آینده‌پژوهی انتقادی حکمرانی آب در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار سیاستگذاری علم و فناوری سازمان پژوهش های علمی وصنعتی ایران

چکیده

«آینده مطلوب در حوزه سیاستگذاری آب چه می‌تواند باشد؟» هدف این مقاله یافتن پاسخی برای این پرسش است. در این مقاله با استفاده از چارچوب آینده‌پژوهی انتقادی عنایت‌الله و تلفیق آن با نظریه گذار گیلز در پنج گام یعنی نگاشت، چشمداشت، مسیرهای بلندمدت تاریخی، تعمیق آینده و تدوین سناریو نشان داده می‌شود که می‌توان دیدگاه همه جانبه‌ای به مسئله حکمرانی آب داشت و سناریوهای آینده‌های ممکن برای حکمرانی آب را با دربرداشتن منطق‌های محیط زیستی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ارائه کرد. مقاله در نتیجه‌گیری خود برای سناریوی مبتنی بر ادامه وضع موجود ریسکی بسیار بالا پیش‌بینی می‌کند و ضمن معرفی چالش‌های اجرای مطلق هر یک از سناریوی ممکن، آینده مطلوب را آینده‌ای می‌داند که آمیخته‌ای از سیاست‌ها به اقتضای شرایط محیطی و با محوریت فرهنگ نوین آب و ورود نهادهای حوزه عمومی مثل تنظیم‌گرها، طراحی و اجرا شود و بیشترین تحول را در وضعیت فعلی نظام حکمرانی آن ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       ابری، سید حسن حسینی، 1388، رابطه طومار شیخ بهایی با تقسیم سنتی آب زاینده‌رود؟ مجله جغرافیا و مطالعات محیطی دوره 1، شماره 2 از صفحه 5 تا صفحه 14.
2-       اندیشکده تدبیر آب،1395 ، آب در آیینه رسانه‌ها. گزارش تحلیلی، تهران: اتاق بازرگانی و صنایع و معادن.
3-       امینی ، امیر مظفر، محمد صادق علی یوسفی 1390، نظام‌های مدیریت منابع آب، پایداری گذشته و مسائل کنونی، همایش بین‌المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد: دانشگاه یزد.
4-       بستانی پور، لیلا، 1393، علل ناپایداری تشکل‌های آب بران، راهکاری جهت مقابله با بحران آب، مطالعه موردی ناپایداری تشکل آب بران شبکه‌های آبیاری و زهکشی سد درود زن، مصاحبه با مسئولین برای مقابله با بحران آب، گروه‌های آموزشی متوسطه، وزارت آموزش‌وپرورش.
5-       بیژنی، مسعود، 1396، مصاحبه با طاهره میرعمادی، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، 12 مهرماه.
6-       چیت چیان حمید، 1395،  بحران آب بقای ایران را تهدید می‌کند، سخنرانی در کنفرانس ملی آب، تهران: خبرگزاری تسنیم، 5 مهرماه..
7-       داودآبادی حسین، سجادی‌فر محمد، 1396، ویژگی‌های اقتصادی منحصربه‌فرد آب،  تهران،اندیشکده تدبیر آب، http://iwpri.ir/vdcak0nm149nm.5k4.html
8-       شمسایی، محمد رضا، 1395، مصاحبه با طاهره میرعمادی، اهواز،  سازمان آب و برق خوزستان، 24 فروردین 1396.
9-       حامدی محمد علی، 1396، مصاحبه با طاهره میرعمادی، تهران، شرکت مهندسین مشاور رویان، 18 مهرماه 1396.
10-     علیزاده  نادر (بدون تاریخ)، مطالعه در مسیر توسعه جوامع محلی، با گرایش به توسعه روستایی، توانمندسازی، ارتقای مشارکت و ارتباطات اجتماعی، http://hzarnegar.blogfa.com/post-31.aspx.
11-    فرهادی، مرتضی، زمستان 1368، برابری: رقابتی که به یاریگری می‌انجامد، فصلنامة رشد آموزش علوم اجتماعی، ش ۲ (زمستان ۱۳۶۸) ، دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی.
12-    کاتوزیان، محمدعلی، 1373 ، تاریخ اقتصاد سیاسی ایران، تهران، نشر مرکز.
