آسیب‌شناسی سیاستگذاری در آموزش عالی ایران: مطالعه موردی شیوه‌های سنجش و پذیرش دانشجویان دکتری رشته روابط بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران

چکیده

در چند سال اخیر در سیاست آزمون و پذیرش دانشجویان دکتری در رشته روابط بین الملل تغییراتی صورت گرفته است: امکان پذیرش دانشجو از رشته‌های متعدد به جای رشته‌های مرتبط، افزایش تعداد پذیرش، تبدیل آزمون از شکلی کاملاً غیرمتمرکز به شکلی کمابیش متمرکز یا نیمه-متمرکز، تبدیل آزمون تشریحی– تحلیلی به آزمونی کاملاً یا عمدتاً تستی چهارجوابی در قالب مجموعه علوم سیاسی واتکا بر رزومه علمی. این عوامل بعضاً در پیوند با یکدیگر بوده و دارای اثر تعاملی نیز هستند. هدف این مقاله آن است که نشان دهد این تغییرات سیاستگذارانه چه نکات مثبت و منفی‌ در خود دارد. استدلال اصلی مقاله این است که این تحولات در ابعادی باعث کاهش سطح کیفیت دانشجویان پذیرفته-شده و به تبع آن فارغ‌التحصیلان رشته می‌شود. در بررسی این موضوع از داده‌های کمی و کیفی موجود، تحلیل پرسش‌های امتحانی، مصاحبه با اساتید و دانشجویان و نیز تجربه شخصی استفاده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


1- افتخاری، قاسم (1387) «بررسی روش­شناختی پایان­نامه­های دکترای علوم سیاسی و روابط بین­الملل دانشگاه تهران،» در حسین سلیمی، بررسی وضعیت آموزش و پژوهش علوم سیاسی و روابط بین­الملل در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
2- پرداختچی، محمد حسن، عباس بازرگان، حمید رضا آراسته و گشتاسب مظفری (1391) «شکاف پاسخگویی بیرونی دانشگاه­ها از دیدگاه جامعه علمی،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، سال ۱۸، شماره ۱.
3- جعفری، پریوش، نادرقلی قورچیان، جواد بهبودیان و نیما شهیدی (1391) "ارائه الگویی ساختاری برای رابطه خودکارآمدی، شایستگی­ها و تعهد سازمانی اعضای هیئت علمی با کیفیت تدریس آنان،" فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی،۱۸، ۲.
4- جمالی، احسان (1391) « روند تاثیر موقعیت اجتماعی و اقتصادی بر عملکرد تحصیلی داوطلبان آزمون سراسری طی سال­های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸» مجله آموزش عالی در ایران 4، 4.
5- حاجی حیدری، (1394) «مقایسه رسالت‌ها و اهداف دوره‌های دکتری تخصصی در ایران و برخی از کشورهای جهان» » مجله آموزش عالی در ایران 7، 4: 105-141.
6- حسرتی، مصطفی (1384) «نگارش دانشگاهی در دانشگاههای ایران: حلقه گمشده آموزش عالی،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی ۱۱، ۱.
7- دربان آستانه، علیرضا، هوشنگ ایروانی، محمدمهدی فائزی‌پور و ابوالقاسم شریف‌زاده (1385) « تحلیل عوامل تأثیرگذار بر بهبود فرصت­های مطالعاتی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 12، 3: .
8- ذولفقارنسب، سلیمان (1391) « طراحی و پیاده­سازی بانک سؤال مدرج شده در آزمون‌های سراسری» مجله آموزش عالی در ایران 4، 4.
9- ربانی، رسول و کامران ربیعی (1390) «ارزیابی انتخاب رشته و تأثیر آن بر رضایت تحصیلی دانشجویان» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۱7، 2.
10- زارعی، لیلا و مهدیه سادات خشوعی (1395) «رابطه اهمال‌کاری تحصیلی با باورهای فراشناختی، تنظیم هیجان و تحمل ابهام در دانشجویان،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۳: ۱۱۳-۱۳۰.
11- زمانی، بی بی عشرت، سید امین عظیمی و نسیم سلیمانی (1392) «شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر سرقت علمی دانشجویان دانشگاه اصفهان،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی ، ۱۹، ۱.
12- سعید، نسیم، حسین زارع، نعمت اله موسی پور، محمد رضا سرمدی و محمود هرمزی (1389) "ارتباط راهبردهای شناختی، فراشناختی و تعاملات دانشجویان در آموزش مجازی با پیشرفت تحصیلی،" فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۱۶، 4.
13- صحبتی‫­ها ، فریبا، عارف ریاحی و افشین موسوی چلک (1394) «نگاهی به تولیدات علمی نویسندگان ایرانی با وابستگی­های سازمانی غیر ایرانی» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی ۲۱، ۲.
14- عبدالوهابی، مرضیه، یونس رومیانی و سکینه ظریف (1392) بررسی مهارت­های اساسی دانشجویان در عصر جهانی شدن،" فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۱۹، ۴.
15- عزیزی، نعمت‌الله و محمدفائق محمدی (1394) «بررسی مصاحبه‌های آزمون دکتری از منظر داوطلبان،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 21، 4.
16- فتحی واجارگاه، کورش و حسین مؤمنی مهمویی (1388) « بررسی نقش عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیأت علمی‌در برنامه‌ریزی درسی دانشگاهی » مجله آموزش عالی در ایران، 1، 1.
17- فرج­اللّهی، مهران و ایرج فیروزفر (1385) « مقایسه پیشرفت تحصیلی پذیرفته­شدگان دوره‌های کارشناسی ارشد فراگیر با پذیرفته شدگان همان مقطع از طریق آزمون سراسری در دانشگاه پیام نور،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 12، 3.
18- فرجی ده‌سرخی، حاتم، حمیدرضا آراسته، عبدالرحیم نوه‌ابراهیم و بیژن عبدالهی (1394) « شناسایی ملاک­های پذیرش دانشجویان دوره دکتری: مطالعه­ای کیفی» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 21، 4.
19- فعلی، سعید، نگین بیگلری و غلامرضا پزشکی راد (1391) "نگرش و رفتار دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در زمینه سرقت علمی،" فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۱۸، ۳.
20- کیانوش محمدی روزبهانی (1385) «مقدمه ای بر استاندارد‌سازی اجرای آزمونها : بررسی شرایط برگزاری آزمونهای سراسری ورود به دانشگاه­ها از راه سنجش رضایتمندی شرکت کنندگان،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 12، 3.
21- مردیها، مرتضی (1383) «آسیب ‌شناسی آزمون ورودی دانشگاه،» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 10، 1.
22- مشهدی، مهدی، احمد رضوانفر و جعفر یعقوبی (1386) « عوامل مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات توسط اعضای هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران» فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی 13، 3: .
23- میرکمالی، سیدمحمد، جواد پورکریمی، محمدرضا کرمی (1396) "نقش میانجی عدالت سازمانی در تبیین ارتباط بین سبک رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی و سکوت سازمانی کارکنان،" فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، ۱-۲۵.
24- یمنی­دوزی سرخابی، محمد، منیره سهرابی، اکبر گلدسته و عیسی ثمری (1395) "تحلیلی بر وضعیت عوامل مؤثر بر تجارب پژوهشی (فرآیند پایان‌نامه نویسی) دانشجویان تحصیلات تکمیلی و تغییرات آن در دانشگاه شهید بهشتی،" مجله آموزش عالی ایران 8، 1: ۱8-۱.
 
