سیاستگذاری قومی در جمهوری اسلامی ایران؛ چگونگی، فرایند و عوامل مؤثر بر تدوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مطالعات قومی پژوهشکده‌‌ مطالعات راهبردی

چکیده

سیاستگذاری  در عرصه‌های اجتماعی جلوه‌گر عقلانیت و تلاش برای هدایت جامعه و سامان‌دهی مناسبات اجتماعی با مرجعیت کلان قدرت مستقر است. یکی از مهم‌ترین عرصه‌های سیاستگذاری  را می‌بایست مدیریت تنوعات اجتماعی از جمله تنوعات قومی دانست. نوشتار حاضر با مفروض گرفتن پیوستگی‌های هویت اقوام ایرانی به پرسش از چگونگی فرایند سیاستگذاری  قومی در ایران می‌پردازد. در این راستا، پس از چارچوب‌بندی مفهومی سیاستگذاری  قومی در ایران، فرایند تدوین سیاست قومی و عوامل مؤثر بر آن طی چهار دوره  مشخص که سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۴ را در بر می‌گیرند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد به ‌رغم دستاوردهای قابل توجه، سیاستگذاری  در این عرصه عموماً تابع ادراک امنیتی از محیط داخلی و خارجی و فقدان نگرش راهبردی به سیاستگذاری  در باب اقوام ایرانی در دو دهه  نخست و ناهماهنگی در اجرای راهبردها و سیاست‌های کلان نظام در دهه‌ بعدی بوده است.

کلیدواژه‌ها


1- احمدی، حمید (1379)‌ قوم و قوم‏گرایی در ایران، تهران: نشر نی، ص51.
2- حق‏پناه، جعفر (1377)‌ «جامعه  مدنی و گروه‌های قومی در ایران»، فصلنامه  مطالعات راهبردی، شماره  2، سال 1.
3- سالنامه  آماری استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان (1376)‌ تهران‌: سازمان برنامه و بودجه، صفحات مختلف.
4- سند برنامه  سوم توسعه  اقتصادی.
5- سند برنامه  سوم توسعه  اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج.ا.ایران (1378)، تهران‌: سازمان برنامه و بودجه، ص29.
6- علینقی، امیرحسین (1379)‌ عدم تعادل در استان‌های مرزی، تهران: پژوهشکده  مطالعات راهبردی.
7- قانون برنامه  توسعه  اول (1368)‌ اداره کل قوانین مجلس شورای اسلامی.
8- گرجی، علی‏اکبر (1377)‌ «چشم‏انداز تمرکززدایی در بستر شوراهای اسلامی»، نشریه  پژوهش، سال اول، ش2،‌ ص 101.
9- گزارش عملکرد صدا و سیما در سال 1378.
10- گزارش نماینده  ویژه  کمیسیون حقوق بشر در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران (۱۳۸۰‌)‌ سایت اینترنتی، رویداد.
11- متن کامل قانون برنامه  اول توسعه 72ـ1368 (1368)‌ منتشره توسط اداره کل قوانین مجلس شورای اسلامی.
12- مستندات برنامه  سوم توسعه (1378)‌ تهران: سازمان برنامه و بودجه، ص 22.
13- مستندات برنامه  سوم (1378)‌ تهران: سازمان برنامه و بودجه، ص 65
14- مستندات برنامه  سوم، سازمان برنامه و بودجه، ص 71
15- مصاحبه با آقای مصطفی تاج‏زاده معاون سیاسی وقت وزارت کشور (1378).
16- مقصودیع مجتبی (1380)‌ تحولات قومی در ایران، ‌تهران: مؤسسه  مطالعات ملی.
17- نجاری‌راد، تقی (1380)‌ بحران نفوذ در ایران، تهران: پژوهشکده  مطالعات راهبردی.
18- هدایتی، سیدهاشم (1374)‌ بررسی کارکرد مدیران بومی و غیربومی در استان کردستان، پایان‏نامه  کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه تهران.