2
استادیار سیاستگذاری عمومی دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا
10.22059/jppolicy.2025.399666.2764
چکیده
پایانه‌های مرزی به مثابه دروازه‌های تجارت بین‌المللی، جایگاهی راهبردی در سیاستگذاری تجاری و توسعه اقتصادی دارند. این پژوهش با بهره‌گیری از رویکرد نظریه داده بنیاد و اتکا بر تحلیل مضامین استخراج شده از داده‌های میدانی و مصاحبه با خبرگان اجرایی و علمی، سازکارهای مؤثر بر تأخیر ناوگان در پایانه‌های جاده‌ای کشور را واکاوی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ترکیب عوامل علّی شامل ضعف زیرساختی، تمرکز تشریفات، کمبود نیروی انسانی و کنشگری کشورهای همسایه؛ عوامل زمینه‌ای مانند پراکندگی و تداخل مقررات و ویژگی‌های فرهنگی- اجتماعی و عوامل مداخله‌گر نظیر کیفیت مدیریت و شکاف‌های فناورانه، «ناهماهنگی نهادی» را تشدید و کارایی عملیاتی را کاهش داده است. مدل استخراج شده از این عوامل، روابط متقابل و اثرگذاری آن‌ها را بر میزان توقف ناوگان تبیین می‌کند. بر اساس این مدل، راهبردهایی چون «استقرار مدیریت یکپارچه مرزی»، «نوسازی زیرساخت‌های دیجیتال» و «بازطراحی نگاشت نهادی» پیشنهاد می‌شود؛ توصیه‌هایی که هدفشان ارتقای انسجام نهادی، کاهش تأخیر و تقویت توان رقابتی پایانه‌های مرزی جاده‌ای است.
)