ارائه الگوی الزامات خط‌مشی‌گذاری آینده‌محور برای صنعت نفت ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشیار مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی

4 دانشیار مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوی الزامات خط‌مشی‌گذاری آینده‌محور در صنعت نفت ایران انجام گرفته است. با توجه به عدم توسعه نظری کافی در این زمینه، از روش کیفی و استراتژی نظریه زمینه‌ای بهره گرفته شد و 21 مصاحبه عمیق با طیف متنوعی از خبرگان شاغل در صنعت، مراکز سیاستگذاری خارج از صنعت از جمله در مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش‌های مجلس و نیز اساتید دانشگاه انجام گرفته است. تحلیل داده‌ها منجر به ظهور 277 کد اولیه، 31  مقوله فرعی و 10 مقوله اصلی و نهایتا نمودار منطقی ارتباط بین مقوله‌ها و 4 گزاره (فرضیه) اصلی گردید. در نتیجه ابعاد و شاخص‌های «خط‌مشی‌گذاری آینده‌محور» و نیز سه دسته الزامات «ساختاری»، «فرایندی» و «محتوایی» به عنوان شرایط لازم آن شناسایی گردید. راهبردهای «ایجاد نظام برآورد تغییر» و «ایجاد نظام واکنش به تغییر» نیز به عنوان راهبردهای پیشبرد خط‌مشی‌گذاری آینده‌محور شناسایی گردید. نهایتا اینکه مشخص گردید دو دسته عوامل زمینه‌ای «زمینه محیط اختصاصی» و «زمینه عمومی» بر خط‌مشی‌گذاری آینده‌محور تاثیر می‌گذارد و اینکه اجرای استراتژی‌ها دو دسته پیامدهای «فردی» و «سازمانی» به دنبال دارد.      

کلیدواژه‌ها


1- دلشاد تهرانی، مصطفی (1383)، «سیره نبوی، منطق عملی: دفترسوم سیره مدیریتی»، انتشارات دریا.
2- مردوخی، بایزید. (1392)، روش‌شناسی ‌آینده‌نگری، نشرنی.
 
3- Bradfield, R., Wright, G., Burt, G., Cairns, G. and Heijden, K. Van Der. (2005), "The origins and evolution of scenario techniques in long range business planning", Futures, 37, 795–812.
4- Coates, J. F. (2010), "The future of foresight—A US perspective", Technological Forecasting & Social Change, 77, 1428–1437.
5- Corbin J. and Strauss, A. (2015), Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, 4th Edition.
6- Creswell, J. W. and Poth, C. N. (2018), Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches, 4th Edition, Sage.
7- Da Costa, O.Warnke, P., Cagnin C. and Scapolo, F. (2008), "The impact of foresight on policy-making: insights from the FORLEARN mutual learning process", Technology Analysis & Strategic Management, Vol. 20, No. 3, May 2008, 369–387.
8- Dolan T. E., (2014), "Does the principle of informed consent apply to futures studies research?", Futures, In Press
9- Duin, P. van der., Hazeu, C. A., Rademaker, P. and Schoonenboom, J.S."The future revisited, looking back at the next 25 years by the Dutch Scientific Council for Governmental Policy (WRR)", Futures, 38, (3), 235–246.
10- Dunn, W. N. (2012) Public Policy Analysis, 5th Edition, Routledge.
11- Fuerth, L (2009), "Foresight and anticipatory governance", Foresight, vol. 11 no. 4, pp. 14-32.
12- Habegger, B. (2010), “Strategic foresight in public policy: Reviewing the experiences of the UK, Singapore, and the Netherlands”, Futures, 42, 49–58.
13- Hove, S. (2007), “A rationale for science–policy interfaces”, Futures, 39, 807–826.
14- Hughes, N. (2013), “Towards improving the relevance of scenarios for public policy questions: A proposed methodological framework for policy relevant low carbon scenarios”, Technological Forecasting & Social Change, 80, 687–698.
15- Leigh. A, (2003) "Thinking Ahead: Strategic Foresight and Government", Australian Journal of Public Administration, 62(2):3–10.
16- Miles, I., Saritas, O. and Sokolov, A. (2016), Foresight for Science, Technology and Innovation, Springer International Publishing Switzerland.
17- Nehme, C. C., Santos, M. de M., Filho, L. F. and Coelho, G. M. (2012), “Challenges in communicating the outcomes of a foresight study to advise decision-makers on policy and strategy”, Science and Public Policy, 39, pp. 245–257.
18- Reed, M. S., Kenter, J., Bonn, A., Broad, K., Burt, T. P., Fazey, I. R., Fraser, E. D. G., Hubacek, K., Nainggolan, D., Quinn, C. H., Stringer, L. C. and Ravera F. (2013), "Participatory scenario development for environmental management: A methodological framework illustrated with experience from the UK uplands", Journal of Environmental Management, 128, pp. 345-362
19- Rijkens-Klomp, N. (2012) "Barriers and levers to future exploration in practice experiences in policy-making", Futures, 44, 431–439.
20- Saldana, J. (2016), The Coding Manual for Qualitative Researchers. 3rd Edition, Sage.
21- Son, H. (2015), The history of Western futures studies: An exploration of the intellectual traditions and three-phase periodization, Futures, Vol. 66, P. 120-137.
22- Steen, M. van der and Twist, M van (2012), "Beyond use: Evaluating foresight that fits", Futures, 44, 475–486.
23- Steen, M. van der and Twist, M van (2013), "Foresight and long-term policy-making: An analysis of anticipatory boundary work in policy organizations in The Netherlands", Futures, 54, 33–42.
24- Veenman S. A. (2013), "Futures studies and uncertainty in public policy: A case study on the ageing population in the Netherlands", Futures, 53, 42–52.