تاریخ ذهنیّت توسعه در غرب ( فهمی نو از یونان باستان تا روزگار آستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

نویسنده درک تازه و متفاوتی از تاریخ ذهنیّت توسعه در غرب به دست می دهد.[1]استدلال وی آن است که ذهنیّت توسعه در هر جامعه فراتر از هر عاملی، محصول «بازی های تمایز و تضاد بزرگ» رخداده در تاریخ حیات آن جامعه است. نویسنده بر همین اساس، تاریخ ذهنیّت توسعه در غرب را بیش از همه، فرآوردۀ پنج بازی تمایز و تضادِ «یونانی/غیریونانی»، «مسیحی/غیرمسیحی»، «پیشامدرن/مدرن»، «ارتدوکس/رادیکال» و«مدرن/پست مدرن» می داند. وی ضمن شرح نقش این پنج بازی بزرگ در رسیدن تاریخ ذهنیت توسعه در غرب به محتوا و شکل کنونی خود، در ادامه بر آن است که بازی تمایز و تضادِ هم اکنون جاریِ «مدرن/پست مدرن»، نه باعث مرگ ذهنیّت توسعه که بالعکس منجر به نامیرایی و ناتمامیّت تاریخی آن می شود چراکه به زعم نویسنده، «جریان پساتوسعه گرایی» (به مثابۀ فرآوردۀ بازی تمایز و تضاد «مدرن/پست مدرن»)، نه بدیل «جریان توسعه گرایی» که در اصل خود جزئی از میدان ذهنیّت در حال قبض و بسط تاریخی توسعه در غرب بوده و رشد پساتوسعه گرایی زمینه را برای ظهور «ادبیات منطقی توسعه» در بازاندیشی های آینده، دست کم در سطح تئوری هموار خواهد نمود.



[1]- این مقاله، امتداد مقالۀ «بازی تمایز و تضاد: رهیافتی نو برای فهم تاریخ ذهنیت توسعه» (ستاری 1394) است.







کلیدواژه‌ها


الف) منابع فارسی
1-       اتکینسون، رونالد (1366). درآمدی بر فلسفۀ اخلاق. ترجمه سهراب علوی نیا. تهران: ترجمه و نشر کتاب.
2-       ارسطو (1364)، سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: سپهر.
3-       اینگلهارت، رونالد و کریستین ولزل (1389). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. ترجمه یعقوب احمدی. تهران: کویر.
4-       بارکر، استیون فرانسیس (1349). فلسفه ریاضی. ترجمه احمد بیرشک. تهران: خوارزمی.
5-       برت، ادوین آرتور (1369). مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین. ترجمه عبدالکریم سروش. تهران: علمی و فرهنگی.
6-       بریه، امیل (1377). تاریخ فلسفه: قرون وسطا و دورۀ تجدد. تهران: خوارزمی.
7-       براینت، دبلیو ان. (1354). تاریخ قرون وسطی. تهران: دانشگاه تربیت معلم.
8-       پاپر، کارل (1379). اسطورۀ چارچوب. ترجمۀ علی پایا. تهران: طرح نو.
9-       پین، مایکل (1382). فرهنگ اندیشه انتقادی از روشنگری تا پست مدرنیته. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
10-     تاتارکیویچ، ووادیسواف (1392). تاریخ زیبایی شناسی. جلد اول. ترجمه سید جواد فندرسکی. تهران: علم.
11-     تاتارکیویچ، ووادیسواف (1394). تاریخ زیبایی شناسی. جلد دوم. ترجمه هادی ربیعی. تهران: مینوی خِرد.
12-     تسلر، ادوارد (1395). کلّیات تاریخ فلسفه یونان. ترجمه حسن فتحی. تهران: حکمت.
13-     جی دان، رابرت (1384). نقد اجتماعی پست مدرنیته، بحران های هویت. ترجمه صالح نجفی. تهران: پردیس دانش.
14-     چیلکوت، رونالد (1378). نظریه های سیاست مقایسه ای. ترجمه وحید بزرگی. تهران: رسا.
15-     خراسانی، شرف الدین (1370). نخستین فیلسوفان یونان. تهران: علمی و فرهنگی.
16-     دریوتن، اتین و ژاک واندیه (1332). تاریخ مصر قدیم. ترجمه احمد بهمنش. تهران: دانشگاه تهران.
