بررسی تطبیقی عملکرد دولت‌های هشتم و نهم در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر سیاستگذاری منابع آبی؛ مطالعه‌ موردی: بحران منابع آب در استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

مشکلات زیست‌محیطی نقشی اساسی را در حوزه‌ مطالعات سیاستگذاری ایفا نموده‌اند و در بین این مشکلات، کمیابی منابع آبی و بحران آب، اهمیت خاصی پیدا نموده است؛ چنانچه به باور  بسیاری از پژوهشگران، در آینده جنگ بر سر منابع آبی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. بر این اساس، مقاله حاضر بر آن است تا به بررسی عملکرد دو دولت مختلف در جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاستگذاری منابع آبی در استان اصفهان بپردازد. شیوه جمع‌آوری داده‌ها در این پژوهش عمدتاً مبتنی بر تحلیل مصوباتی بوده که از سوی دولت‌های هشتم و نهم به تصویب رسیده است و البته در مواردی نیز مصاحبه با نخبگان صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شباهت‌های انکارناپذیری بین سیاست‌های اتخاذ شده در این زمینه از سوی این دو دولت وجود داشته و مهم­ترین تفاوت نیز این بوده است که در دولت نهم روند سدسازی و برداشت بی‌رویه آب در استان بالادست رودخانه زاینده‌رود انجام گرفت، حال آن که در دولت هشتم، مجموعه سیاست‌های مدونی در زمینه سیاستگذاری منابع آبی صورت پذیرفت.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       مقرره 112264: صورت‌جلسه پیشنهاد وزارت نیرو در خصوص سیاستهای کلان بخش آب.
2-       مقرره 22332: اساسنامه شرکت مادر‌تخصصی مدیریت منابع آب ایران.
3-       مقرره 22071: اساسنامه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور (مادر‌تخصصی).
4-       مقرره 110091: تعیین اعضای شورای عالی آب و تعیین کمیته تخصصی آب به عنوان بازوی فنی شورای عالی آب.
5-       مقرره110112: آیین‌نامه داخلی کمیته تخصصی شورای عالی آب.
6-       مقرره 23003: راهبردهای توسعه بلندمدت منابع آب کشور.
7-       مقرره 24954: تأمین اعتبار و اختصاص مبلغ سه میلیارد ریال به منظور تکمیل طرح آبرسانی به روستاهای جرقویه به شرکت آب و فاضلاب روستایی استان اصفهان.
8-       مقرره 25157: تأمین اعتبار و اختصاص مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال به منظور نوسازی و اصلاح شبکه توزیع آب شهر کاشان به شرکت آب و فاضلاب کاشان.
9-       مقرره 25198: آیین‌نامه تشکیل شورای حفاظت کیفی رودخانه زاینده‌رود.
10-     مقرره 26620: تغییر دستگاه اجرایی طرح شماره 40201281 با عنوان طرح‌های آبرسانی به شهرها از وزارت نیرو به شرکت‌های آب منطقه‌ای.
11-     مقرره 110124: آیین‌نامه داخلی شورای عالی آب.
12-     مقرره 26634: آیین‌نامه معاملات شرکت‌های سهامی آب و فاضلاب روستایی.
13-     مقرره 26341: آیین‌نامه معاملات شرکت مادر‌تخصصی مدیریت منابع آب ایران.
14-     مقرره 26713: آیین‌نامه معاملات شرکت‌های سهامی آب منطقه ای، سازمان آب و برق خوزستان، توسعه منابع آب و خاک سیستان و توسعه منابع آب و نیروی ایران.
15-     مقرره 22112: اساسنامه شرکت‌های سهامی آب و فاضلاب رو‌ستایی استان.
16-     مقرره 22312: اساسنامه شرکت سهامی آب منطقه‌ای.
17-     مقرره 22469: اساسنامه شرکت سهامی توسعه منابع آب و نیروی ایران.