25- Bitusikova, A. (2010) ‘Master and doctoral education in Europe: Key challenges for quality assurance,’ Quality assurance in higher education. Retrieved from www. Enqa.eu/pubs. lasso.
26- Byrne, Joanne, Thomas Jørgensen and Tia Loukkola (2013) Quality Assurance in Doctoral Education –Results of the ARDE Project. Brussels: European University Association asbl.
27- Cassuto, Leonard (2013) “Ph.D. Attrition: How Much Is Too Much?” Available at:
28-  Council of Graduate Schools (ND) “The Crucial Issue of Doctoral Non-Completion,” Capter 2. Available at: http://cgsnet.org/cgs-occasional-paper-series/university-georgia/chapter-2.
29- Farkas, Dora (2018) “7 Reasons Why Bright Students Drop Out of Grad School.” Available at: https://finishyourthesis.com/drop-out/.
30- Friend-Preira, John, Kristina Lutz and Nikkie Hirrens (2002) European Student Handbook on Quality Assurance in Higher Education. ESIB. Available at:
31- Fu, Y. (2012). The effectiveness of traditional admissions criteria in predicting college and graduate success for American and international students. (Doctoral dissertation). University of Arizona.
32- Hagedorn, L.S., & Nora, A. (1996) Rethinking admissions criteria in graduate and professional programs. New Directions for Institutional Research, 92: 31-44.
33- Hollander, K. (2010) ‘Quality assurance from the doctoral candidates’ and junior researchers’ perspective. In: Bitusikova, A. et al., Quality assurance in higher education. Retrieved from www.Enqa.eu/pubs.lasso.
34- Kehm, B.M. (2010) ‘Quality in European higher education: The influence of the Bologna process,’ Change: The Magazine of Higher Learning 42, 3: 40-46.
35- Lipschutz, S.S. (1993) ‘Enhancing success in doctoral education, from policy to practice,’ New Directories for Institutional Research, 80: 69-80.
36- Markov, Igor (2013) “What Percent of PhD Students Drop Out before Finishing?” Available at: https://www.quora.com/What-percent-of-PhD-students-drop-out-before-finishing.
37- Sowell, Robert (2008) “Ph. D. Completion and Attrition: Analysis of Baseline Data,” Council of Graduate School. Available at: http://www.phdcompletion.org/resources/cgsnsf2008_sowell.pdf.
38- Wright, Robert J. (2008) Educational Assessment: Tests and Measurements in the Age of Accountability. Thousand Oaks, CA: Sage.