طراحی مدل سیاستگذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری دانشگاه مازندران

2 استاد مدیریت صنعتی دانشگاه مازندران

3 دانشیار مدیریت بازرگانی دانشگاه مازندران

4 دانشیار اقتصاد بازرگانی دانشگاه مازندران

چکیده

آنچه مسلم است، توجهی که به سیاست علم و فناوری مبذول می­شود، بیشتر از بابت پیامدهای اقتصادی آن است. زمانی سیاستگذاری علم و فناوری موفق قلمداد می­شود که خروجی آن در بازار، توان رقابت داشته باشند. هدف پژوهش حاضر دست یابی به مدل سیاستگذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی است. برای دست یابی به این هدف از رویکرد نظریه پردازی داده بنیان استفاده گردید. مزیت پژوهش حاضر در مقایسه با پژوهش­های گذشته، جامعیت مدل و عملیاتی بودن آن است، که همزمان به اغلب مولفه­های موثر در سیاستگذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی توجه نموده است. همچنین تصویر کاملی از شرایط علّی، مقوله محوری، شرایط زمینه­ای، شرایط مداخله­گر، راهبردها و پیامدهای مرتبط با عنوان تحقیق ارائه گردیده است که می توان از آن به عنوان الگویی مناسب به منظور سیاستگذاری علم و فناوری استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


