تحلیل نقش بازیگران حکمرانی بخش بالادستی صنعت نفت ایران در شکست‌های نظام نوآوری بخشی: مطالعه چند موردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد مدیریت دانشگاه تهران

2 دانشیار انرژیهای نو دانشگاه تهران

3 دانشیار مدیریت دانشگاه تهران

4 استادیار سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف

5 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه تهران

چکیده

باوجودی که دولت ایران افق‌های فنی- صنعتی جدیدی را در صنعت نفت ایجاد کرده، اما نتوانسته نظام حکمرانی مطلوب بخش بالادستی برای کارایی نظام نوآوری را به وجود آورد. کسب جایگاه بین‌المللی در صنعت نفت مستلزم ایجاد تحول در نظام نوآوری بخش و اصلاح شکست‌های این نظام است. هدف این پژوهش، شناخت و تحلیل عوامل مؤثر درشکست‌ نظام نوآوری بخشی است. این تحقیق از منظر هدف کاربردی، با رویکرد اکتشافی و توصیفی- تحلیلی،  و روش کیفی است. استراتژی تحقیق نیز مطالعه چندموردی با استفاده از تحلیل تم است. منبع داده‌های موردنیاز، مطالعات کتابخانه‌ای، بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه است. نتایج نشان می دهد نقص‌های سیستمی نظیر نقص در قوانین و قواعد نظام نوآوری، مشکلات نهادی، هماهنگی ضعیف میان اجزا و ضعف در گردش اطلاعات، نبود زیرساخت‌ها و توانمندی‌های موردنیاز در نظام نوآوری از جمله شکست های موجود در این نظام است. در انتها توصیه های سیاستی برای بهبود حکمرانی و برون رفت از این وضعیت ارائه می شود.

کلیدواژه‌ها


1- راجر دی. ویمر, & جوزف آر. دومینیک. (1393). تحقیق در رسانه های جمعی. (ک. سیدامامی, Trans.). تهران: سروش.
2- فقیهی, ا., & باقرسلیمی, س. (1388). مطالعه‌ی نظام نوآوری بخشی با تأکید بر تعیین روابط میان نهادها، همکاری‌های دانشی و کارکردها. انجمن علوم مدیریت ایران, 4(13), 1–25. Retrieved from http://journal.iams.ir/article_68_3.html
3- کریمی, م. (1396). بررسی نقش مراکز علم و فناوری در توسعه صنعت نفت با تمرکز بر ادبیات نظام ملی نوآوری. ماهنامه علمی- ترویجی اکتشاف و تولید نفت و گاز, 1396(147), 9–12. Retrieved from http://ekteshaf.nioc.ir/article-1-2100-fa.html.
4- یین, ر. ک. (1382). تحقیق موردی. (س. اعرابی, ع. پارسائیان, & س. افشار, Trans.). تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
 