17-     دورکم،  امیل (1392). تقسیم کار اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. تهران: مرکز.
18-     دورکم،  امیل (1383). قواعد روش جامعه شناسی. ترجمه علیمحمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران.
19-     دنهام، راوس ویلیام هنری (1384). خدایان، پهلوانان و انسان در یونان باستان. ترجمه علیرضا قربانیان. تهران: امیرکبیر.
20-     دیلینی، تیم (1391). نظریه‌های کلاسیک جامعه شناسی. ترجمه‌ بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نی.
21-     دیکسون، مایک کندی (1385). دانشنامه اساطیر یونان و روم. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: طهوری.
22-     دیویس، تونی(۱۳۷۸). اومانیسم. ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.
23-     راسل، برتراند (1376). مقدمه ای بر فلسفه ریاضی. ترجمه ابوالقاسم لاله. تهران: یاسین.
24-     راسل، برتراند (1388). تاریخ فلسفه غرب. ترجمه نجف دریابندری. تهران: شرکت سهامی کتاب های جیبی.
25-     رو، ژرژ (1369). بین النهرین باستان. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: آبی.
26-     رندال، هرمن (1376). سیر تکامل عقل نوین. 2 جلد. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
27-     ژیلسون، اتین (1366). روح فلسفه در قرون وسطا. ترجمه علیمراد داودی. تهران: علمی فرهنگی.
28-     ژیلسون، اتین (1357). نقد تفکر فلسفی غرب: از قرون وسطا تا اوائل قرن حاضر. ترجمه احمد احمدی. تهران: حکمت.
29-     ژیلسون، اتین (1371). عقل و وحی در قرون وسطا. ترجمه شهرام پازوکی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
30-     ژیلسون، اتین (1374). خدا و فلسفه (مفهوم خدا در تاریخ فلسفه غرب). ترجمه شهرام پازوکی. تهران: حقیقت.
31-     عالم، عبدالرحمن (1389). تاریخ فلسفه سیاسی غرب، جلد اول و دوم، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
32-     ژکس (1363). فلسفه اخلاق: حکمت عملی. ترجمه ابوالقاسم پورحسینی. تهران: امیرکبیر.
33-     ژیران، ف. (1375). اساطیر یونان. ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور. تهران: فکر روز.
34-     ستاری، سجاد (1394). بازی تمایز و تضاد: رهیافتی نو برای فهم تاریخ ذهنیّت توسعه. فصلنامه سیاستگذاری عمومی. دورۀ 1. شمارۀ 3. 
35-     ستاری، سجاد (1395 الف). گفتارهای نو (صورتبندی هایی در سیاست، جامعه شناسی سیاسی و امر توسعه). تهران: دانشگاه تهران.
36-     ستاری، سجاد (1395 ب). فراسوی ریاضیات توسعه؛ در جستجوی الاهیات توسعه. مقاله علمی پژوهشی. در نوبت چاپ.
37-     سو، آلوین (1380). تغییرات اجتماعی و توسعه. ترجمه محمود حبیبی مظاهری. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
38-     سیدمن، استیون (1386). کشاکش آراء در جامعه شناسی. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نی.
39-     شپرد، آن (1375). مبانی فلسفه هنر. ترجمه علی رامین. تهران: علمی فرهنگی.
40-     شفر، ژان ماری (1385). هنر در دوران مدرن: فلسفه هنر از کانت تا هایدگر. ترجمه ایرج قانونی. تهران: آگه.
41-     لاسکم، دیوید ادوارد (1380). تفکر در دوره قرون وسطا. ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی. تهران: قصیده.
42-     لازی، جان (1377). درآمدی تاریخی به فلسفه علم. ترجمه دکتر علی پایا. تهران: سمت.
43-     لیندبرگ، دیوید.سی (1374). سرآغازهای علم در غرب. ترجمه دکتر فریدون بدره ای. تهران: علمی و فرهنگی.
44-     کاپلستون، فردریک (1375). تاریخ فلسفه. جلد یکم: یونان و روم. ترجمه سید جلال الدین مجتبوی. تهران: سروش.
45-     کاپلستون، فردریک (1384). تاریخ فلسفه. جلد ششم: از ولف تا کانت. ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران: علمی فرهنگی.
46-     کالینیکوس، آلکس (1383). درآمدی تاریخی به نظریه اجتماعی. ترجمه اکبر معصوم بیگی. تهران: آگه.
