سیاستگذاری خانواده و تغییرات اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

نقش و جایگاه بی بدیل و قدسی نهاد خانواده در کشور ایران سبب شده تا وضعیت آن نه تنها مورد توجه سیاست­سازان بلکه اهم اولویت­های شهروندان نیز قرار گیرد. با ­این ­وجود، تغییرات اجتماعی به وقوع پیوسته در بازار کار به دلیل رشد بخش خدمات در اقتصاد کشور سبب دگردیسی در ماهیّت و چارچوب­های این نهاد بنیادین اجتماعی گردیده است که این امر خود سیاستگذاری خانواده را دستخوش تغییراتی عظیم کرده است. لذا در مقاله حاضر تلاش شده است تا طراحی مدل مطالعاتی و مفهومی جهت شناسایی و بررسی انواع سیاستگذاری­ خانواده در دستور کار قرار گیرد. همچنین سعی شده تا با کمک مدل مطرح شده، مطالعه­ای تطبیقی در ارتباط با نقش و جایگاه سیاستگذاری خانواده در میان سه کشور جمهوری اسلامی ایران، آلمان و بریتانیا صورت پذیرد. در نتیجه، بررسی اسناد سیاستی سه کشور در حوزه سیاستگذاری خانواده با روشی تفسیری و رویکردی مقایسه­ای مورد ارزیابی و کنکاش قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       بلیک مور، کن، (1389)، مقدمه­ای بر سیاستگذاری اجتماعی، ترجمه: علی اصغر سعیدی و سعید صادقی جقه، تهران: جامعه‌شناسان و موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
2-       عموزاده مهدیرجی، حنیف، (1394)، "دولت سرمایه­گذار اجتماعی در ایران: مقایسه تطبیقی استراتژی لیسبون اتحادیه اروپا و سیاست­های رفاهی جمهوری اسلامی ایران"، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی (صص: 531-538)، شیراز: موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.
3-       مرکز آمار ایران، (1392)، شاخص­های بازار کار در ایران، بازیابی در 10 اسفند 1394؛ از مرکز آمار ایران: http://www.amar.org.ir.
4-       مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1390)، قوانین و مقررات مربوط به آموزش زنان و خانواده، بازیابی در 10 اسفند 1394؛ از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/report/show/798409.
5-       مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1360)، قانون راجع به اجازه پرداخت حقوق و فوق‌العاده‌های مستمر کارکنان دولت که به اسارت رژیم مزدور عراق درآمده و یا در مناطق اشغالی و جنگی باقی ‌مانده‌اند، به عائله تحت تکفل آن­ها، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90256.
6-       مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1364)، قانون نحوه اجرای قانون مربوط به خدمت نیمه وقت بانوان، مصوب دهم آذر 1362، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://www.rc.majlis.ir/fa/law/show/91056.
7-       مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1371)، قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/92111.
8-       مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1372)، قانون تنظیم خانواده و جمعیت، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://www.rc.majlis.ir/fa/law/show/92239.
9-       مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1382)، حقوق زنان و خانواده در آیینه مجالس قانون‌گذاری پس از انقلاب اسلامی، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/report/show/733230.
10-     مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1383)، درباره لایحه برنامه چهارم توسعه: زنان و خانواده، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://www.rc.majlis/fa/report/show/733224.
11-     مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1389)، بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه، فصل سوم - اجتماعی: بیمه‌های اجتماعی، سلامت، حمایت و توانمندسازی سرمایه اجتماعی، جوانان و خانواده، ایثارگران، بازیابی در 10 اسفند 1394، از مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/report/show/772860.
12-     میلار، لین، (1391)، "سیاست اجتماعی و سیاست خانواده"، پدیدآور: پیتر الکاک، مارگارت می‌و کارن راولینگسون، سیاستگذاری اجتماعی، ترجمه: علی اکبر تاج مزینانی، محسن قاسمی، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
ب) انگلیسی
13- Blankenhorn, D., (1990), American Family Dilemmas. In D. Blankenhorn, & J. B. Elshtain, Rebuilding the Nest: A New Commitment to the American Family, (pp. 3-25), Milwaukee: Family Service America.
