آسیب‌شناسی اجرای سیاست‌های اجتماعی تسهیل «مادری/ اشتغال» در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مرکز تحقیقات زن و خانواده

چکیده

«سیاست اجتماعی» از ابزار مدیریت مخاطرات اجتماعی و مواجهه با نیازهای اقشار خاص به شمار می­رود. حمایت از گروه­هایی همچون «مادران شاغل» که به دلیل ایفاء نقش­های همزمان شغلی و مادری، نیازهای خاص و مهمی را تجربه می­کنند و در ارتباط با خانواده و کلیت نظام،مهم و مؤثر می­باشند با این ابزار قابلیت تحقق می­یابد. ارزیابی عملکرد نظام اسلامی ایران در حمایت از این گروه، امری ضروری و مهم است که در این پژوهش دنبال می­شود. در این راستا ابتدا سیاست­های مصوب ایران در تسهیل مادری/ اشتغال به اختصار توصیف و سپس با بهره­گیری از تکنیک تحلیل تماتیک و تمرکز بر 170 گزارش منتشر شده در پنج خبرگزاری معتبر و مهم، موانع اجرای این سیاست­ها استخراج شد. نتیجه آنکه مهم­ترین موانع اجرای سیاست­های هدف عبارت از «ضعف محتوایی سیاست­ها به جهت نقایص روند قانونگذاری، ساختار ناصحیح و ناکارآمد نظارت بر اجرای سیاست­ها، مختصات روابط کار در ایران و موانع محیطی مشتمل بر اقسام ساختاری، اقتصادی و فرهنگی» می­باشند که پیامدهای عدم تحقق اهداف اولیه و تأثیر معکوس بر وضعیت گروهی از مادران شاغل را به دنبال داشته است. بهبود فرایند اجرای سیاست­ها از طریق راهبردهایی همچون رعایت سه­جانبه­گرایی در روند قانونگذاری، اصلاحات زمینه­ای، اصلاح و ارتقاء روند نظارت، افزایش حمایت و تخصیص مشوق­ها می­باشد.

کلیدواژه‌ها


1- اسپیکر، پل (1392)، موضوعات و رهیافت­های سیاستگذاری اجتماعی، حمیدرضا ملک محمدی، تهران:                 دانشگاه امام صادق(ع).
2- الکاک، پیت و مارگارت می و کارن راولینگسون (1391)، مرجع سیاستگذاری اجتماعی (ج1)، علی اکبر تاج مزینانی و محسن قاسمی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
3- الوانی، مهدی (1397)، اجرای خط­مشی عمومی، تهران: مرکز آموزش مدیریت.
4- الوانی، مهدی (1371)،تصمیم­گیری و تعیین خط­مشی دولتی، تهران:سمت.
5- الوانی، مهدی و فتاح شریف­زاده (1376)،فرایند خط­مشی­گذاری عمومی،تهران:دانشگاه علامه.
6- الوانی، مهدی و میثاق شلویری (1395)،اجرای خط­مشی عمومی،تهران:مرکز آموزش مدیریت.
7- پوراحمدی، معین و همکاران (1397)، آسیب‎شناسی اجرای خط‎مشی‎های خصوصی‎سازی در ایران، فصلنامه مدیریت دولتی، دوره 10، شماره 3، پاییز، 333-356.
8- رجب­بیگی، مجتبی (1378)،موانع دستیابی به اجرای کامل خط­مشی­های عمومی، مدیریت دولتی، شماره 3 و 46، پاییز و زمستان، 73-84.
9- حاجی­پور، ابراهیم (1394)، طراحی مدلی برای آسیب­شناسی خط­مشی عمومی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
10- قادرمرزی، حبیب­الله (1396)، آسیب­شناسی برنامه‌های درسی قصد شده، اجرا شده و کسب‌شده کارورزی و ارائه راهکار برای افزایش هم­خوانی و کاهش شکاف میان برنامه­ها: دانشگاه فرهنگیان کردستان، رساله دکتری، تهران: دانشگاه خوارزمی.
11- قلی­پور، رحمت­الله (1387)، تصمیم­گیری سازمان و خط­مشی­گذاری عمومی، تهران: سمت.
12- کاردوانی و همکاران (1395)، بررسی راهبردهای سیاست اشتغال در حوزة مادری در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة مطالعات راهبردی زنان، سال هجدهم، شمارة 72، تابستان.
13- کورایی، معین (1395)، آسیب­شناسی سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001 در شرکت­های تابعه شرکت ملی گاز ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، هرمزگان: دانشگاه دولتی هرمزگان.
14- گوپتا، دیپک­کی (1393)، سیاست­گذاری و تحلیل سیاست­های عمومی، رحمت قلی­پور، تهران: مهکامه.
15- لستر، جیمز و جوزف استوارت (1381)، فرایند خط­مشی­گذاری عمومی، مجتبی طبری، تهران: سالاوان.
16- مساواتی­آذر، مجید (1374)، آسیب­شناسی اجتماعی ایران، تبریز: نوبل.
17- منوریان، عباس (1394)، اجرا و ارزیابی خط­مشی عمومی، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
 
18- Bardach, Eugene(1977), "The Implementation Game: What Happens after a Bill Becomes a Law", Cambridge: MIT Press.
19- Braun, Virginia & Victoria Clarke(2006), "Using Thematic Analysis in Psychology", Jornal of Qualitative Research in Psychology, 3 (2): 77- 101, Available from: http://eprints.uwe.ac.uk/11735.
20- KonSULT Knowledgebase(2009), “Barriers to Implementation”, Retrieved,from:http://www.konsult.
21- Elmore, R. F.(1985), "Forward and Backward Mapping", In: K. Hanf and T. A. J. Toonen(eds), Policy Implementation in Federal and Unitary Systems, pp. 33–70. Dordrecht: Martinus Nijhoff.
22- Fischer, Frank , Gerald J. Miller & Mara S. Sidney(2006). "Public Policy Analysis: Theory, Politics and Methods", New York: CRC Press.
23- Goggin, M. & Bowman, A(1990), "Implementation Theory and Practice: Toward a Third Generation", New York: Harper Collins.
24- Hogwood, Brian & Gunn, Lewis(1984), "Why Perfect Implementation is Unattainable? Policy analysis for the real world", Oxford: University Press.
25- Mazmanian, Davis Daniel & Paul Sabatier(1983), "Implementation and Public Policy", Scott, Foresman & Co,. Dallas.
26- Makinde, Taiwo(2005), “Problem of policy implementation in developing nations”, J. SOC. Sci., 11(1): 63-79.
27- Patton, M.(1990). Qualitative evaluation and research methods (pp. 169-186). Beverly Hills, CA: Sage.
28- Pressman & Wildavsky.A(1973), "Implementation", Berkeley: University of California Press.
29- Sabatier, Paul(1986), "Top-Down and Bottom Up Approaches to implementation research: a critical analysis and suggested synthesis", Journal of Public Policy, N0. 2 .
30- Sabatier, Paul & Mazmanian, Davis Daniel(1996), "The condition of effective, Implementation", Houghton Mifflin.
31- Van Meter, Donald S. & Carl E. Van Horn(1975), "The Policy Implementation Process: A Conceptual Framework" , Columbus: Ohio State University, Department of Political Science, Vol. 6, N0. 4, February.