47-     کاسیرر، ارنست (1372). فلسفه روشن اندیشی. ترجمه نجف دریابندری. تهران: خوارزمی.
48-     کاسمینسکی، یوگنی آلکسویچ (1342). تاریخ قرون وسطا. ترجمه صادق انصاری و محمد باقر مومنی. تهران: اندیشه.
49-     کهون، لارنس (1384). از مدرنیسم تا پست مدرنیسم. ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
50-     کوستلر، آرتور (1361). خوابگردها. ترجمۀ منوچهر روحانی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
51-     کوماراسوامی، آناندا (1385). فلسفه هنر شرقی و مسیحی. ترجمه امیر حسین ذکرگو. تهران: فرهنگستان هنر.
52-     کوریک،  جیمز آ. (1384). رنسانس. ترجمه آزیتا یاسائی. تهران: ققنوس.
53-     گاردنر، هلن (1394). هنر در گذر زمان. ترجمه محمدتقی فرامرزی. تهران: کاوش پرداز.
54-     گامبریج، ارنست (1379). تاریخ هنر گامبریج. ترجمه علی رامین. تهران: نی.
55-     گراهام، گوردون (1383). فلسفه هنرها: درآمدی بر زیبایی شناسی. ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس.
56-     گنسلر، هری (1390). درآمدی بر فلسفه اخلاق. ترجمه مهدی اخوان. تهران: علمی و فرهنگی.
57-     گرین، راجر لنسلین (1370). اساطیر یونان از آغاز آفرینش تا عروج هراکلس. تهران: سروش.
58-     گریمال، پیر (1356). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمه احمد بهمنش. تهران: امیرکبیر.
59-     گاتری، ویلیام و کیت چامبرز (1375). تاریخ فلسفه یونان. ترجمه مهدی قوام صفری. تهران: فکر روز
60-     گلدمن، لوسین (1375). فلسفه روشنگری: بورژوازی مسیحی و روشنگری. ترجمه شیوا کاویانی. تهران: فکر روز.
61-     گیبینز، جان آر. و بو ریمر (1381). سیاست پست مدرنیته. ترجمه منصور انصاری. تهران: گام نو.
62-     گیلیس، دانالد (1381). فلسفه علم در قرن بیستم. ترجمه دکتر حسن میانداری. قم: طه.
63-     گمپرتس، تئودور (1375). متفکران یونانی. ترجمه محمد حسن لطفی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
64-     ماله، آلبر (1363). تاریخ ملل شرق و یونان. ترجمه عبدالحسین هژیر. تهران: دنیای کتاب.
65-     ماله، آلبر و ایزاک ژول (1366). تاریخ قرون وسطا تا جنگ صدساله. ترجمه عبدالحسین هژیر. تهران: دنیای کتاب.
66-     مالووان، م.ا. (1368). بین النهرین و ایران باستان. ترجمه رضا مستوفی. تهران: دانشگاه تهران.
67-     معلوف، امین (1369). جنگهای صلیبی. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: البرز.
68-     مک اینتایر، السدیر (1379). تاریخچه فلسفه اخلاق. ترجمه انشااله رحمتی. تهران: حکمت.
69-     منوچهری، عباس و دیگران (1384). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سمت.
70-     منوچهری، عباس (1374). تقابل سنت و مدرنیسم: مروری تحلیلی بر متون توسعه. فصلنامه خاورمیانه. شماره 4. بهار.
71-     مونرو، سی بردزلی‌، جان هاسپرس‌ (1376). تاریخ و مسائل زیباشناسی‌. محمد سعید حنایی کاشانی. تهران: هرمس‌.
72-     میلز، سی رایت (1360). بینش جامعه شناختی. ترجمه عبدالمعبود انصاری. تهران: شرکت سهامی انتشار.
73-     وبر، ماکس (1371). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری. ترجمه عبدالمعبود انصاری. تهران: سمت.
74-     وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه. ترجمه عباس منوچهری و دیگران. تهران: مولی.
75-     ونتوری، لیونو (1373). تاریخ نقد هنر: از یونان باستان تا نئوکلاسیسم. ترجمه امیر مدنی. تهران: فردوسی.
76-     ویتگنشتاین، لودویک (1380). پژوهشهای فلسفی، ترجمۀ فریدون فاطمی. تهران: مرکز.
77-     هابز، توماس. (1384).  لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی.
