بررسی علل ناکارآمدی سیاستگذاری ایران در پیشگیری اولیه از سوء‌مصرف مواد مخدر

نویسندگان

1 دانشجوی رشته علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

سو‌ء‌مصرف موادمخدر در ایران همواره به عنوان یک دغدغه برای مردم و سیاستگذاران مطرح بوده است. نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانی نیز نشان می‌دهد که ایرانیان اعتیاد را پس از بیکاری و گرانی، در ردة سوم مسائل جامعة ایران قرار داده‌اند. مقاله حاضر تلاش دارد با رویکردی آسیب‌شناسانه‌، علل ناکارآمدی سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران را در پیشگیری اولیه از سوء‌مصرف مواد مخدر تعیین نماید. روش تحقیق در این مقاله، روش کیفی نظریه داده‌بنیاد و جامعه مورد مطالعه نیز مشتمل بر چهار گروه سیاستگذاران، مدیران اجرایی، صاحب‌نظران و ذینفعان (معتادان بهبودیافته) است. داده‌های جمع‌آوری شده در مراحل کُدگذاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند و از حدود 282 مورد مفهوم اولیه،22 مورد مفهوم محوری و در نهایت 3 مقوله مشترک در آسیب‌شناسی سیاست‌ها احصاء گردیده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که سه مقوله مشترک در قالب علل نظری، سیاستی و اجتماعی به عنوان علل اصلی ناکارآمدی سیاست‌های پیشگیری اولیه از سوءمصرف مواد مخدر در ایران مطرح بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


1- افشار، پرویز. (1396)،" مصاحبه سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر 4/4/1396"، سایت موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران وابسته به روزنامه ایران ایران(قابل دسترسی در:
2- دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل. (1392)، استانداردهای بین‌المللی پیشگیری از مصرف مواد، ترجمه ستاد مبارزه با مواد مخدر، تهران، منتشر شده توسط دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل در ایران.
3- ستاد مباره با مواد مخدر. (1389)،"درسنامه دوره آموزشی مقدماتی پیشگیری اولیه از اعتیاد- ویژه تربیت کادر متخصص"، تهران، ستاد مبارزه با موادمخدر (اداره کل فرهنگی و پیشگیری) و معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه تهران (مرکز مشاوره دانشجویی).
4- سند جامع پیشگیری اولیه از اعتیاد. (1390)، تهران، ستاد مبارزه با مواد مخدر، اداره کل فرهنگی پیشگیری.
5- سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، ابلاغی مقام معظم رهبری، مورخ 9/4/1394 ( قابل دسترسی در:
 http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128.(
6- صرامی، حمید. (1396)، "سخن اول "، فصلنامه اعتیادپژوهی، دوره ۱۰، شماره ۴۰.
7- صفاتیان، سعید.(1396)، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت و گو با روزنامه ایران مورخ 4/4/1396 (قابل دسترسی در: http://www.magiran.com/npview.asp?ID=3582313).
8- طاهری نخست، حمید رضا.(1391)، پیشگیری اولیه از اعتیاد با تمرکز بر محیط کار،  تهران، اداره کل فرهنگی وپیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر.
9- غفاری، غلامرضا، پورگتابی، حبیب. (1394)، سیاست اجتماعی؛ بنیان‌های مفهومی و نظری، تهران،انتشارات سمت.
10- قانون برنامه ششم توسعه ج.ا.ا مصوب  14/12/1395 مجلس شورای اسلامی.
11- کرمی، محمدتقی،اعتمادی‌فر، سیدمهدی. (1389)، "ساخت اجتماعی اعتیاد در ایران"، فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 1، شماره 4.
12- 12-کمالی، یحیی. (1393)، "روش‌شناسی نظریه مبنایی و کاربرد آن در علوم سیاسی"، فصلنامه علوم سیاسی، سال شانزدهم ، شماره 64.
13- محمدپور، احمد. ( 1389)، روش تحقیق کیفی ضدروش، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، انتشارات
14- جامعه‌شناسان.
15- ملک محمدی، حمیدرضا. (1394)، مبانی و اصول سیاست‌گذاری عمومی، تهران، انتشارات سمت.
16- وبر، ماکس. (1390)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشر مرکز.
17- وحید، مجید. (1383)، سیاست‌گذاری عمومی تهران، نشر میزان.
18- Charmaz, Kathy. (2012), “The power and Potential of Grounded Theory”, Medical Sociology online, volume 6, Issue 3.
19- NIDA (National Institute on Drug Abuse). (1997), “A Research-Based Guide for Parents, Educators, and Community Leaders”, Maryland, Notional Institute on Drug Abuse.
20- Ray, Oakley Stern and Charles Ksir. (2002), “Drug Society and Human behavior”, Me Gram - Hill.
21- Robertson, E.B.; David, S.L.; and Rao, S.A.(2006) “ Preventing Drug Use among Children and Adolescents: A Research-Based Guide for Parents, Educators, and Community Leaders”, 2nd ed. NIH Pub. No. 04-4212(A). Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, 2003. Available at: www.drugabuse.gov/pdf/prevention/RedBook.pdf .
22- Scott-Samuel, A., Birley, M., Ardern, K. (2001), the Merseyside Guidelines for Health Impact Assessment. Second Edition. Available at: http://www.precaution.org/lib/06/mersey_hia_guide_2nd_edn.010601.pdf .
23- Strauss, A. & Corbin J. (1990), “Basics of qualitative research: Grounded Theory Procedures and Techniques”, Newbury Park, Sage Publications.
24- United Nations Educational scientific and Cultural Organization & United Nations office on Drugs and Crime & World Health Organization. (2017), “ Good Policy And Practice In Health Education Sector Responses To The Use Of Alcohol, Tobacco And Drugs", New York .
25- United Nations office on Drugs and Crime. (2017), “Prevention of Drug Use and Treatment of Drug Use Disorders in Rural Setting”, New York, United Nations office at Vienna.
26- United Nations office on Drugs and Crime(b). (2010), “Drug Situation Analysis Report Islamic Republic of Iran”, Tehran, United Nations Publication Printed in Tehran.
27- United Nations. (2011), “World Drug Report”, New York, United Nation Publication.
28- United Nations office on Drugs and Crime. (2014),“Drug Trafficking And Border Control: Situation Analysis”, Available at: https://www.unodc.org/islamicrepublicofiran/drug-trafficking-and-border-control.html.
29- Zarghami, M. (2015), “Iranian Attitude toward Opium Consumption”, Iran Journal Psychiatry Behavior Science, vol 9(2).