فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاستگذاری مبتنی بر هراس: درک زمینه های اسلام هراسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

در یک دهه اخیر شاهد ظهور گرایش­های فکری متفاوتی بوده­ایم که هر یک تلاش داشته­اند با تکیه بر تصورات و پنداشت­های خود، به تقویت جایگاه هویتی «خود» و نفی «دیگری» بپردازند. فرایندهای فکری و هویتی موجود در اروپا و ایالات متحده، دربرگیرنده تحلیل‌هایی درباره چگونگی برساخته شدن هویت اسلامی در اروپا و نحوه بازنمایی هویت اسلامی است. پرسش اصلی این است که سیاستگذاری معطوف به اسلام هراسی چه هنجارها و ادراکاتی را با هدف غیریت­سازی و حذف گفتمان اسلام­گرایی بازتولید می­کند؟ فرضیه مقاله این است که الگوهای هویتی ظهور یافته در رابطه با اسلام در غرب، در قالب دوپاره‌گی معرفت‌شناختی، شکاف میان دو جهان هویتی و نهادها و ساختارهای سیاسی- اجتماعی متفاوت (مفروضات الهیاتی و ژئوپولیتیک) است که در چارچوب سیاستگذاری کنترل و مهار مسلمانان در اروپا، کنار گذاشتن مسلمانان اروپا از عضویت در احزاب (اغلب بدون حق رأی)، غیرقانونی اعلام کردن عمل بر اساس شریعت، سیاست یکسان‌سازی، تلقی مسلمانان به عنوان «دشمنان داخلی»، قانون منع ساختن مناره و مبارزه با تروریسم بازنمایی می­شود. مقاله حاضر با هدف اتخاذ نگرشی چندبعدی به بحث اسلام­گرایی، تلاش می­کند ضمن ارائه زمینه­های تاریخی، اندیشه­ای و جامعه شناختی، ماهیت و ابعاد سیاست اسلام­هراسی را به نحوی علمی و مستند بیان کند. بررسی آسیب شناسی رویکردها، ادراکات و چشم اندازهای اسلام هراسی و ارائه رویکردی ایجابی در واکنش به این مسئله، هدف اصلی نوشتار حاضر است.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
1-       اسپوزیتو، جان (1382). اسلام به عنوان پدیده‌ای غربی، پیامدهای آن بر اروپا و ایالات متحده، ترجمه محمدحسن نوروزی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382، 15: 17-1.
2-       افتخاری، اصغر(الف). (1388). «اسلام­هراسی در رسانه­های غربی (مطالعه موردی روزنامه تایمز چاپ لندن)»، فصلنامه­ی علمی-ترویجی رسانه، سال بیستم، شماره 3.
3-       افتخاری، اصغر(ب) (1388). دو چهره اسلام‌هراسی. سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب. فصلنامه رسانه، سال بیستم، ش 3: 29-44.
4-       ایران هراسی در سریالIntelligence، تاریخ آخرین دسترسی: 12/5/1394، در: http://www.faraghlit.com/
5-       ایران‌هراسی، تاریخ آخرین دسترسی: 20/5/1394، در: https://fa.wikipedia.org/wiki/
6-       ایران‌هراسی؛ ابزار کنگره برای تحریم ایران، تاریخ آخرین دسترسی: 12/5/1394، در: http://www.psyop.ir/?p=158131
7-       بشیر، حسن (1389)، اسلام­هراسی: مقدمه­ای برای ایران­هراسی: رسانه­های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمانی، ماهنامه مدیریت ارتباطات، ش 3، مرداد ماه: 9-12.
8-       بنارد، چریل (1383). چهار اسلام. ترجمه علی گل‌محمدی، ماهنامه زمانه، سال سوم، ش23، مرداد.
