تأسیس سیاست‌های تأمین اجتماعی در ایران (1285-1320)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله در پی فهم منطق تأسیس و تحول سیاست‌های تأمین اجتماعی در حوزه بیمه درمان و بازنشستگی در ایران از پس از انقلاب مشروطه تا پایان سلطنت رضاشاه پهلوی است. سعی ما بر این است که با نگاهی تاریخی چگونگی ورود سیاست‌های تأمین اجتماعی به دستور کار دولت را دریابیم. نقطه ثقل توجه ما در این نوشتار دولت(state) و اراده آگاهانه آن در ایجاد یک سیاست(policy)است که در قالب اسناد، قوانین و آیین‌نامه‌ها و...تجلی‌یافته و به حل یک مشکل عمومی مبادرت می‌کند. ازاین‌رو از یک‌سو به بررسی قوانین و مقررات در حوزه موردنظر می­پردازیم و از سوی دیگر نقش نیروهای مختلف سیاسی، اجتماعی را در ایجاد و تغییر این سیاست‌ها مورد واکاوی قرار می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       آبراهامیان، یرواند، 1383، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
2-       آدمیت، فریدون، 1363، فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت، تهران، انتشارات پیام.
3-       اتابکی و یان زورکر، تورج و اریک، 1385، تجدد آمرانه، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران، نشر ققنوس.
4-       اشرف و بنوعزیزی، احمد و علی، 1372، طبقات اجتماعی در دوره پهلوی، ترجمه عماد افروغ، مجله راهبرد، شماره 2.
5-       اشرف، احمد،1359، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران: دوران قاجاریه، تهران، انتشارات پیام.
6-       بهار، محمد تقی،1357، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
7-       بیات و تفرشی، کاوه و مجید، 1370، خاطرات دوران سپری‌شده (خاطرات و اسناد یوسف افتخاری)، تهران، انتشارات فردوسی.
8-       بیات، کاوه، 1372، اندیشه سیاسی داور و تأسیس دولت مدرن در ایران، مجله گفتگو، شماره 2.
9-       پِر و پُله، رنو و ژیل، جامعه‌شناسی تاریخ اقدام عمومی، ترجمه مجید وحید، نشر مرکز، در دست چاپ.
10-    شاکری، خسرو، 1384، پیشینه‌های اقتصادی- اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی، تهران، نشر اختران.
11-    شاکری، خسرو،1358، اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال‌دموکراسی و کمونیستی ایران، تهران، نشر علم.
12-    طالب، مهدی، 1368، تأمین اجتماعی، مشهد، انتشارات بنیاد فرهنگی رضوی.
13-    عاقلی، باقر، 1394، روزشمار تاریخ ایران، تهران، نشر نامک، چاپ نهم.
14-    عیسوی، چارلز، 1362، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، نشر گستره.
15-    غنی، سیروس، 1377، ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نشر نیلوفر.
16-    فلور، ویلیام، 1371، اتحادیه‌های کارگری و قانون کار در ایران، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات توس.
17-    قانون 390 تومان اعتبار حقوق تقاعدی درباره 16 نفر صاحب منصبان قدیمی وزارت جنگ، مصوب 29 آذر 1301، مجلس شورای ملی.
18-    قانون استخدام کشوری، مصوب 22 آذر 1301، مجلس شورای ملی.
19-    قانون امتیاز ایجاد کارخانه کبریت‌سازی آذربایجان، مصوب 15 دی 1301، مجلس شورای ملی.
20-    قانون برقراری 341 تومان حقوق تقاعد درباره نه نفر صاحب منصبان قدیمی وزارت جنگ، مصوب 7 آذر 1301، مجلس شورای ملی.
21-    قانون برقراری 60 تومان شهریه به عنوان تقاعد در حق امام الحکما، مصوب 7 آذر 1301، مجلس شورای ملی.
22-    قانون برقراری حقوق تقاعد درباره عباس قلی خان منتظم الملک، مصوب 5 دی 1301، مجلس شورای ملی.
23-    قانون راجع به 27 فقره حقوق تقاعد و حقوق مستخدمین متوفی، مصوب 22 اردیبهشت 1302، مجلس شورای ملی.
24-    قانون راجعِ به تقاعد ارتش شاهنشاهی، مصوب 26 بهمن 1314، مجلس شورای ملی.
25-    قانون متمم بودجه یک‌ساله 1311 مملکتی، مصوب 28 اسفندماه 1310، مجلس شورای ملی.
26-    قانون وظایف، مصوب یک اردیبهشت 1287، مجلس شورای ملی.
27-    کابینه آقای مستوفی‌الممالک، مصوب 30 بهمن 1293، مجلس شورای ملی.
28-    کرمانی، ناظم الاسلام، 1392، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دهم.
29-    کرونین، استفانی، 1385، تحول و دیکتاتوری در ایران، نظم نوین و مخالفانش، ترجمه فرشید نوروزی، مجله نامه تاریخ‌پژوهان، شماره 7.
30-    کرونین، استفانی، 1393، ارتش، جامعه مدنی و دولت در ایران در تجدد آمرانه، تهران، انتشارات ققنوس.
31-    کسروی، احمد،1391، تاریخ مشروطه ایران، تهران، نشر معاصر.
32-    متمم قانون وظایف، مصوب 17 اردیبهشت 1289، مجلس شورای ملی.
33-    محمودی و سعیدی، جلیل و ناصر، 1381، شوق یک خیز بلند (نخستین اتحادیه‌های کارگری در ایران)(1320-1285)، تهران، نشر قطره.
34-    مشروح مذاکرات مجلس، جلسه 99، دور چهارم، 13 جوزا 1301
35-    مشروح مذاکرات مجلس، جلسه 60،دورچهارم، دو دلو1300.
36-    وحید، مجید،1383، سیاست‌گذاری عمومی، تهران، نشر میزان.
37-    همبلی، گاوین، 1371، سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، ترجمه عباس مخبر، تهران، انتشارات طرح نو.
38-    یزدانی، سهراب،1385، درباره فرقه اجتماعیون عامیون ایران، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، شماره 3.
ب) انگلیسی
39-    Kingdom,john,2014,Agenda,Alternatives and Public Policies, Essex, Pearson Education Limited