1- اشراقی، شهاب (1393). درباره سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی 4. مقدمه ای بر نظریه پیچیدگی و استفاده آن در اقتصاد، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، معاومن پژوهش های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.
2- بازرگان، عباس(1395)، مقدمه ای بر روش های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری، نشر دیدار.
3- باقری زاده، سید محمد (1390). سیاستگذاری علم و فناوری عنصر بی همتای ارزش آفرینی، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره 17.
4- باقری مقدم، ناصر؛ موسوی درچه، سید مسلم؛ نصیری، مسعود؛ معلمی، عنایت الله (1395). موتورهای محرک نوآوری (چارچوبی خلاقانه برای تحلیل پویایی نظام های نوآوری فناورانه)، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، چاپ دوم.
5- باقری نژاد، جعفر؛ سیدان، سیده محیا (1394). تدوین سیاست علم، فناوری و نوآوری برای کشرهای در حال توسعه: ارائه مدل مفهومی و تحلیل تطبیقی، نشریه صنعت و دانشگاه، سال هشتم، شماره های 27و 28، صفحات 26- 13.
6- تاجریان، علی رضا. (1388). نقشه راه رهبری برای تولید علم و فناوری، توسعه و پیشرفت. راهبرد یاس، 20، 242-211.
7- خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق گرانددی در مدیریت، نشر فوزان.
8- دانایی فرد، حسن (1384). تئوری پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهوم سازی تئوری بنیادی، تهران، دانشگاه شاهد.
9- روشندل اربطانی، طاهر؛ مقیمی، سید محمد؛ بشیر، حسن و ظریفیان یگانه، محمد حسین (1390). طراحی مدل سیاستگذاری رسانه ای اتحادیه رادیو و تلویزیون های اسلامی مبتنی بر رویکرد همگرایی محتوایی، فصلنامه پژوهش های ارتباطی، سال 24، شماره2(پیاپی 90)، صفحات 30- 9 .
10- شاهمرادی، بهروز؛ چینی فروشان، پیام (1396). سنجش دانش و مهارت با تکیه بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی، مجله رهیافت، شماره 67.
11- شبابی، هومن (1397). ارائه مدلی برای ارتباط توسعه علم، توسعه فناوری و رشد اقتصادی در ایران، پایان نامه مقطع دکتری، رشته سیاستگذاری علم و فناوری، دانشگاه مازندران.
12- شجاعی، محمد حسین. (1388). شناسایی معیارهای بکارگیری تجربیات سیاست­گذاری بلند مدت علم و فناوری سایر کشورها در ایران، پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی دانشگاه علامه طباطبایی.
13- غفرانی، محمد باقر (1379). فرایند پیشنهادی سیاست­گذاری علم و فناوری برای کشور، فصلنامه رهیافت، شماره 22.
14- فراستخواه، مقصود (1388)، ارزیابی کیفیت آموزش عالی کاربردی از نظریه مبنایی، ناشر، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
15- قاضی نوری، سیدسروش (1383). ارزیابی تکنولوژی؛ ابزاری برای کمک به سیاست­گذاری، انتشارات مرکز صنایع نوین، چاپ اول.
16- قانعی راد، سید محمد امین (1379). سیاست علم و تکنولوژی، فصلنامه رهیافت، سخن نخست، شماره 22.
17- گامت، فلیپ (1375). سیاست علم و تکنولوژی، ترجمه حمیدرضا متولی، فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، 12، ص 102-96.
18- مرادی، حجت الله؛ حاجیانی، ابراهیم؛ خلیفه سلطانی، حشمت (1396). رهیافتی به پیامدهای سیاستگذاری علم و فناوری در ایران بر اساس تحلیل اسناد بالادستی، پژوهش در نظام های آموزشی، شماره 37، صفحات 177- 151.
19- نوری، جواد و سوزنچی کاشانی، ابراهیم (1391). تاملی در کارایی نظام ملّی نوآوری به عنوان چارچوب سیاستگذاری فناوری و نوآوری در ایران، نامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، شماره یک.
20- نیلی، مسعود؛ درگاهی، حسن و مدرسی، منصور (1383). خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور، ناشر دانشگاه صنعتی شریف، انتشارات علمی.
21- Al Hashemi, H. (2016). Pathways to diversification.‏
22- Bahar, D., Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2014). Neighbors and the evolution of the comparative advantage of nations: Evidence of international knowledge diffusion?. Journal of International Economics, 92(1), 111-123.
23- Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory.
24- Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, 39(3), 124-130.‏
25- De Chalendar, K. K. O. P., & Giraud, M. (2017). Economic complexity and product space of Visegrad countries: a new perspective on Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology).‏
26- Erkan, B., & Yildirimci, E. (2015). Economic Complexity and Export Competitiveness: The Case of Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 524-533.‏
27- Feinson, S. (2003). National innovation systems overview and country cases. Knowledge flows and knowledge collectives: understanding the role of science and technology policies in development, 13.
28- Fortunato, P., Razo, C., & Vrolijk, K. (2015). Operationalizing the product space: A road map to export diversification (No. 219). United Nations Conference on Trade and Development.
29- Gala, P., Camargo, J., Magacho, G., & Rocha, I. (2017). Sophisticated jobs matter for economic complexity: An empirical analysis based on input-output matrices and employment data. Structural Change and Economic Dynamics.
30- George, M. P. (2013). The Science, Technology and Innovation Policy, Government of India, Ministry of Science and Technology, New Delhi, January.
31- González, A., Ortigoza, E., Llamosas, C., Blanco, G., & Amarilla, R. (2018). Multi-criteria analysis of economic complexity transition in emerging economies: The case of Paraguay. Socio-Economic Planning Sciences.
32- Hartmann, D., Guevara, M. R., Jara-Figueroa, C., Aristarán, M., & Hidalgo, C. A. (2017). Linking economic complexity, institutions, and income inequality. World Development, 93, 75-93.
33- Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2011). The network structure of economic output. Journal of Economic Growth, 16(4), 309-342.
34- Hidalgo, C. A., Klinger, B., Barabási, A. L., & Hausmann, R. (2007). The product space conditions the development of nations. Science, 317(5837), 482-487.
36- Ivanova, I., Strand, Ø., Kushnir, D., & Leydesdorff, L. (2017). Economic and technological complexity: A model study of indicators of knowledge-based innovation systems. Technological Forecasting and Social Change.
37- Kim, Y. K., & Lee, K. (2015). Different impacts of scientific and technological knowledge on economic growth: Contrasting science and technology policy in East Asia and Latin America. Asian Economic Policy Review, 10(1), 43-66.
38- Kline, S. J., & Rosenberg, N. (1986). An Overview of Innovation,[in:] The Positive Sum Strategy National Academy,(ed.) Landau R. Rosenberg N., Washington, DC.
39- Lall, S. (1992). Structural problems of African industry. In Alternative development strategies in Subsaharan Africa (pp. 103-144). Palgrave Macmillan, London
40- Lall, S., Weiss, J., & Zhang, J. (2006). The “sophistication” of exports: a new trade measure. World development, 34(2), 222-237.
41- Liu, F. C., Simon, D. F., Sun, Y. T., & Cao, C. (2011). China's innovation policies: Evolution, institutional structure, and trajectory. Research Policy, 40(7), 917-931.
42- Mariani, M. S., Vidmer, A., Medo, M., & Zhang, Y. C. (2015). Measuring economic complexity of countries and products: which metric to use?. The European Physical Journal B, 88(11), 293.
43- Martin, B. R. (2012). The evolution of science policy and innovation studies. Research Policy, 41(7), 1219-1239.‏
44- Martin, B. R., & Tang, P. (2007). The benefits from publicly funded research. Science Policy Research Unit, University of Sussex.
45- Moed, H. (2002). Measuring China" s research performance using the Science Citation Index. Scientometrics, 53(3), 281-296.
46- Mowery, D., & Rosenberg, N. (1979). The influence of market demand upon innovation: a critical review of some recent empirical studies. Research policy, 8(2), 102-153.
47- Padilla-Pérez, R., & Gaudin, Y. (2014). Science, technology and innovation policies in small and developing economies: The case of Central America. Research Policy, 43(4), 749-759.
48- Rothwell, R. (1994). Towards the fifth-generation innovation process. International marketing review, 11(1), 7-31.
49- Rubbo, P., Picinin, C. T., & Pilatti, L. A. (2018). Knowledge management practices and economic complexity in BRIC countries from 2001 to 2014. International Journal of Knowledge Management Studies, 9(1), 1-17.‏
50- Şener, S., & Sarıdoğan, E. (2011). The effects of science-technology-innovation on competitiveness and economic growth. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24, 815-828.
51- Stine, D. D. (2009). Science and technology policymaking: A primer. DIANE Publishing.
52- Corbin, J. M., & Strauss, A. (2008). Elaborating the analysis. Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory, 195-228.
53- Thorbecke, E. (2007). The evolution of the development doctrine, 1950–2005. In Advancing development (pp. 3-36). Palgrave Macmillan, London.
54- Wernberg, J. (2017). The Inherent Complexity of Agglomeration: Essays on the self-organization of urban economies.
55- Zaccaria, A., Cristelli, M., Kupers, R., Tacchella, A., & Pietronero, L. (2016). A case study for a new metrics for economic complexity: The Netherlands. Journal of Economic Interaction and Coordination, 11(1), 151-169.‏