9-       بنگاش، ظفر (1389). نقش رسانه­های غربی در گسترش اسلام هراسی پس از ۱۱ سپتامبر 2001 در: همایش اسلام هراسی پس از 11 سپتامبر: علل، روندها و راه حل­ها، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
10-     پوراسمعیلی، نجمیه. بررسی دلایل هراس از اسلام در اروپا. مرکز بین‌المللی مطالعات صلح IPSC، تاریخ آخرین دسترسی: 12/5/1394، در: http://peace-ipsc.org/fa/
11-     جرجیس. فواز، ای(1379). آمریکا و اسلام سیاسی. ترجمه محمدکمال سروریان. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
12-     چشمه نور، مرتضی. (1393). از اسلام هراسی تا ایران­ستیزی، تهران: انتشارات مرکز آموزشی شهید صیاد شیرازی.
13-     خانی، محمدحسن (1388). "اسلام هراسی در رسانه‌های غربی؛ مطالعه موردی روزنامه تایمز چاپ لندن"، فصلنامة علمی ترویجی وسایل ارتباط جمعی، سال بیستم، شماره3، شماره پیاپی 79، پاییز : 57- 45.
14-     درخشه، جلال و حسینی فائق، سیدمحمدمهدی (1388). اسلام هراسی در رسانه­های غربی؛ مطالعه موردی رسانه­های بریتانیا، فصلنامة علمی ترویجی وسایل ارتباط جمعی، سال بیستم، شماره3، شماره پیاپی 79، پاییز : 10- 29.
15-     دهشیری، محمدرضا (1392). اسلام هراسی در غرب: جنگ سرد جدید فرهنگی علیه مسلمانان در آمریکا و انگلیس. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
16-     رشد جمعیت مسلمانان اروپا 35 درصد است، تاریخ آخرین دسترسی: 25/11/ 1391، در:
17-     سجادی، عبدالقیوم (1383). درآمدی براسلام و جهانی شدن، تهران: بوستان کتاب قم.
18-     سراج، رضا. ایران هراسی چرا وچگونه؟، تاریخ آخرین دسترسی: 1/5/1394، در: http://www.aftabir.com /articles/view/politics/iran/c1c1257416901_iran_p1.php/
19-     سیمبر، رضا (1389) سیاست خارجی آمریکا و تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، دانش سیاسی، دوره 6، شماره 12، زمستان، صفحه 107-138.
20-     شیرغلامی، خلیلی (1390). «اسلام هراسی و اسلام ستیزی: ده سال پس از حادثه 11 سپتامبر»، سیاست خارجی، شماره پیاپی 99، زمستان.
21-     شیرغلامی، خلیل (1388). جایگاه اجتماعی و سیاسی مسلمانان در اروپا. فصلنامه سیاست خارجی. سال بیست و سوم، ش 2: 395-449.
22-      صفوی، سید سلمان. ریشه‌های اسلام‌هراسی در غرب و راه کارهای مقابله با آن، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح IPSC، تاریخ آخرین دسترسی: 12/5/1394، در: http://peace-ipsc.org/fa/
23-     قنبرلو، عبدالله (1388). «11 سپتامبر و گسترش پدیده اسلام هراسی در غرب»، جستارهای سیاسی معاصر، سال اول، شماره­ 2، پاییز و زمستان، صص 103-122.
24-     کربن، هنری و دیگران(1381)، روح ایران، ترجمه محمود بهفروزی و مقدمه داریوش شایگان، تهران: پند نامک.
25-     گلنون، پاتریک. چرا اسلام هراسی در غرب رواج یافته است؟ مترجم: مجید بیگلر، تاریخ آخرین دسترسی: 29/5/1394، در: http://www.entekhab.ir/fa/news/58108.
26-     مجیدی، محمدرضا و صادقی، محمد مهدی (1393). اسلام هراسی غربی تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
27-     مجیدی، حسن (1388). گفتمان اسلام هراسی در آمریکا؛ مطالعه موردی فاکس نیوز، فصلنامة علمی ترویجی وسایل ارتباط جمعی، سال بیستم، شماره3، شماره پیاپی 79، پاییز: 87- 72.
28-     مصلحی، محمد. نقش عربستان در پروژه ایران هراسی، تاریخ آخرین دسترسی: 12/5/1394، در: http://islamworld2020.persianblog.ir/post/363/
30-     نظری، علی اشرف (1387). «غرب، هویت و اسلام سیاسی: تصورات و پنداشت‌های غرب از اسلام». فصلنامه سیاست، دوره 38، شمارة 1، بهار، صفحات 72-55.
