سیاستگذاری صنعتی الگوی حفظ و ارتقاء کارآمدی بخش بالادست صنعت نفت ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

بخش بالادستی صنعت نفت ایران دارای دو شاخص اصلی «منابع غنی در دسترس» و «نیروی انسانی ماهر» است. برای کارآمدسازی این شاخص‌ها نیازمند «سرمایه‌گذاری»، «دانش فنی» و «مدیریت» خواهیم بود. بهره‌گیری از پنج مؤلفه یادشده، نیازمند «قواعد حقوقی نهادینه ‌شده» خواهد بود. قواعد حقوقی می‌تواند مزیت رقابتی صنعت نفت ایران را ارتقاء داده و بخشی از سیاستگذاری صنعتی مبتنی بر رقابت‌پذیری در حوزه تجارت جهانی شود. پرسش اصلی مقاله به این موضوع می‌پردازد که: «الگوی سیاستگذاری بستر داخلی مناسب در صنعت نفت، برای رقابت‌پذیری بین‌المللی و بهره‌گیری از مزیت رقابتی کدام است؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که: «مزیت رقابتی در روند سیاستگذاری صنعتی، از طریق جریان آزاد اطلاعات و سرمایه، شفافیت و پاسخگویی حاصل می‌شود». چارچوب نظری مقاله مبتنی بر رهیافت «مزیت رقابتی» پورتر تنظیم شده است. روش‌شناسی مقاله مبتنی بر توصیف، تبیین و آینده‌پژوهی نشانه‌های مزیت رقابتی خواهد بود. این مقاله براساس «سطح تحلیل شرکتی» مبتنی بر «سیاستگذاری رقابتی حوزه صنعتی» تنظیم شده است.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       استراس، آنسلم و جولیت کوربین (1385)، اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی، رویه‌‌ها و شیوه ها، ترجمه دکتر بیوک محمدی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
2-       استربرگ، کریستین (1384)، روش‌های تحقیق کیفی در علوم اجتماعی، ترجمه احمد پوراحمد و همکاران، انتشارات دانشگاه یزد.
3-       برامیلی، فلیپ (1391)، مبانی رفتاری مدیریت استراتژیک، مترجم سجاد حج فروش و همکاران، نشر شهر، تهران.
4-       براون، ارنست (1382)، ارزیابی و پیش بینی تکنولوژی، مترجم عقیل ملکی فر و علیرضا بوشهری، موسسه مطالعات راهبردی آینده، تهران.
5-       پوت، آلن و همکاران (1388)، روش‌های پژوهش برای سیاستگذاری اجتماعی، موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
6-       پورتر، مایکل (1391)، مزیت رقابتی ملت ها، مترجم محمد مهدوی مزده، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
7-       جهانگرد، اسفندیار و همکاران (1391)، تحلیل عوامل موثر بر بهره وری کل عوامل تولید در اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 63، تابستان، صص؛ 51-85.
8-       جواهری، احمد (1391)، اقتصاد صنعتی، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، تهران.
9-       خدامرادی، سعید (1391)، مدلی برای بررسی رقابت پذیری صنایع با استفاده از مدل پنج نیروی پورتر. در منطق فازی، فصلنامه پژوهش نامه بازرگانی، شماره 61، پاییز.
10-     خلعتبری، فیروزه (1388)، رویکرد آینده پژوهی به آینده انرژی در ایران، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 52.
11-     راسخی، سعید و همکاران (1387)، مزیت رقابتی در سطح بنگاه، مفهوم و تئوری، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال هشتم، شماره بیست و هشت.
12-     رفیعی پور، فرامرز (1376)، توسعه و تضاد، شرکت سهامی انتشار، تهران.
13-     زنور، بهروز هادی (1388)، اقتصاد ایران، نظرها و نقدها، نشر توسعه، تهران.
14-     طلایی، محسن (1379)، کره جنوبی، سازه‌های توسعه و بحران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران.
15-     عرب، قاسم (1388)، مقایسه تطبیقی سیاست‌های انرژی ایران با سیاست‌های انرژی در کشورهای عضوآژانس بین المللی انرژی، ارایه شده در هفتمین همایش ملی انرژی، تهران.
16-     قره چی، منیژه (1391)، ارایه الگویی برای تعیین عوامل موثر بر عملکرد صادراتی بر اساس راهبرد رقابتی تمایز در صنعت کانی غیرفلزی، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 6، تابستان.
17-     کیگان، وارن (1381)، مدیریت بازاریابی جهانی، ترجمه عبدالحمید ابراهیمی، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
18-     مارش، دیوید و جری استوکر (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی غیر انتفاعی، تهران.
19-     مصلی نژاد، عباس (1384)، دولت و توسعه اقتصادی در ایران، نشر قومس، تهران.
20-     مصلی نژاد، عباس (1391)، سیاستگذاری اقتصادی، مدل، روش و فرآیند، نشر رخداد نو، تهران.
21-     مصلی نژاد، عباس (1394)، اقتصاد سیاسی، مبانی، کارکرد و فرآیند، انتشارات دانشگاه تهران.
22-     مصلی نژاد، عباس (1395)، اقتصاد سیاسی ایران دوران معاصر، انتشارات دانشگاه تهران.
23-     ملکی، عباس (1392)، آینده پژوهی و انرژی، چاپ اول، موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، تهران.
24-     نیلی، مسعود و همکاران (1392)، بهره وری صنعت ایران، بررسی توان رقابت پذیری بنگاه‌های صنعتی، انتشارات دنیای اقتصاد، چاپ دوم.
25-     هکس، آرنولدو سی (1391)، «مدل دلتا؛ بازآفرینی استراتژی کسب و کار»، ترجمه محمدمهدی مهدی‌خواه و سعید حسین‌زاده، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
ب) انگلیسی
26- Akhonbay, Hisham, (2012), "Saudi Arabia's Energy Policy, A report of the csis energy and national security progam. "
27- Anderson, J, (2000 ), "Public Policymaking, an introduction", fourth edition, Houghton Company, New york.
28- Campbell, d. (2002), "Business Strategy", second edition, Butterworth-heinemann.
29- Hain, peter, (2008), "energy security", available at: http://www. tandfonline. com/loi/rusi
30- Hamilton, Michael S, (2013). "Energy Policy Analysis: A Conceptual Framework", Armonk, NY: M. E. Sharpe, Inc.
31- Jimens, J. D. and Sanz Valle, R, (2011), "Innovation, organizational learning, and performance", Journal of Business Research, 64(4).
32- Johannessen, J. A. , Olaisen, et al,(2001), "Mismanagement of Tacit Knowledge: The Importance of Tacit Knowledge, The Danger of Information Technology, and What to do About It", International Journal of Information Management.
33- Khan, R. , Rehman, A. U. and Fatima, A, (2009), "Transformational leadership and organizational innovation: Moderated by organizational size" African Journal of Business Management, 3(11).
34- Kohl, Wilfrid, (2009), "the new context of energy security post ", article in the book: power Politics, the john Hopkins University press.
35- Lall, Sanjaya, (2006), "Industrial Policy in Developing Countries", an article in the book International Handbook on Industrial Policy, published by Edward Elgar Publishing Limited.
36- Pitelis, Christos, (2006), "Industrial Policy, perspectives, experience, issues", an article in the book International Handbook on Industrial Policy, published by Edward Elgar Publishing Limited.
37- Porter, M. E, (1980), "Competitive Strategy", Free Press, New York.
38- Porter, M. E, (1998), "The Competitive Advantage of Nations", Free Press, New York.