5- Adner, R., & Kapoor, R. (2015). Innovation ecosystems and the pace of substitution: Re-examining technology S-curves. Strategic Management Journal, 37(4), 625–648. https://doi.org/10.1002/smj.2363
6- Alkemade, F., Hekkert, M. P., & Negro, S. O. (2011). Transition policy and innovation policy: Friends or foes? In DIME Final Conference (pp. 125–129). https://doi.org/10.1016/j.eist.2011.04.009
7- Bergek, A., Hekkert, M., Jacobsson, S., Markard, J., Sandén, B., & Truffer, B. (2015). Technological innovation systems in contexts: Conceptualizing contextual structures and interaction dynamics. Environmental Innovation and Societal Transitions, 16, 51–64. https://doi.org/10.1016/j.eist.2015.07.003
8- Chaminade, C., & Edquist, C. (2010). Innovation Policy Design: Identification of Systemic Problems. In The Theory and Practice of Innovation Policy: An International Research Handbook (pp. 95-114.). Retrieved from http://swopec.hhs.se/lucirc/abs/lucirc2011_006.htm
9- Edquist, C. (2001). The Systems of Innovation Approach and Innovation Policy: An account of the state of the art.
10- Fuerlinger, G., Fandl, U., & Funke, T. (2015). The role of the state in the entrepreneurship ecosystem: insights from Germany. Triple Helix, 2(1), 3. https://doi.org/10.1186/s40604-014-0015-9
11- Hu, M., & Hung, S. (2014). Taiwan’s pharmaceuticals: A failure of the sectoral system of innovation? Technological Forecasting and Social Change, 88, 162–176. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2014.06.021
12- IUCN. (2016). Natural Resource Governance Framework. Retrieved from https://www.iucn.org/sites/dev/files/content/documents/nrgf_update.pdf
13- Jenson, I., Leith, P., Doyle, R., West, J., & Miles, M. P. (2016a). Innovation system problems: Causal configurations of innovation failure. Journal of Business Research, 69(11), 5408–5412. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.04.146
14- Jenson, I., Leith, P., Doyle, R., West, J., & Miles, M. P. (2016b). The root cause of innovation system problems: Formative measures and causal configurations. Journal of Business Research, 69(11), 5292–5298. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.04.127
15- Kieft, A., Harmsen, R., & Hekkert, M. P. (2017). Interactions between systemic problems in innovation systems: The case of energy-efficient houses in the Netherlands. Environmental Innovation and Societal Transitions, 24, 32–44. https://doi.org/10.1016/j.eist.2016.10.001
16- Klein Woolthuis, R., Lankhuizen, M., & Gilsing, V. (2005). A system failure framework for innovation policy design. Technovation, 25(6), 609–619. https://doi.org/10.1016/j.technovation.2003.11.002
17- Lahn, G., Marcel, V., Mitchell, J., Myers, K., & Stevens, P. (2009). Good Governance of the National Petroleum Sector The Chatham House Document. London. Retrieved from www.chathamhouse.org.uk
18- Negro, S. O., Alkemade, F., & Hekkert, M. P. (2012). Why does renewable energy diffuse so slowly? A review of innovation system problems. Renewable and Sustainable Energy Reviews. https://doi.org/10.1016/j.rser.2012.03.043
19- Niosi, J. (2002). National systems of innovations are " x-efficient " (and x-effective) Why some are slow learners. Research Policy, 31, 291–302. Retrieved from http://45.55.40.154/wp-content/uploads/2015/08/National-Systems-of-Innovation.pdf
20- Oksanen, K., & Hautamäki, A. (2014). Transforming regions into innovation ecosystems: A model for renewing local industrial structures. Innovation Journal, 19(2), 1–16.
21- Revenue Watch Institution. (2013). The 2013 Resource Governance Index, (September 2012), 1–2. Retrieved from www.revenuewatch.org/rgi
22- Russell, M. G., Huhtamäki, J., Still, K., Rubens, N., & Basole, R. C. (2015). Relational capital for shared vision in innovation ecosystems. Triple Helix, 2(1), 8. https://doi.org/10.1186/s40604-015-0017-2
23- Smith, K. (2000). Innovation as a Systemic Phenomenon: Rethinking the Role of Policy. Enterprise and Innovation Management Studies, 1(1), 73–102. https://doi.org/10.1080/146324400363536
24- UNCTAD. (2016). Science , Technology and Innovation Policy Review The Islamic Republic of Iran. united nation. Switzerland. Retrieved from http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/dtlstict20163_en.pdf
25- van Mierlo, B., Leeuwis, C., Smits, R., & Woolthuis, R. K. (2010). Learning towards system innovation: Evaluating a systemic instrument. Technological Forecasting and Social Change, 77(2), 318–334. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2009.08.004
Woolthuis, R. J. A. K. (2010). Sustainable entrepreneurship in the Dutch construction industry. Sustainability, 2(2), 505–523. https://doi.org/10.3390/su2020505.