ارائة الگوی تدوین خط‌مشی عمومی به منظور مقابله با پدیدة فرار مغزها در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد مدیریت دولتی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی پردیس البرز دانشگاه تهران

3 دانشیار مدیریت دولتی دانشگاه تهران

4 استادیار مدیریت دولتی دانشگاه شهید ستاری

چکیده

در حال حاضر فرار مغزها به مسئله عمومی در کشور تبدیل گردیده و تدوین خط‌مشی‌هایی برای مقابله با آن اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی تدوین خط‌مشی عمومی برای مقابله با پدیده فرار مغزها است. پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و روش پژوهش نظریه داده بنیاد می‌باشد. نتایج نشان داد که دو دسته عوامل جاذبه و دافعه باعث شکل‌گیری فرار مغزها می‌شود. ساختار آموزش و پژوهش، زیست‌بوم فناوری، اکوسیستم فضای کسب‌وکار و فضای تعامل و ارتباط، عوامل زمینه‌ای می‌باشند. بهسازی آموزش‌ها، سیستم‌های تأمین اجتماعی، مدیریت استعداد و شایسته‌سالاری و مدیریت مبنی بر شایستگی و عدالت اجتماعی از عوامل مداخله‌گر بوده و مدیریت صحیح در دولت، توسعه منابع انسانی، مشارکت اجتماعی و گرایش به اقتصاد دانش‌بنیان در زمره استراتژی‌های مقابله می‌باشند.
 

کلیدواژه‌ها


1- تجری، مجتبی، سعید یغموری(1390). رویکردهای برنامه درسی برای آموزش نخبگان با تأکید بر کشور ایرانژ، اولین همایش ملی آموزش در ایران، سرفصل مربوط به آموزش و پرورش
2- توکل، محمد، عرفان منش، ایمان (1393)، فرا تحلیل کیفی مقالات علمی ناظر بر مسئله فرار مغزها در ایران، نشریه بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 5، شماره 1، ص 45- 75.
3- جواهری، فاطمه، سراج زاده، سید حسین (1384)، جلای وطن، بررسی عوامل موثر بر گرایش دانشجویان به مهاجرت به خارج از کشور، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال سیزدهم، شماره 51-50، ص 53-88.
4- صالحی عمران، ابراهیم (1385)، بررسی نگرش اعضای هیئت علمی نسبت به علل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور، مجله نامه علوم اجتماعی، شماره 28.
5- طالبی زیدی، عباسعلی، رضایی، جمشید (1388)، بررسی علل مهاجرت نخبگان دانشگاهی از مازندران طی سال های 1370-1380، مجله پژوهشگر (مدیریت)، دوره 5، شماره 16، ص 59-68.
6- طایفی، علی (1380)، بررسی علل خروج نیروهای متخصص از کشور و راهکارهای کاهش آن، طرح نیاز سنجی نیروی انسانی متخصص و سیاستگذاری توسعه منابع انسانی کشور، تهران، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
7- عسگری، حشمت الله، نقوی، مهدی، عسگری، منوچهر، شاکری، عباس (1387)، بررسی علل فرار مغزها از کشورهای در حال توسعه به کشورهای OECD در قالب مدل جاذبه، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره پنجم، شماره 2.
8- قلی پور، آرین، روشندل اربطانی، طاهر (1389)، مدیریت استعدادها: کژکارکردهای رسانه‌های جمعی در تشدید روند مهاجرت نخبگان، مجله پژوهش‌های مدیریت، سال سوم، شماره 8، ص 19-35.
9- مبینی دهکردی، علی، طهماسب کاظمی، بهروز (1392)، مدیریت راهبردی استعدادها، جستاری در رویکردها، مسائل و مؤلفه‌ها، مجله راهبرد فرهنگ، شماره 22، ص 105-130.
10- میر باقری، محمد حسین، دوامی، پرویز (1393)، فرار مغزها (علل و انگیزه‌ها)، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 8، شماره 31، صفحه 1 تا 23.
 
11- Bassioni, G., Adzaho, G., & Niyukuri, D. (2016). Brain drain: Entice Africa's scientists to stay. Nature, 535(7611), 231.
12- Bénassy, J. P., & Brezis, E. S. (2013). Brain drain and development traps. Journal of Development Economics, 102, 15-22.
13- Chaichian, M. A. (2011). The new phase of globalization and brain drain: Migration of educated and skilled Iranians to the United States. International Journal of Social Economics, 39(1/2), 18-38.
14- Docquier, F., & Rapoport, H. (2012). Globalization, brain drain, and development. Journal of Economic Literature, 50(3), 681-730.
15- Gibson, J., & McKenzie, D. (2011). The microeconomic determinants of emigration and return migration of the best and brightest: Evidence from the Pacific. The World Bank.
16- Gibson, J., & McKenzie, D. (2012). The economic consequences of ‘brain drain’of the best and brightest: Microeconomic evidence from five countries. The Economic Journal, 122(560), 339-375.
17- Jaulin, T. (2010). The impact of EU migration policy in the southern and eastern Mediterranean. International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA), Stockholm.
18- Hall, P. (2005). Brain drains and brain gains: causes, consequences, policy. International Journal of Social Economics, 32(11), 939-950.
19- Hricak, H., & Dauer, L. T. (2017). Radiation Brain Drain? The Impact of Demographic Change on US Radiation Protection. Health physics, 112(2), 126-130.
20- Kangasniemi, M., Winters, L. A., & Commander, S. (2007). Is the medical brain drain beneficial? Evidence from overseas doctors in the UK. Social Science & Medicine, 65(5), 915-923.
21- Lawan Ngoma, A., & Wana Ismail, N. (2013). The determinants of brain drain in developing countries. International Journal of Social Economics, 40(8), 744-754.
22- Marchiori, L., Shen, I. L., & Docquier, F. (2013). Brain drain in globalization: a general equilibrium analysis from the sending countries' perspective. Economic Inquiry, 51(2), 1582-1602.
23- Oberman, K. (2013). Can Brain Drain Justify Immigration Restrictions? Ethics, 123(3), 427-455.
24- Salmani, D., Taleghani, G., & Taatian, A. (2011). Perception of social justice implication in brain drain management in Iranian educational institutions. Education, Business and Society: Contemporary Middle Eastern Issues, 4(1), 19-32.
25- Weinberg, B. A. (2011). Developing science: Scientific performance and brain drains in the developing world. Journal of Development Economics, 95(1), 95-104.