31-     والت، استفان. ایران هراسی، بیابان­های داغ و درآمدهای نفتی، تاریخ آخرین دسترسی: 7/5/1394، در: http://revolution.pchi.ir/show.php?page=contents&id=15118
32-     هانتینگتون، ساموئل (1384) نظریه برخورد تمدن‌ها. ترجمه مجتبی امیری. چاپ ششم. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
33-     هانتینگتون، ساموئل (1376). «اسلام و غرب: از درگیری به گفتگو». ماهنامه پیام امروز، ش 21، دی ماه.
34-     هاوتن، دیوید پاتریک (1393). روانشناسی سیاسی، ترجمه: علی اشرف نظری و شهرزاد مفتوح. تهران: نشر قومس.
ب) انگلیسی
35- Akbarzadeh ,Shahram and Fethi Mansouri (2007), Islam and Political Violence Muslim Diaspora and Radicalism in the West, London, New York, Tauris Academic Studies.
36- Breivik, A.(2011), A European Declaration of Independence available at:http://www.fas.org/programs/tap/ _docs/ 2083_A_European_Declaration_of_Independence.pdf.
37- Cainkar, Louise (2004) "The Impact of The September 11 Attacks and Their Aftermath on Arab and Muslim Communities in the United States", GSC Quarterly 13, Summer/ Fall.
38- Castells, Immanuel (1994). European cities, the informational society and the global Economy. New left review, 204
39- Europe Muslim Population in 2011 (in million), at: http://en.wikipedia.org/wiki/Islam_in_Europe.
40- Europol, (2011), EU Terrorism Situation and Trend Report. Last visited: 15/8/2015, At: https://www.europol .europa.eu/content/press/europol-organised-crime-threat-assessment-2011-429.
41- Fekete, Liz (2004), Anti-Muslim racism and the European security state, Race Relations. Vol. 46(1): 3–29.
42- Fuller, Graham E. (2003), The Future of Political Islam. Macmillan: Palgrave.
43- Gerges, Fawas (1999), America and Political Islam: Clash of Cultures or Clash of Interests. Cambridge: Cambridge University Press.
44- Glennon, Patrick The Never-Ending Crusade Why does Islamophobia persist? Last visited: 15/8/2014, At: http://inthesetimes.com/article/12862/the_never_ending_crusade.
45- Good, James and Irving Velody. The Politics of Postmodernity, Cambridge: Cambridge U.P. 1998.
47- Henkel, H. (2004), Rethinking the dar al-harb: Social change and changing perceptions of the West in Turkish Islam. Journal of Ethnic and Migration Studies, 30(5), 961-978.
48- Hilmi, Tareq (2003), "America That We Hate" Al, sab, October 17. See on- line at: http://alarabnews.com/alshaab /GIF/17-10-2003/TAREQ.HTM.
51- Huntington, Samuel (1993), "If Not Civilizations, What? Paradigms of the Post Cold War World" Foreign Affairs. November / December.
52- Kinnvall, Catarina & Paul Nesbitt-Larking (2011), The political psychology of globalization: Muslims in the West, Oxford: Oxford University Press.
53- Klausen, J. (2005), The Islamic challenge: Politics and religion in Western Europe. Lo.
54- Kundnani, A. (2012), ‘Blind Spot? Security Narratives and Far-Right Violence in Europe".International Centre for Counter-terrorism. (Report).
55- Pfaff, Steven and Anthony J. Gill (2006). Will a Million Muslims March? Muslim Interest Organizations and Political Integration in Europe, Comparative Political Studies Volume 39 Number 7, September: 803-828.
56- Turner, Bryan (2003), The Politics of the world and the politics of the eye, thesis Eleven, Number 73, May: P 52(51-69).
57- Turton, David and Julia Gonzalez (2000), Ethnic Diversity in Europe: Challenges to the Nation State, Bilbao, Humanitariannet, University Of Deusto.
58- Zick, A., Küpper, B. and Hövermann, A. (2011), Intolerance, Prejudice and Discrimination: A European Report. Berlin: Friedrich-Ebert-Stiftung.