راهبردهای سیاستگذاری در حوزه امنیت صادرات انرژی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی امیر کبیر

2 استادیار موسسه مطالعات بین المللی انرژی

3 دانشجوی دکتری مهندسی صنایع پژوهشگاه مواد و انرژی

چکیده

اختلالات بزرگ نفتی در طی دهه های گذشته ضربات مهلکی بر اقتصاد کشورها وارد کرده است. این امر منجر به توجه بیشتر دولتمردان کشورها بر عرضه و نقاضای انرژی شده است. از این رو بحث امنیت انرژی تبدیل به یکی از مولفه های تاثیر گذار در دیپلماسی خارجی کشورها شده است. امنیت انرژی را می توان از دو جنبه عرضه (واردات) و تقاضا (صادرات) مورد بررسی قرار داد. گرچه کشور ایران از منابع عطیم فسیلی برخوردار است اما تجربه چند سال اخیر نشان می دهد که در خصوص صادرات این منابع چندان موفق عمل نکرده است. از این رو در این مقاله تلاش می گردد تا ضمن مرور تعاریف و شاخص های ارائه شده برای این دو مفهوم از امنیت انرژی، نحوه ارتباط این دو مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن به عنوان راهبردهایی در حوزه سیاستگذاری امنیت صادرات انرژی در ایران مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


الف) منابع فارسی
1- انتظارالمهدی مصطفی.1393. اندازهگیری شاخصهای امنیت انرژی: بهره­وری داشتن؛ با تأکید بر کشورهای عمده تولیدکننده جهان اسلام. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام (علمی – پژوهشی) سال سوم، شماره .10 ص 31-51.
2- عبدلی قهرمان, ماجد وحید. 1391. بررسی رفتار اوپک در قالب یک بازی همکارانه.  تحقیقات مدل سازی اقتصادی. سال 2، شماره 7، صفحات 27-50.
3- فهیمی دوآب رضا، صباحی  احمد،  مهدوی عادلی محمد حسین،  سیفی احمد. 1393. بررسی نحوه تعیین قیمت نفت خام میان دو سازمان OPEC و OECD با استفاده از مدل تئوری بازیها و روش جوهانسون- جوسیلیوس. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 3. پاییز 12. ص 60-90.
4- لطفی احسان، نویدی حمیدرضا. 1392. یک مدل جدید جهت تعیین سطح تولید نفت اوپک بر اساس پیش بینی قیمت ها و نظریه بازی ها. مجله مدل سازی در مهندسی سال یازدهم، شماره 35. ص 63-76
ب) منابع انگلیسی
5- Ahmad Salman, Mat Tahar Razman bin. 2014. Using system dynamics to evaluate renewable electricity development in Malaysia, Kybernetes 43:  24-39.
6- Ang B.W., Choong W.L. Ng T.S. 2015. Energy security: Definitions, dimensions and indexes, Renewable and Sustainable Energy Reviews 42: 1077–1093.
7-  
8- Augutis Juozas, Martišauskas Linas, Krikštolaitis Ricardas. 2015. Energy mix optimization from an energy security perspective, Energy Conversion and Management 90: 300–314.
9- Bambawale MJ, Sovacool BK. 2011. China’s energy security: the perspective of energy users. Appl Energy 88: 1949–56.
10- Chih Chuang Ming, Ma Hwong Wen. 2013. An assessment of Taiwan’s energy policy using multi-dimensional energy security indicators, Renewable and Sustainable Energy Reviews 17: 301–311.
11- Chukwudi Dike Jude.  2013. Measuring the security of energy exports demand in OPEC economies. Energy Policy 60:594–600
12- Doukas H, Flamos A, Psarras J. 2011. Risks on the security of oil and gas supply, energy sources. Part B: Economic, Plan and Policy 6: 417–25
13- http://www.albawaba.com. , available in August 2013.
15- Juneseuk Shin, Wan-Seon Shin, Changyong Lee,. 2013. An energy security management model using quality function deployment and system dynamics, Energy Policy 54: 72–86.
16- Kamonphorn Kanchana, Hironobu Unesaki,. 2014. ASEAN Energy Security: An indicator-based assessment, Energy Procedia 56: 163 – 171.
17- Lilliestam Johan, Ellenbeck Saskia. 2011. Energy security and renewable electricity trade—Will Desertec make Europe vulnerable to the ‘‘energy weapon’’?. Energy Policy 39: 3380–3391.
18-  
19- Månsson Andre, Johansson Bengt, Nilsson Lars J.. 2014. Assessing energy security: An overview of commonly used methodologies, Energy 73: 1-14.
20- Martchamadol Jutamanee, Kumar s.. 2014. An aggregated energy security performance indicator, Applied Energy 127: 219-238.
21- Martchamadol Jutamanee, Kumar s.. 2012. Thailand’s energy security indicators, Renewable and Sustainable Energy Reviews 16: 6103–6122.
22- Murakami T, Motokura M, Kutani I. 2011. An analysis of major countries ’energy security policies and conditions – quantitative assessment of energy security policies.
23- Ren Jingzheng , Sovacool Benjamin K . 2014. Enhancing China’s energy security: Determining influential factors and effective strategic measures, Energy Conversion and Management 88: 589–597.
24- Ren Jingzheng , Sovacool Benjamin K . 2014. Quantifying, measuring, and strategizing energy security: Determining the most meaningful dimensions and metrics, Energy 76: 838-849.
25- Sander Michael. 2013. Conceptual proposals for measuring the impact of international regimes on energy security, Energy Policy 63: 449–457.
26- Sovacool Benjamin K., Mukherjee Ishani. 2011. Conceptualizing and measuring energy security: A synthesized approach, Energy 36: 5343-5355.
27- Tofigh Ali. A, Abedian Maryam. 2016. Analysis of energy status in Iran for designing sustainable energy roadmap. Renewable and Sustainable Energy Reviews  57: 1296–1306.
28- Yusin Lee. 2014. Opportunities and risks in Turkmenistan’s quest for diversification of its gas expor troutes, Energy Policy74: 330–339
29- Yuying Yang, Jianping Li a, Xiaolei Sun, Jianming Chen. 2014. Measuring external oil supply risk: A modified diversification index with country risk and potential oil exports. Energy 68: 930-938.
30- Winzer Christian. 2012. Conceptualizing energy security, Energy Policy 46: 36–48.