کاربست روش‌های آینده‌پژوهی به‌منظور توسعه ظرفیت فرآیند سیاستگذاری نفت و گاز

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آینده‌پژوهی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره)

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره)

3 دانشیار اقتصاد کلان دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره)

4 استاد مدیریت منابع انسانی و آینده‌پژوهی دانشگاه امام حسین (ع)

چکیده

هدف این مقاله، توسعه ظرفیت فرآیند سیاستگذاری عمومی از طریق به­کارگیری روش‌های آینده­پژوهی است. برای محدود شدن قلمرو و کاربردی­تر شدن نتایج و به دلیل سوابق موجود، فرآیند سیاستگذاری نفت و گاز به‌عنوان مورد مطالعه انتخاب گردیده است. به این منظور پس از مطالعه ادبیات موضوع، پرسشنامه ای طراحی و پاسخ­های پانزده خبره، بر اساس نمونه مورد نیاز در تحلیل دلفی، اخذ گردید. همچنین، روش دلفی فازی به منظور تحلیل داده­های جمع‌آوری‌شده، استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل، برای توسعه ظرفیت سیاستگذاری عمومی در حوزه نفت و گاز، روش تفکر سیستمی در مرحله تشخیص و ارزیابی مسائل سیاستی نفت و گاز، سناریونگاری در مرحله تدوین گزینه­های سیاستی مربوطه، تحلیل هزینه- فایده در مرحله ارزیابی گزینه­های سیاستی، برنامه­ریزی اقدام در مرحله اجرای سیاست و در نهایت بازبینی سیاست و سنجش تأثیر سیاست در مرحله ارزیابی پس از اجرا، بیشترین تناسب را جهت توسعه ظرفیت سیاستگذاری نفت و گاز دارند.

