بازنگری قانون توزیع عادلانه آب در ایران: ضرورت‌ها و اصلاحات مورد نیاز

نویسندگان

1 دکتری تخصصی مدیریت آب دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد

3 کارشناسی ارشد مدیریت آب شرکت دانش بنیان هیدروتک توس

چکیده

یکی از مهمترین قوانینی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در خصوص منابع و مصارف آب طرح شد، قانونی توزیع عادلانه آب است. این قانون در راستای اصل 45 قانون اساسی و به منظور بازنگری در اصول قانون آب و نحوه ملی شدن آن و با انگیزه برقراری نظام عادلانه توزیع آب از سوی قانونگذار ملاک عمل قرار گرفت. علی‌رغم سیر سریع تحولات اجتماعی/ اقلیمی و اقتصادی این قانون از سال 1361 تاکنون اصلاح / تکمیل نشده است. فرآیند بازنگری و اصلاح باید شفاف، دموکراتیک و تاحدودی زمان‌بر باشد(عجولانه نباشد). این پژوهش با رویکردی تحلیلی و با بررسی نمونه‌های عینی و موردی، درصدد بازنگری در قانون توزیع عادلانه آب است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در موادی از این قانون، بعضی قوانین ناکارآمد در نتیجه قانون نقض می‌شود. همچنین وجود استثنا در برخی قوانین موجب سوء استفاده از منابع آبی می‌گردد؛ در حالی که این قوانین باید کلی و عمومی ذکر شوند. همچنین با توجه شرایط حال حاضر و وضعیت نابسامان منابع آب (کاهش کمیت و کیفیت منابع آب)، باید امکانِ اصلاح قوانین و تدوین قوانین به­روز وجود داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


1- اندیشکده تدبیر آب ایران. (1394). ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور، ویرایش اول. www.iwpri.ir.
2- حسینی، سید احمد. (1393). تاریخچه برنامه‌ریزی برای توسعه بهره‌برداری از منابع آب ایران. چاپ دوم. تارنمای مدیریت پایدار آب. www.iswm.ir.
3- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (۱۳۹۸).
4- قانون مدنی. (۱۳۰۷).
5- قانون آب و نحوه ملی شدن آن. (۱۳۶۷).
6- قانون توزیع عادلانه آب. (۱۳۹۱).
7-  قانون اجازه تاسیس بنگاه مستقل آبیاری. (۱۳۳۲).
8- قانون تاسیس وزارت آب و برق. (۱۳۶۲).
9- قانون حفظ و حراست منابع آب‌های زیرزمینی. (۱۳۶۵).
10-  قانون تاسیس وزارت نیرو. (1353).
11- قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی، (۱۳۷۶).
12- رشیدی، حمید. (۱۳۸۷). قانون توزیع عادلانه آب در آیینه حقوق. انتشارات دادگستر چاپ دوم.
13- ذوالفقاری، یوسف. (1395). حقوق آب. تهران: مجد.
14- نوروزی، محمد مهدی. 1396. بررسی تطبیقی قانون توزیع عادلانه آب در ایران و افغانستان. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه حکیم سبزواری.
15- مکارم شیرازی، ناصر. (1392). استفتائات جدید مکارم. قم: موسسه مدرسه الامام علی‌بن ابیطالب.
16- مدنیان، غلامرضا (۱۳۸۳). مالکیت منابع آبی. گوهران کبیر، اولین همایش بررسی مشکلات شبکه‌های آبیاری، زهکشی و مصرف بهینه آب کشاورزی، تهران.
17- مدنیان، غلام رضا (۱۳۸۴). حفاظت قانونی از قنوات و آب‌های زیرزمینی. کنفرانس بین‌المللی کرمان.
18- کاتوزیان، ناصر. (1384). قانون مدنی در نظام حقوقی، چاپ دوازدهم، میزان.
19- کاتوزیان، ناصر. (1390). دوره مقدماتی حقوق مدنی- اموال و مالکیت، میزان.
20- کاتوزیان، ناصر. (1391). مقدمه علم حقوق و حقوق. تهران: دانشگاه تهران.