بررسی و تحلیل عوامل موثر بر ناکارآمدی نظام سیاستگذاری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یزد

2 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

سیاستگذاری ، فرآیندی است که در نظام­های حکومتی  مختلف، شکلی خاص و ماهیتی ویژه دارد. ماهیت نظام سیاستگذاری  تابعی است از مختصات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. میزان موفقیت یک نظام سیاستگذاری  یا عدم موفقیت آن در تحقق اهداف نیز در درون چرخه‌ای از عوامل فوق تعیین خواهد شد. پرسش اصلی این نوشتار این است که چرا نظام سیاستگذاری  در ایران تاکنون ناکارآمد بوده است؟ این تحقیق با تکیه بر شرایط اقتضایی جمهوری اسلامی ایران، قصد دارد تا عوامل مؤثر بر ناکارآمدی نظام سیاستگذاری  کشور را در ذیل اجزاء شش‌گانه "نظام حقوقی غیر منسجم، ساختار سیاسی نامساعد، شکاف‌های اجتماعی متعدد، بستر فرهنگی نامناسب، اقتصاد رانتیر و در نهایت مسئله عدم انتظام در سیاستگذاری " با استفاده از روش تحلیل اسنادی مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


1. آسیب‌شناسی فرآیند سیاست‌گذاری عمومی در ایران: تحلیل منطق خردگریزی و رفتارهای ضد توسعه در فرآیند سیاست‌گذاری عمومی ایران، توسعه‌نیافتگی فرآیند سیاست‌گذاری عمومی (1385) دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.
2. ازغندی، علیرضا (1379) نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر قومس.
3. اشتریان، کیومرث (1380) رقابت‌ها و چالش‌های ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﺍﻳﺮان امروز (مجموعه مقالات منتشر شده) ، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
4. اشتریان، کیومرث، (1391) مقدمه‌ای بر روش سیاستگذاری  فرهنگی، تهران: نشر جامعه شناسان.
5. اشتریان، کیومرث (1386) دولت الکترونیک و سیاستگذاری  سیستمی در «سیاستگذاری  عمومی در ایران»، انتشارات میزان.
6. اشتریان، کیومرث (1389) «ملاحظاتی در باب سیاست‌های کلی نظام و توصیه‌های سیاستی برای نظام سیاستگذاری  در ج.ا.ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 1.
7. باقی، مریم (1387) «اختلاف نظر دولت و قوه قضائیه بر سر لایحه خانواده»، شهروند امروز، شماره 62.
8. بشیریه، حسین (1378) تاریخ اندیشه‌ها و جنبش‌های سیاسی در قرن بیستم، جلد اول، تهران: نشر نی.
9. بشیریه، حسین (1380) جامعه‌‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
10. بشیریه، حسین (1378) جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران: گفتارهایی در جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: مؤسسه نشر علوم نوین.
11. بشیریه، حسین (1380) موانع توسعه سیاسی در ایران،‌ تهران: گام نو.
12. بیل، جیمز آلن (1387) سیاست در ایران: گروه‌ها، طبقات و نوسازی، ترجمه علی مرشدیزاد، تهران: نشر اختران.
13. پای، لوسین (1379) هویت و فرهنگ سیاسی، در واینر، مایرون و هانتینگتون، ساموئل، درک توسعه سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
14. توری، کارلو (1386) «قانون‌گذاری: امری میان سیاست و حقوق»، ترجمه حسن وکیلیان، مجلس و پژوهش، سال 14، شماره 55، صفحات 274-259.
15. جعفری ندوشن، علی‌اکبر (1383) تفکیک قوا در حقوق ایران، امریکا و فرانسه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
16. روشه، گی (1366) تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
17. دلیرپور، پرویز (1384) مکانیسم ائتلاف نخبگان و تدوین استراتژی ملی توسعه در ایران بعد از انقلاب، پایان‌نامه دانشجویی، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
18. زونیس، ماروین (1387) روانشناسی نخبگان سیاسی ایران، ترجمه پرویز صالحی و دیگران،‌ تهران: چاپخش.
19. سریع‌القلم، محمود (1386) فرهنگ سیاسی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
20. شهابی، هوشنگ، لینز، خوان (1385) نظام‌های سلطانی، ترجمه منوچهر جمهوری،‌ تهران: نشر نی.
21. شیخ‌زاده، حسین (1384) نخبگان و توسعه ایران،‌ تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (باز).
22. گل‌نژاد (1387) بررسی تطبیقی سیاست‌های کلی و سند چشم‌انداز، گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس.
23. علیخانی، علی‌اکبر (1382) نگاهی به پدیده گسست نسل‌ها، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی.
24. موثقی، احمد (1387) دین، جامعه و دولت در ایران،‌ تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
25. مولر، پیر (1378) سیاست‌گذاری عمومی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی،‌ تهران: نشر دادگستر.
26. وحید، مجید (1384) «نگاهی به مشکل سیاستگذاری  عمومی در ایران در قالب جامعه‌شناسی سازمان‌ها و با بهره‌گیری از مفهوم مرجعیت»، فصلنامه سیاست، شماره 69.
27. وحید، مجید (1386) «بحثی در سیاستگذاری  فرهنگی»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره 3.
28. هانتینگتون، ساموئل (1382) سامان سیاسی در جوامع دست‌خوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
29- Alcañiz, Isabella (2010) “Bureaucratic Networks and Government Spending: A Network Analysis of Nuclear Cooperation in Latin America”, Latin American Research Review, Vol. 45, No. 1, pp. 148-172.
30- Hazlehurst, D. (2001) ‌Networks and Policy Making: From Theory to Practice in Australian Social‌ Policy‌, available at:http://www.insna.org/INSNA/PNBIbliograghy.htm
32- http://www.khorasannews.com
33- Kickert,W. J. M, Klijn, E. H., Koopenjan, J. F. M, Eds. (1997) Managing Complex Networks: strategies for the Public (London: Sector Sage Publications.
34- Knoke, D. (1990) Political Networks: The Structural Perspective (Cambridge University Press.
35- Lindblom, Charles E. (1968) The Policy-making Process (Englewood Cliffs, New Jerdey: Prentice-Hall,Inc.
36- True, James L, (2003) policy Change, In: Rabin, Jack, Ed, Encyclopedia of Public Administration and Public Policy (New York, Basel: Marcel Dekker, Inc), pp.917-921.
37- Wright, Olin, Erik, Class, Crisis and the state  (1977) NY:Verso Press.