78-     های، کالین (1390). درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی. ترجمه احمد گل محمدی. تهران: نی.
79-     همیلتون، ادیت (1376). سیری در اساطیر یونان و روم. ترجمه عبدالحسین شریفیان. تهران: اساطیر.
80-     هایت، گیلبر آرتور (1376). ادبیات و سنت های کلاسیک. ترجمه محمد کلباسی. تهران: آگه.
81-     هام، مگی، سارا گمبل (۱۳۸۲). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمه فیروزه و دیگران. تهران: توسعه.
82-     هومر (1387). ایلیاد و اودیسه. ترجمه سعید نفیسی. تهران: هرمس.
83-     یگر، ورنر (1392). الهیات نخستین فیلسوفان یونان. ترجمه فریده فرنودفر. تهران: حکمت.
ب) منابع انگلیسی
84- Applerouth S. and L. Edles (2008). Classical and Contemporary Sociological Theory. London: Pine Forge.
85- Ashley D. (1997). History Without a Subject: The Postmodern Condition. Colorado: Westview.
86- Ashley D. and David Orenstein (1985). Sociology Theory. Boston: Allyn and Bacon.
87- Barrett Stanley R. (1996). Anthropology. Toronto: University of Toronto Press.
88- Bauman Z. (1992). Intimations of Postmodernity. London: Routledge.
89- Best S. and Kellner D. (1991). Post modernity Theory: Critical Investigations. NY and London: Guilford.
90- Bernstein H. (1973). Underdevelopment and Development. Harmondsworth: Penguin.
91- Bertens H. (1995). The Idea of the Postmodernity. London: Routledge.
92- Bornschier Volker (2005). Culture and Politics in Economic Development. London: Routledge.
93- Burns J. H. (ed.) (1997). The Cambridge History of Medieval Political. New York: Cambridge University Press.
94- Burns J. H. (ed.) (1988). The Cambridge History of Political Thought 1450-1700. New York: Cambridge University Press.
95- Caramani Daniel (2008). Comparative Politics. Oxford: Oxford University Press.
96- Caws peter (1965). The Philosophy of Science: A Systematic Account. Princeton: Van Nostrand.
97- Chenery Hollis and Moises Syrquin (1975). Patterns of Development 1950-1970. Oxford: Oxford University Press.
98- Coleman Janet (2000). A History of Political Thought: From the Middle Ages to the Renaissance. Oxford: Blackwell.
99- Critchy S. and W. Schroder (1999). A Companion to Continental Philosophy. Oxford: Blackwell.
100- Delaney Tim (2004). Classical Social Theory. NJ: Prentice-Hall.
101- Haynes, Jeffrey (eds)(2005). Development Studies. Plagrave: Macmillan.                  
102- Hollis Martin (1984). The Philosophy of Science. Cambridge: Cambridge University Press.
103- Jameson, Kenneth P. and Charls Wilber (eds.) (1996). The Political Economy of Development and Underdevelopment. New York: McGraw-Hill.
104- Kitching, G. (1982). Development and Underdevelopment in Historical Perspective. London: Routledge.
105- Owen D. (ed.)(1997). Sociology after Postmodernism. London: Sage.
106- Peet, R. and Hartwick E. (1999). Theories of Development. New York: Guliford Scannell.
107- Presto P. W. (1985). New Trend in Development Theory. London: Routledge.
108- Porter R. (1990). The Enlightenment. London: Macmillan.
109- Rahnema Majid and Bawtree Victoria (1997). The Post-Development Reader. London: Zed Book.
110- Seidman Steven (2004). Contested Knowledge. Oxford: Blackwell.
111- Seidman S. (1994) The Postmodern Turn: New Perspectives on Social Theory. New York: Cambridge University Press.
112- Smart B. (1993). Postmodernity. London: Routledge.
113- Solomon Robert (1988). Continental Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
114- Spengler, Oswald (1926,1928). The Decline of the West. 2Vol. New York:  Alfred A. Knopf
115- Taylor Osborn Henry (1969). The Mediaeval Mind, 2Vol. New York: Macmillan.
116- Timasheff Nicholas (1957). Sociological Theory. New York: Random House.
117- Wallace R. and A. Wolf (2005). Contemporary Sociological Theory. New Jersy: Prentice Hall.
118- Williams David (1999). Cambridge Readings in the History of Political Thought: The Enlightenment. Cambridge: Cambridge University Press.