کلیدواژه‌ها


1- اسمیت، ک. بی. و لاریمر ک. دابلیو. (۱۳۹۲) "درآمدی بر نظریه خط‌مشی­گذاری عمومی (تقابل نظری عقلانیت­گرا و فرا اثبات­گراها، ترجمه دانایی‌فرد ح.، انتشارات صفار.
2- الوانی، س. م. و شریف­زاده، ف. (۱۳۸۵) "فرآیند خط­مشی­گذاری عمومی"، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
3- حبیبی آ.، ایزدیار ص.، و سرافرازی ا. (1393) "تصمیم­گیری چند معیاره فازی"، تهران: نشر کتیبه گیل.
4- دانش­فر، ک. (1386) "مبانی خط­مشی­گذاری عمومی"، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
5- گیوریان، ح.، ربیعی مندجین، م. (۱۳۸۴) "تصمیم­گیری و تعیین خط­مشی دولتی"، انتشارات یکان.
6- ملکی­فر ع. و همکاران (1385) "الفبای آینده پژوهی: علم و هنر کشف آینده و شکل بخشیدن به دنیای مطلوب فردا"، (چاپ سوم)، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
7- مورن م.، مارتین ر.،و روبرت گ. (1393 "دانشنامه سیاستگذاری عمومی"، مترجم: محمد صفار، تهران: نشر میزان.
8- مولر پ. (1382)"سیاستگذاری عمومی"، مترجم: حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: نشر میزان، دادگستر.
9- Anderson JE. (2014) Public policymaking, Cengage Learning.
10- Bell W. (2005), Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era. Vol. 1, Transaction Publishers, New Brunswichk, NJ.
11- BP (2016), BP energy autlook to 2035, https://biomasspower.gov.in/document/Reports/bp-energy-outlook-2016.pdf
12- Brewer GD, DeLeon P. (1983). The foundations of policy analysis. Dorsey Press Homewood, IL.
13- Chas C. and Bryan G. (1998) “Utilizing the Delphi technique in policy discussion: a case study of a privatized utility in Britain”, Public Administration, 76:3, 431-49.
14- Denhart, R., Denhart, J., Blanc, T.  (2013)  Public Administration:  An Action Orientation, Wadsworth Publication.
15- Dye, T. R. (2012) Understanding Public Policy, Pearson Publication, (fourteenth Edition).
16- Dye, T. R. (1992, 1995, 2002) Understanding Public Policy, New Jersey: Prentic Hall.
17- Ferris, T. (2015) “Reflections on the Public Policy Process in Ireland”, Journal of Administration. Volume 62, No. 4.
18- Glock, Ch. Y. (1951, 1955) “Some applications of the Panel method to the study of change” pp. 242- 250 in Lazarsfeld, P. F. and Rosenberg, M. (eds.) The Language of Social Research, Glenci, IL: Free Press.
19- Gordon, T. J. (1992) “The Methods of Futures Research”, Annals of American Academy of Political and Social Science, 522: 25-35.
20- Havas A., D. Schartinger, M. Weber (2010) "The impact of foresight on innovation policy-making: recent experiences and future perspectives", Research Evaluation, 19:2, 91–104.
21- Horton, A. (1999) “Forefront:  A simple guide to successful foresight”, Foresight, 1(1), 5-9.
22- International Energy Agency (IEA) (2016) World Energy Outlook 2016,
https://www.iea.org/newsroom/news/2016/november/world-energy-outlook-2016.html
23- International Energy Agency (IEA) (2015) World Energy Outlook
2015, https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/WEO2015.pdf
24- Kraft E. M., Furlong R., S. (2014) Public Policy: Politics, Analysis, and Alternative. Washington: CQ Press, a Division of SAGE Publications, lnc. (5th Edition)
25- Land, K. C. Stephen H. Schneider (eds.) (1987a) Forecasting in the social and natural Science, Dordrecht, Holland: D. Reidel.
26- Landeta J. (2006) “Current validity of the Delphi method in social sciences”. Technological Forecasting and Social Change, 73:5, 467-82.
27- Lasswell, H. (1971) A Preview of Policy Sciences; New York: Elsevier.
28- Martin, B.R. (1995) “Foresight in science and technology”. Technology Analysis & Strategic anagement, 7:2, 139-168.
29- McKenna HP. (1994) “The Delphi technique: a worthwhile research approach for nursing?”, J Adv Nurs, 19:6.
30- Miles, I. (2002) Appraisal  of  alternative  methods  and  procedure  for producing  regional  foresight:    Mobilising  the  regional  foresight potential  for  an enlarged European Union. Retreived from
ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/17-appraisal.pdf.
31- Okoli C. and Pawlowski SD. (2004) “The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications”, Information and Managmen, 42:1, 15-29.
32- Parsons W. (1995). Public policy: An Introduction to the Theory and Practice of Policy Analysis, Publisher: Edward Elgar, the University of Michigan.
33- Peters, B. G. (2004) American Public Policy: Pomise and Performance (7 Ed.) N. Y.: CQ Press.
34- Popper, R. (2008), Foresight methodology, in Georghiou, L., Cassingena, J., Keenan, M., Miles, I. and Popper, R. (Eds), The Handbook of Technology Foresight, Edward Elgar, Aldershot.
35- Powell C. (2003) “The Delphi technique: myths and realities”. J Adv Nurs, Feb; 41:4, 376-82.
36- Reger, G. (2001) “Technology foresight in companies: From an indicator to a network and process perspective”, Technology Analysis & Strategic Management, 13:4, 533-553.
37- Royal Dutch Shell plc (2017) Shell scenarios, modelling and decision making,  https://www.shell.com/investors/news-and-media-releases/investor-presentations/2017-investor-presentations/shell-scenarios-modelling-and-decision-making-webcast, September 8, 2017.
38- Saritas O. (2013) Systemic Foresight Methodology. In: Meissner D., Gokhberg L., Sokolov A. (eds) Science, Technology and Innovation Policy for the Future. Springer, Berlin, Heidelberg
39- Saritas, O. Taymaz, E. and Tumer. T. (2006). Vision 2023: Turkey’s national technology foresight program: A contextualist description and analysis. Economic Research Center Middle East Technical University. Retreived from http://www.erc.metu.edu.tr/menu/series06/0601.pdf
40- Textor, R. B. (1980). A Handbook on Ethnographic Fytyres Research (3th edition: Ver. A), Stanford, CA: Stanford University Press.
41- Turoff, M. and Linstone H. A. (2008) The Delphi method: techniques and applications, [Oct 19]. Available from: http://is.njit.edu/pubs/delphibook/
42- Voros, J. (2005) “A generalised ‘layered methodology’ framework”, foresight, 7: 2, 28-40.
43- Wilson, R. (2006), policy analysis and policy advise, in Michael Moran and others edited: the oxford hand book of public policy, oxford, oxford university press, pp. 152 - 168
44- World energy council (2013) World energy scenario: Composing energy futures to 2050, https://www.worldenergy.org/wp-content/uploads/2013/09/World-Energy-Scenarios_Composing-energy-futures-to-2050_Full-report.pdf.