آسیب‌شناسی بُعد سیاسی حکمرانی آب در ایران (1392-1368)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دکترای سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

امروزه در سطح جهانی این عقیده بصورت فزاینده­ای مورد پذیرش قرار گرفته است که «بحران آب» در واقع بحرانِ حکمرانی آب است؛ با توجه به اهمیت مفهوم «حکمرانی آب» در سیاستگذاری منابع آب، این نوشتار در تلاش بوده تا « بُعد سیاسی» که در واقع  مهمترین  بُعد از ابعاد حکمرانی آب محسوب می شود در ایران  را  در یک دوره 24  ساله با کمک روش تحلیل شبکه‌ای  مورد آسیب‌شناسی قرار دهد. یافته‌های پژوهش حاضر  حاکی آن است که به‌دلیل  تمرکز بیش از حد قدرت تصمیم‌گیری در نهادهای دولتی (بخصوص وزارت نیرو)، فقدان امکان مشارکت ذی‌نفعان  و بخش غیر دولتی در فرایند سیاستگذاری منابع آب، بُعد سیاسی حکمرانی آب در ایران کاملا مخدوش بوده و همین امر از جمله عوامل زمینه‌ساز ناکارآمدی سیاست‌های آب و در نهایت وقوع بحران آب در کشور  بوده است.

کلیدواژه‌ها


باستانی، سوسن و رئیسی،مهین، روش تحلیل شبکه­ای کل در مطالعات اجتماعات متن باز،  مجله مطالعات اجتماعی دوره 5 شماره 2، 1390.
پر، رنو، پله، ژیل، جامعه­شناسی-تاریخ اقدام عمومی، ترجمه مجید وحید، تهران، نشرمرکز، 1396.
خواجه نائینی، علی، اشتریان،کیومرث و محمدی کنگرانی، حنانه، تحلیل شبکه مرحله تصمیم گیری در سیاستگذاری نانو تکنولوژی ایران: سند توسعه فناوری نانو، پژوهش های مدیریت در ایران، دوره ،18 شماره 2، 1393.
رعنایی، حبیب اله و مرتضوی، مهدی، تفکر شبکه‌ای در اداره عمومی، تهران، مرکز پژوهش های مجلس، 1391.
سهیلی، فرامرز و عصاره، فریده، مفاهیممرکزیتوتراکمدرشبکه هایعلمیواجتماعی، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، دوره24 شماره 3، 1392.
شهرستانی، حسین، سازماندهی و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی»، فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 12، شماره پیاپی45، 1393.
کروزیه، میشل، دولت فروتن،دولت مدرن، راهبردهایی برای تغییر دیگر، ترجمه مجید وحید،تهران: رخ‌داد نو، 1390.
محمدی کنگرانی، حنانه و رفسنجانی نژاد، سیما، بررسی ساختار قدرت در شبکه سیاستگذاری و مدیریت آب در برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاستگذاری عمومی،دوره 1 شماره 3، 1394.
مرکز پژوهشهای مجلس، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، نظامملیتنظیم­گری : مفهومتنظیم­گریوارتباطآنبانظامحکمرانی. کد موضوعی:230،   شماره مسلسل:15940، 1397.
نوری اسفندیاری،انوش، به سویچارچوب مفهومی و تحلیلی اصلاح حکمرانی آب،تهران ، اندیشکده تدبیر آب ایران، 1397.
نوک، دیوید و کالینسکی، جیمز اچ، تحلیل شبکه ،ترجمه مژگان عظیمی هاشمی و مریم اسکافی، مشهد، جهاد دانشگاهی مشهد، 1387.
وحید،مجید، بسترهای کارآمدساز طرح‌های بزرگ دولتی، فصلنامه سیاست،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41 شماره 4 ، 1390.
 
 
Boer Ch. de, Vinke-de Kruijf J., Özerol G., Bressers H. (Eds.), Water Governance, Policy and Knowledge Transfer: International Studies on Contextual Water Management, Oxford UK, Routledge, 2013.
Gleick P. H. and Heberger M., Water and Conflict: Events, Trends, and Analysis, The World’s Water Volume 8, 2014.
Hermans L., Actor Analysis for Water Resources Management, Eburon, Delft, 2005.
Laranja M., Network Governance of Innovation Policies: The Technological Plan in Portugal, Science and Public Policy ,Volume 35,issue 2, 2012.
Lautze J., (Ed.), Key Concepts in Water Resource Management: a Review and Critical Evaluation. New York, Routledge, 2014.
Rogers P., Llamas, M. R., Cortina L. M., (Eds.), Water Crisis: Myth or Reality? London, Taylor & francis, 2005.
Rogers P. and Hall A. W., Effective Water Governance, Sweden, Stockholm, Swedish International Development Agency, 2002.
SFG, Water and violence Crisis of Survival in the Middle East, Mumbai: Strategic Foresting Group, 2014.
UN Office for Disaster Risk Reduction (UNISDR), The Human Cost Of Weather 1995-2015. Available at: https://www.unisdr.org/2015/docs/climatechange/COP21_WeatherDisastersReport_2015_FINAL.pdf
UN, Water:AShared Responsibility, The United Nations World Water Development Report 2, Available at: http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001444/144409E.pdf
UN, The United Nations World Water Development Report 2018: Nature-Based Solutions for Water, 2018,  Available at: http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261424e.pdf
UNESCO, The United Nations World Water Development Report 2015. Water for a Sustainable World. Paris, 2015.
United Nations University (UNU), Institute for Water, Environment and Health, Global Water Crisis: The Facts, Available at: http://inweh.unu.edu/wp-content/uploads/2017/11/Global-Water-Crisis-The-Facts.pdf
Van Wyk J. A., Meissner R., Hannatjie J., Future Challenges of Providing High-Quality Water, oxford, EOLSS, 2009.
World Water Council (WWC), Final Report: Second World Water Forum (The Hague). World Water Council, Marseille, 2000.
World Resources Institute (WRI), (2015), Aqueduct Projected Water Stress Country Rankings, by TIANYI L., YOUNG R. and REIG R., available at: http://www.wri.org/sites/default/files/aqueduct-water-stress-country-rankings-technical-note.pdf