thinking: a primer.
16- Dunn, William N. (2015): Public policy analysis: Routledge.
17- Eden, C.; Ackermann, Fran (2006): Where next for problem structuring methods. In The Journal of the Operational Research Society 57 (7), pp. 766–768.
18- Funnell, S. C. & Rogers P. J. (2011). Purposeful program theory: Effective use of theories of change and logic models (1st ed). San Francisco CA: Jossey-Bass.
19- Gomes, Susane de Farias; Andrade, Ana Luiza de Oliveira; Morais, Danielle Costa (Eds.) (2015): Using Soft Systems Methodology on the Problem of Water Scarcity: IEEE.
20- Gregory, Amanda J.; Atkins, Jonathan P.; Burdon, Daryl; Elliott, Michael (2013): A problem structuring method for ecosystem-based management: The DPSIR modelling process. In European Journal of Operational Research 227 (3), pp. 558–569.
21- Hong, Namsoo Shin (1998): The relationship between well-structured and ill-structured problem solving in multimedia simulation: The Pennsylvania State University.
22- Hoppe, Robert A. (2012): The governance of problems. Puzzling, powering, participation. Bristol, England: Policy Press.
23- Karlsen, K.M., Dreyer, B., Olsen, P. and Elvevoll, E.O. (2013). Literature review: Does a common theoretical framework to implement food traceability exist?. Food control, 32(2), pp.409-417.
24- Keys, Paul (2007): Developing a Design Science for the Use of Problem Structuring Methods. In Syst Pract Act Res 20 (4), pp. 333–349.
25- Khadka, Chiranjeewee; Hujala, Teppo; Wolfslehner, Bernhard; Vacik, Harald (2013): Problem structuring in participatory forest planning. In Forest Policy and Economics 26, pp. 1–11.
26- Korhonen, P. (1997): Some thoughts on the future of MCDM and our schools. In Newsletter, European Working Group “Multicriteria Aid for Decisions 2 (10), pp. 1–2.
27- Kraft, Michael E. (2015): Public policy. Politics, analysis, and alternatives. Fifth edition. Los Angeles: SAGE/CQ Press.
28- Mingers, John (2011): Soft OR comes of age—but not everywhere! In Omega 39 (6), pp. 729–741. DOI: 10.1016/j.omega.2011.01.005.
29- Mingers, John; Rosenhead, Jonathan (2004b): Problem structuring methods in action. In European Journal of Operational Research 152 (3), pp. 530–554.
30- Mintzberg, Henry; Raisinghani, Duru; Theoret, Andre (1976): The structure of” unstructured” decision processes. In Administrative science quarterly, pp. 246–275.
31- Miser, Hugh J.; Quade, Edward S. (1997 (1985)): Handbook of systems analysis. Vol. 1. Overview of uses, procedures, applications, and practice. Chichester: Wiley.
32- Moe, T. (1998). Perspectives on traceability in food manufacture. Trends in Food Science & Technology, 9 (5), pp.211-214.
33- Mooney, L. A. (2015). Understanding social problems. [Place of publication not identified]: Cengage Learning.
34- Olsen, P. (2009). Food traceability process mapping. Standard method for analyzing material flow, information flow and information loss in food supply chains. In K. A.-M. Donnelly, & P. Olsen (Eds.), Harmonizing methods for food traceability process mapping and cost/benefit calculations related to implementation of electronic traceability systems e Workshop hosted by Nofima association with the trace project 25e26th February 2009. Tromsø, Norway: Nofima, ISBN 978-82-7251-679-5, Report 15/2009.
35- Perry, W.; Moffat, James (1997): Developing models of decision making. In Journal of the Operational Research Society, pp. 457–470.
36- Qiu, Yuting; Fan, Yiyang (2013): A Problem Structuring Method for Innovation Strategy. A Tentative DPSIR Approach. In IB 05 (03), pp. 80–83.
37- Ringsberg, H. (2014). Perspectives on food traceability: a systematic literature review. Supply Chain Management: An International Journal, 19(5/6), pp.558-576.
38- Rogers, P. J. “Causal Models in Program Theory Evaluation.” In P. J. Rogers, A. J. Petrosino, T. Hacsi, and T. Huebner (eds.), Program Theory Evaluation: Challenges and Opportunities. New Directions in Evaluation, no. 87. San Francisco: Jossey-Bass, 2000.
39- Rosenhead, Jonathan (1996): What’s the Problem? An Introduction to Problem Structuring Methods. In Interfaces 26 (6), pp. 117–131.
40- Savery, J. R. (2015). Overview of problem-based learning: Definitions and distinctions. Essential Readings in Problem-Based Learning: Exploring and Extending the Legacy of Howard S. Barrows, 5-15.
41- Scholz, Roland W.; Spoerri, Andy; Lang, Daniel J. (2009): Problem structuring for transitions: the case of Swiss waste management. In Futures 41 (3), pp. 171–181.
42- Schon, D.A. and Rein, M. (1995). Frame reflection: Toward the resolution of intractrable policy controversies. Basic Books.
43- Simon, Herbert A. (1977): The Structure of Ill-Structured Problems: Springer Netherlands.
44- Spector, M., & Kitsuse, J. I. (2001). Constructing social problems. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
45- Thissen, Wil A. H.; Walker, Warren E. (2013): Public Policy Analysis. Boston, MA: Springer US (179).
46- Veselý, Arnošt (2008): Problem tree: A problem structuring heuristic. In Central European Journal of Public Policy 2 (2), pp. 68–80.
47- White, L. (2006): Evaluating problem-structuring methods. Developing an approach to show the value and effectiveness of PSMs. In J Oper Res Soc 57 (7), pp. 842–855.
48- White, Leroy; Burger, Katharina; Yearworth, Mike (2016): Understanding behaviour in problem structuring methods interventions with activity theory. In European Journal of Operational Research 249 (3), pp. 983–1004. DOI: 10.1016/j.ejor.2015.07.044.