14- Blum, S., Formankova, L., & Dobrotic, I., (2014), Family Policies in "Hybrid" Welfare State after the Crisis: Pathways Policy Expansion and Retrenchment. Social Policy & Administration, 48(4), 468-491.
15- Bogenschneider, K., (2000), Has Family Policy Come of Age? A Decade Review of the State of U.S. Family Policy in the 1990s. Journal of Marriage and the Family, 1136-1159.
16- Bogenschneider, K., (2014), Family Policy Matters: How Policy Making Affects Families and What Prodessionals Can Do., (3rd ed.), New York & London: Routledge.
17- Bowen, M., (1996), The Use of Family Theory in Clinical Practice. Comprehensive Psychiatry, 7(3), 345-374.
18- Esping-Andersen, G., (1990), Three Worlds of Welfare Capitalism. Cambridge: Polity Press.
19- Esping-Andersen, G., (1993), Changing Classes: Stratification and Mobility in Post-Industrial Societies. London: Sage.
20- Esping-Andersen, G., (1999), Social Foundations of Postindustrial Economies. New York: Oxford University Press.
21- Fagnani, J., (2007), Family Policies in France and Germany. Comunity, Work and Family, 10(1), 39-56.
22- Flenkenstein, T., Saunders, A., & Seeleib-Kaiser, M., (2011), The Dual Transformation of Social Protection and Human Capital: Comparing Britain and Germany. Comparative Political Studies, 44(12), 1622-1650.
23- International Labour Organization, (1990), International Standard Classification of Occupations: ISCO-88. Geneva: International Labour Office.
24- Kamerman, S., & Khan, A. J., (1978), Family Policy: Government and Families in Fourteen Countries. New York: Columbia University Press.
25- Leitner, S., (2003), Varieties of Familialism: The Caring Function of Family in Comparative Perspective. European Societies, 5(4), 353-375.
26- Lewis, J., & Guillary, S., (2005), The Adult Workers Model: Family, Gender Equality and Care: The Search for New Policy Principles and the Possibilities and Problems of a Capabilities Approach. Economy anf Society, 34(1), 76-104.
27- Mercier, J., Garasky, S., & Shelley, M., (2000), Redefining Family Policy. Iowa State University Press.
28- OECD., (2008), OECD Employment Outlook 2008. Retrieved February 20, 2016, from Organization for Economic Cooperation and Development: www.oecd.org/publishing/corrigenda
29- OECD., (2013), Employment Rate of Women. Retrieved February 20, 2016, from Employment and Labour Markets; Key Tablets from OECD: http://dx.doi.org/10.1787/emp-fe-table-2013-1-en
30- OECD., (2015), OECD Employment Outlook 2015. Retrieved February 20, 2016, from Organization for Economic Cooperation and Development.
31- Richardson, D., (2010), Child and Family Policies in a Time of Economic Crisis. Children & Society, 24(6), 495-508.
32- Richardson, J. H., (2009), Family Allowance. In E. Seligman, Seligman`s Encyclopedia of Social Sciences, (Vols. 6, Part 1, pp. 70-73), New Dehli: Cosmo Publication.
33- Robila, M., (2014), Family Policies Across the Globe: Development, Implementation and Assessment. In M. Robila, Handbook of Family Policies Across the Globe, (pp. 3-11), New York: Springer.
34- Shaw, S., (2014), Families and Children. In P. Dwyer, An Introduction to Social Policy, (pp. 69-84), London: Springer.
35- Trzcinski, E., (2000), Family Policy in Germany: A Feminist Dilemma. Feminist Economics, 6(1), 21-44.
36- Trzcinski, E., & Camp, J., (2014), Family Policy in Germany. In M. Robila, Handbook of Family Policies Across the Globe, (pp. 137-153). New York: Springer.