13-    کلانتری، عیسی (1395)، سهم کشاورزی در مصرف آب ۹۰ درصد است/ ایران تنها کشور پرمصرف، جهان، http://www.isna.ir/news/95050115972/ سهم کشاورزی در مصرف آب90 درصد است. ایران تنها کشور پرمصرف جهان
14-     لمبتون،  آن، 1362، مالک و زارع در ایران، مترجم مجتبی امیری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
15-    مهاجری، شهروز،  1390،مدیریت یکپارچه منابع آب زاینده‌رود، همکاری تحقیقاتی و توسعه‌ای ایرانی –آلمانی برای آینده‌ای بهتر. اصفهان: وزارت آموزش و تحقیقات آلمان.http://www.iwrm-isfahan.com/de/service/download_IWRM-farsi.pdf,
16-    مورگان، دیوید،1373، ایران در قرون وسطی، تهران: انتشار طرح نو، مترجم عباس مخبر.
17-    پورتال شرکت توسعه منابع آب و برق ایران:
18-    پورتال وزارت نیرو http://www.moe.gov.ir/
ب) انگلیسی
19-      A.Y.Hoekstra, M.M.Mekonnen and. May 2011. National Water Foot Print Accoun , Water foot print of Production and Consumptio , REsearch Repor , Paris: UNESCO.
20-      Balali, Michel Korthals, Jozef Keulartz, 2009, "Reflexive water management,." Environmental Value, 18 91-112.
21-      Dunn, Stephen, 2012, The Fall and Rise of the Asiatic Mode of Production, New York: Routelege.
22-      Fagan, Brian, 2011,Elixir: A History of Water and Humankind, London, Bloomsbury Publishing.
23-      Foltz, Richard, 2002, "Iran's Water Crisis: Cultural, Political, and Ethical Dimensions," Journal of Agricultural and Environmental Ethics,December 2002, Volume 15, Issue 4, 357-380.
24-      Geels Frank, Tyfield D., and U. Urry, 2014, "Regime resistance against low carbon transitions," (Theory, Culture and Society) Vol 31, Issue 5.
25-      Geels, Frank W. 2002, "Technological transitions as evolutionary reconfiguration processes: a multi-level perspective and a case-study," research Policy 31.8 1257-1274.
26-      Inayatullah, S. 2002, Questioning the future, Futures Studies, Action Learning and Organizational Transformation,‌ Taipei: Taiwan.
27-      Inayatullah, Sohail, 1998, "Pedagogy, Culture and Futures Studies (1998)," META Future, Accessed 7 23, 2016, http://www.metafuture.org/pedagogy-culture-and-futures-studies-2/.
28-      Inayatullah, Sohail, 2008, "Six Pillars:Futures Thinking Transforming," Foresight 10-1 4-21.
29-      Inayatullah, Sohail, 2014, "The alternative futures of the International      Centre for Biosaline Agriculture: from salinity research to greening the desert," Foresight 389-409.
30-      Inayatullah,   Sohail, Causal Layered Analysis , Deepening the Future,  the future, in Questioning the Future, methods and tools for organizational and
31-      Jonathan, Allen, 2005, "Water in the environmnet /socio economic development discourse: Sustainability, changing management and policy responses in a global system," Government and opposition 40.2 181-199.
32-      Madani, Kaveh, 2014, "Water management in Iran: what is causing the looming crisis?,"." Journal of environmental studies and sciences 4(4) 315-328.
33-      Madani Kaveh, 2008, "Reasons behind Failure of Qanats in the 20th Century," World Environmental and Water Resources Congress, May 12-16,  Honolulu, Hawaii, United States.
34-      Mashayekhi, Mehrdad, 2006, "Cultural of Mistrust, a sociological Analysis of Iranian Plitical Culture," In The Blackwll Companion of Islamic Thought, by Ebrahim M Abu Rabi, 544-562, Oxford: Blackwell Publishing,
35-      Pilip-Florea, Shadrach, 2012, A Critical Analysis of Technological Innovation and Economic Development in Southern California’s Urban Water Reuse & Recycling Industry, Berkeley: University of California.
36-      Nikki Keddi and Yan Richard, 2006, Modern Iran, the Roots and Results of Revolution, New Heaven: Yale University Press.
37-      Warner, Jeroen, June, 2008,, "Going with the flow: river basins as the natural units for water management?" Water Policy 10 Supplement,June 2008, Volume 8, Issue 2, 59-71.
38-      2017, Water Start Ups, 9 29, Accessed 9, 29, 2017, https://angel.co/water.
39-      Witfogel, Carl. 1957. Oriental despotism; a comparative study of total power. New Heaven: Yale University.
40-      Yazdanpanah, Dariush Hayati • Gholam Hosein Zamani • Fereshteh Karbalaee • Stefan Hochrainer-Stigler. 2013. "Water management from tradition to second modernity: an analysis of the water crisis in Iran." Environmetal Development and Sustainability.
41-      http://fa.iwpco.ir/contractors.aspx