18-     مقرره 22320: ارجاع اختلاف شرکت فرابتن با سازمان آب منطقه‌ای اصفهان در ارتباط با موضوع پروژه نیروگاه آبی کوهرنگ برای داوری به شورای عالی فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
19-     مقرره: 26950 تامین اعتبار و اختصاص مبلغ سه میلیارد ریال به منظور تکمیل عملیات کانال آبرسانی اراضی کشاورزی منطقه جرقویه به شرکت سهامی سازمان آب منطقه‌ای اصفهان.
20-     مقرره: 27170 تامین اعتبار و اختصاص مبلغ دو میلیارد ریال به منظور انتقال آب شرب مورد نیاز اهالی روستای فرخی بخش خوربیابانک شهرستان نائین به شرکت سهامی سازمان آب منطقه‌ای اصفهان.
21-     مقرره: 27509 تفویض اختیار تعیین حقابه مربوط به اراضی کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری توسط وزارت نیرو به استانداری استان مذکور.
22-     مقرره: 27375 انجام اقداماتی در خصوص طرح‌های مطالعاتی و اجرایی انتقال آب و آبرسانی و احداث سد در استان چهارمحال و بختیاری.
23-     مقرره: 33675 اختصاص مبلغ هفتصد و یک میلیارد و هفتاد و هشت میلیون ریال برای پیشگیری و جبران خسارت حوادث غیر مترقبه در کشور.
24-     مقرره: 33421 تامین اعتبار و اختصاص مبلغ پنج میلیارد ریال با عنوان مطالعات توجیه فنی و اقتصادی بابت مطالعات پروژه‌های فاضلاب به شرکت آب و فاضلاب بعضی از استان‌های کشور.
25-     مقرره: 33069 اجازه خرید ورق فولادی برای اجرای طرح آبرسانی از شبکه اصلی اصفهان به شهر نایین و شهرها و روستاهای مسیر با استفاده از تسهیلات مالی خارجی.
26-   مقرره: 31800 تامین اعتبار و اختصاص مبالغی با عنوان ساماندهی اقدامات اجرایی سند آمایش سرزمین و انجام مطالعات و تهیه طرح تفصیلی آمایش حوزه‌های آبریز شمال کشور به سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی کشور.
27-     مقرره: 28214 اختصاص مبالغی به منظور انجام پروژه‌های مقابله با خشکسالی و حوادث غیر مترقبه.
28-     مقرره: 28130 تشکیل ستاد مدیریت منابع آب به منظور تهیه برنامه جامع راهبردی مقابله با بحران آب.
29-     مقرره: 28000 تغییر دستگاه اجرایی پروژه ایجاد تاسیسات فاضلاب شهر کاشان از شرکت آب و فاضلاب اصفهان به شرکت آب و فاضلاب کاشان.
30-     مقرره: 28009 تامین اعتبار و اختصاص مبالغی به منظور هزینه‌نمودن در مناطق تحت تاثیر خشکسالی و خسارت‌دیده از وقوع حوادث و سوانح غیر مترقبه به ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه استان‌ها.
31-     مقرره: 27723 تامین اعتبار و اختصاص مبلغ چهارصد و نود و هشت میلیارد و دویست و پنجاه میلیون ریال به منظور جبران خسارت‌های ناشی از حوادث غیر مترقبه به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط.
32-     مقرره 193016: ابلاغ قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقد پروانه بهره‌برداری.
33-     مقرره 194641: ساخت سد و نیروگاه بختیاری اجرایی می‌شود.
34-     مقرره 218273: اختصاص بیش از 380 هزار یوان تسهیلات مالی خارجی برای ساخت سد و نیروگاه برق آبی بسته اردل.
35-     مقرره 178316: اختصاص 250 میلیارد ریال برای ساماندهی منابع آبی استان سمنان.
ب) انگلیسی
36- Jacobs, M. (1995), Sustainable Development: Assumptions, Contradictions, Progress, in Lovenduski, J and Stanger (eds), Contemporary Political of the Annual Conference of the Political Studies Association, London.
37- OECD. (2001), the DAC Guidelines, Strategies for Sustainable Development UNOP. (1994). Human Development Report, New York: Oxford University Press.
38- Pahl-Wostl.C. et al, 2013. Environmental flows and water governance: managing sustainable water uses, available at http://dx.doi.org/10.1016/j.cosust.2013.06.009.